كونەدەن جەتكەن «اققۋ ءبيىن» كىم بيلەپ ءجۇر - شەتەلدەگى قازاق ءتىلدى ب ا ق- قا شولۋ
* * *
عالىمدار ەرتەدەگى ءىرى كەسىرتكەلەردىڭ دە ءوز قۇيرىعىن ۇزە الاتىندىعىن انىقتادى - «جەنمين جيباو» (People Daily)
قىتايلىق جانە شەتەلدىك ماماندار توبىنىڭ زەرتتەۋىنشە، بايىرعى باۋىرىمەن جورعالاۋشى ۇلكەن تۇمسىقتى كەسىرتكە دە ءوز قۇيرىعىن ءۇزىپ، جاۋىنان جان ساۋعالاي الاتىن بولعان، دەپ حابارلايدى kazakh.people.com.cn سايتى.
«ءبىز قازىرگى كەسىرتكەلەردىڭ قۇيرىعىن جاۋىنا ءۇزىپ بەرىپ، جان ساۋعالايتىنىن بىلەمىز. ءبىراق باۋىرىمەن جورعالاۋشىلاردىڭ مۇنداي جان ساۋعالاۋ ونەرى قاي زاماندا جەتىلگەن؟ مامانداردىڭ زەرتتەۋ ناتيجەسىنە قاراعاندا، بايىرعى باۋىرىمەن جورعالاۋشى ۇلكەن تۇمسىقتى كەسىرتكىنىڭ قۇيرىعىن ءۇزىپ جان ساۋعالايتىن ونەرى بولعانىن، ونىڭ كەرەمەت «جان ساۋعالاۋشى» ەكەنى دالەلدەندى. بۇل زەرتتەۋ ناتيجەسى الەمدىك بەدەلدى باسىلىم «عىلىم مالىمەتى» جۋرنالىندا جاريالاندى»، - دەپ جازادى People Daily.
كونەدەن قالعان «اققۋ ءبيىن» كىم بيلەپ ءجۇر - «اعاجاي- التاي» پورتالى
جەرگىلىكتى ماتەريالدىق ەمەس مادەني مۇرا تىزىمىنە ەنگىزىلگەن كونە «اققۋ ءبيىن» ناسيحاتتاپ، جالعاستىرۋشى مۇراگەر جايلاۋحان ەلەمەس ۇلى قىتايدىڭ التاي ايماعىندا تۇرادى، دەپ جازادى kazakh.altxw.com پورتالى.
«ەرتەرەكتەگى القالى جيىن- تويلاردا بەلگىلى ادامدار ىشىكتى، توندى تەرىس اۋدارىپ كيىپ «اققۋ ءبيىن» جانە «ايۋ ءبيىن» بيلەيتىن بولعان. سوندىقتان بۇل بيلەر ءداستۇرلى بي مادەنيەتىمىزدىڭ ءبىر پاراسى ءارى كوپشىلىكتىڭ كوڭىلىن كوتەرۋگە ارنالعان وزگەشە ونەر ءتۇرى بولىپ باعالانىپ وتىر. جەرگىلىكتى بيلىك ءبيدى ماتەريالدىق ەمەس مادەني مۇرا تىزىمىنە قوسىپ، ونىڭ ساقتالۋىنا، حالىق اراسىندا ناسيحاتتالۋىنا كوڭىل ءبولىپ كەلەدى. بۇل بيلەردە ءبيشى ايۋدىڭ نەمەسە اققۋدىڭ ءتۇرلى قيمىل- قوزعالىستارىن اينىتپاي سالىپ، بەينەلەپ كورسەتۋدى ماقسات ەتكەن. مىسالى، قازاقتىڭ «ايۋ ءبيى» ادامداردىڭ اڭ اۋلاۋ بارىسىندا ايۋدىڭ ازىق اۋلاعانداعى قيمىلدارىن باقىلاپ، ەلىكتەۋى ارقىلى قالىپتاسقان. ءبيشى ايۋ بولىپ جاسانىپ، ايۋدىڭ ۇڭگىردەن شىعۋى، ازىق ىزدەۋى، ازىعىن بايقاۋى، باقىلاۋى، اۋلاۋى سياقتى ءتۇرلى قيمىلدارىن سونداي- اق، شاپالاق سوعۋى، اقىرۋى سەكىلدى ارەكەتتەرىنە ەلىكتەۋ ارقىلى ايۋدىڭ يكەمسىز ءارى سۇيكىمدى، شابان ءارى ساق، مومىن ءارى زەرەك بولىپ كورىنەتىن قايشىلىقتى بەينەسىن الىپ شىعادى»، - دەپ جازادى «اعاجاي- التاي» پورتالى.
پورتالدىڭ جازۋىنا قاراعاندا، قازىرگى كۇنى وسى بيلەردى بيلەيتىن ادامداردىڭ جوقتىعىنان، بي حالىق ورتاسىندا ۇمىت بولا باستاعان. بۇل رەتتە پورتال «اققۋ ءبيىن» ساناسىنا ءسىڭىرىپ، بۇگىنگى كۇنگە ساقتاپ، اتادان بالاعا مۇرا ەتىپ، اماناتتاپ جەتكىزگەن جالعىز مۇراگەر جايلاۋحان ەلەمەس ۇلى ەكەنىن، ونىڭ التاي ايماعىنىڭ قابا اۋدانىندا تۇراتىنىن حابارلايدى.
«جايلاۋحان اقساقال «اققۋ ءبيىن» بالا كەزىندە اكەسىنەن ۇيرەنگەن. اكەسى جايلاۋحاندى جيىن- تويلاردا جانىنان تاستاماي ەرتىپ ءجۇرىپ «اققۋ ءبيىن» ۇيرەتكەن ەكەن. ەندى ءبيشى اقساقال وسى ونەرىن ۇرپاقتان- ۇرپاققا جالعاستىرۋ ءۇشىن، بالاسىنا ۇيرەتىپ ءجۇر. ولار قازىرگى كۇنى مەرەكە- مەيرامدا «اققۋ ءبيىن» بيلەپ جۇرتتىڭ ىقىلاسىنا بولەنۋدە. وزدەرى جوبالاپ تىككەن، «اققۋ ءبيىن» بيلەگەندە كيىپ شىعاتىن كيىمدەرى دە بار»، - دەپ جازادى «اعاجاي- التاي» پورتالى.
جاۋجۇرەك اقىن - ماعجان - TRT پورتالى
تۇركيا راديو تەلەديدار پورتالى ەۋرازيا ۋنيۆەرسيتەتى شىعىس تانۋ كافەدراسىنىڭ پروفەسسورى تۇرسىنحان زاكەن ۇلىنىڭ ماعجان جونىندەگى سۇحباتىن جاريالادى.
«ستالين قان قۇسقان جىلداردا دا ولەڭدەرىندە «ۇلتىم - تۇرىك، وتانىم - تۇركىستان» دەپ جازعان، جاۋجۇرەك اقىن ماعجان جۇماباي ۇلىنىڭ قايتىس بولعانىنا بيىل - 125 جىل. ماعجان جۇماباي ۇلى بىرنەشە شەت ءتىلدى ەركىن مەڭگەرگەن ويشىل اقىن، بارىنەن ماڭىزدىسى ول - تۇرىك ۇلتشىلى. ول تۇركىتەكتەس حالىقتاردىڭ قازاق، قىرعىز، وزبەك، تۇرىكمەن، تاتار دەپ ەمەس، بىرلىك ىشىندە ۇلى تۇران يدەياسىمەن وزاتىنىن ءبىلدى، سەزدى. ماعجان 1925 -جىلعا دەيىن كەڭەس بيلىگىمەن كۇرەسىن جالعاستىردى. ول سونىمەن بىرگە الىستاعى تۇرىك باۋىرلارىنىڭ ازاتتىق سوعىسىنا دا الاڭدادى. انادولى تۇرىكتەرىنىڭ ازاتتىق كۇرەسىنە قاتىسا العان جوق، ءبىراق جالىندى سوزدەرىمەن، بۇكىل تۇركىگە قۋات بەرگەن ولەڭىمەن قولداۋ كورسەتتى. تۇرىكشىلدىگى، تۇرىك بىرلىگىن اڭسايتىن جۇرەگى كەڭەس وداعى باسشىلارىنا جاقپادى. تالاي زىنداردارعا قامالىپ، ايداۋدا بولدى. قىسپاققا قاراماستان تۇركىلىك ارمانىنان باس تارتپادى. 1938 -جىلى، 19 - ناۋرىز كۇنى 45 جاسىندا ستاليننىڭ بۇيرىعىمەن اتىلعان تۇركىستاننىڭ شەيىت اقىنىن ەش ۇمىتپايمىز» ، - دەيدى تۇرسىنحان زاكەن ۇلى.
«قىتاي- قازاقستان» تۋريستىك پويىزى قاتىنايدى - «جەنمين جيباو» (People Daily)
2017 -جىل قازاقستاندا قىتاي تۋريزمىنىڭ جىلى دەپ جاريالانعانى بەلگىلى. وسىدان كەيىن، قىتايدا قازاقستانعا ساياحاتتاۋ قىزۋ ورلەۋگە كوتەرىلدى. ەل ىشىندەگى تۋريستىك فيرمالار قازاقستانعا ىشكەرىلەي ساياحاتتاۋ جوسپارىن ۇسىنىپ وتىر، دەپ حابارلايدى kazakh.people.com.cn سايتى.
«قازاقستان - كونە جىبەك جولىنىڭ بويىنا ورنالاسقان، تابيعاتى اجارلى، كوركەم ەل. قازاقستانداعى شارىن شاتقالىنىڭ كورىنىسى ا ق ش- تىڭ كولورودا شتاتىنداعى ۇلكەن كانون شاتقالىنان كەم تۇسپەيدى. ال تامعالى شاتقالىنىڭ تاستاعى سۋرەتتەر گالەرەياسى 3000 جىلدىق تاريحقا يە. الەمدىك مۇرا احمەت ياساۋي مازارى دا تۋريستەر كوپ باراتىن تاريحي ورىن سانالادى. سوندىقتان قىتايدىڭ «لۇيماما» تۋريستىك كومپانياسى «قىتاي- قازاقستان» ارنايى تۋريستىك پويىز مارشرۋتىن ىسكە قوسپاق»، - دەيدى پورتال.
سايتتىڭ جازۋىنشا، اتالعان حالقارالىق مارشرۋت بيىلعى جىلدىڭ 17 - مامىرىندا شاڭحاي قالاسىنان جولعا شىعىپ، جول بويى تۇرپانداعى جالىنتاۋ، ءتاڭىرتاۋ ەتەگىندەگى بوعدا كولى، سايرام كولى جانە قازاقستان جەرىندەگى شارىن شاتقالى سەكىلدى تابيعاتى اسەم، ەرەكشە نىسانداردى ارالاپ شىعۋدى كوزدەپ وتىر.
«وسى بارىستا ساياحاتشىلار كوركەم تابيعات دۇنيەسىن تاماشالاپ، اڭ اۋلاۋ، قۇس سالۋ سياقتى وزگەشە ۇلتتىق سالت- داستۇرلەرمەن كەڭىنەن تانىسپاق»، - دەپ جازادى People Daily.
قازاقستانداعى يران ەلشىلىگىندە ناۋرىز مەرەكەسىنە ارنالعان ءراسىم ءوتتى - «فارس» اقپارات اگەنتتىگى
قازاقستاننىڭ ەلورداسى استانا قالاسىنداعى ەلشىلىكتە ناۋرىز مەرەكەسىنە ارنالعان ءراسىم ءوتتى. شاراعا وسى ەلدە تۇراتىن يراندىقتار دا قاتىستى، دەپ حابارلايدى parstoday اقپارات اگەنتتىگى.
يران يسلام رەسپۋبليكاسىنىڭ قازاقستانداعى ەلشىسى مودجتابا دەميرچيلۋ راسىمدە ناۋرىز مەرەكەسىن يران مادەنيەتىنىڭ ەڭ ماڭىزدى ەلەمەنتى دەپ اتاپ، وسى مەيرامنىڭ ادامي جانە مادەني اسپەكتىلەرىن تانىستىرىپ ءوتتى. قازاقستانداعى ي ي ر مادەني وكىلدىگىنىڭ باسشىسى ماسۋد زەيناددين ناۋرىزدىڭ پارسى ادەبيەتىندە الاتىن ورنىنا توقتالىپ: «ناۋرىز ءاردايىم يراندىق اقىندارعا شابىت بەرىپ، سونىڭ ارقاسىندا ناۋرىزدى سيپاتتايتىن كوركەم تۋىندىلار مەن ولەڭدەر جازىلدى»، - دەدى.
يراننان باستاۋ الاتىن ناۋرىز مەرەكەسى الەمنىڭ 12 مەملەكەتىندە رەسمي تۇردە مويىندالعان. يران، اۋعانستان، تاجىكستان، ازەربايجان، وزبەكستان، تۇرىكمەنستان، قازاقستان، قىرعىزستان جانە البانيا ەلدەرىنىڭ رەسمي كۇنتىزبەسىندە ناۋرىزدى مەرەكە رەتىندە اتاپ، دەمالىس دەپ جاريالانعان.
اۆتور: باقىتجول كاكەش
