جادىگەر: قوجامبەتتىڭ قولجازباسى

 استانا. قازاقپارات - ەسىمى وبلىس جۇرتشىلىعىنا ءانشى، سازگەر، ولكەتانۋشى رەتىندە جاقسى تانىس داستەن بايمۇقانوۆ جۋىردا وبلىستىق تاريحي- ولكەتانۋ مۋزەيىنە ءبىر قىمبات جادىگەردى اكەلىپ تاپسىردى.

ول سۋىرىپسالما اقىن قوجامبەت ورداباي ۇلى اماناتتاپ قالدىرعان شەجىرەنى قازىرگى الىپبيگە ءتۇسىرىپتى. قوجامبەتتىڭ تۋعان جەرى -  شال اقىن اۋدانى، بىرلىك اۋىلى. اكەسى ونى جاستايىنان ءدىن وقۋىنا بەرىپ، شاريعات ىلىمدەرىن ۇيرەتكەن. قادىمشە جازىپ، وقي الاتىن دارەجەگە جەتكەن سوڭ ەل بيلەۋ ىستەرىنە ارالاسا باستايدى. ورىس ءتىلىن دە ەركىن بىلگەن. ونىڭ اقىندىق قارىم- قابىلەتى ەرتە تانىلادى. بىردە ەسىل بويىندا قاتتى جۇت بولىپ، مال قىرىلىپ قالادى. ورداباي قايىن اتاسىنىڭ «مالىڭدى  ۇلىتاۋ جاققا قىستاتقايسىڭ» دەگەن سالەمىنە قۇلاق اسپاي قوزعالا قويمايدى. وسىنداي قيىن شاقتا قاردى شيمايلاپ وتىرعان ۇلىنىڭ قيمىلىن بايقاپ، نە ىستەپ وتىرسىڭ دەپ سۇرايدى. سوندا ول «ەلدى قيناپ، كۇش كورسەتپە اللانىڭ ايازىنا، ساقتاساڭ ايدا مالدى  ۇلىتاۋ ساياسىنا. ءىستى بوپ كەتەر ەدىڭ، جەتسە ەگەر، بۇل حاتىم جازعان ورىس ويازىنا» دەپ جاۋاپ بەرەدى. وسىدان كەيىن ورداباي رايىنان قايتىپ، ءجون سوزگە توقتاعان كورىنەدى، -  دەيدى داستەن باۋىرىمىز.

ونىڭ ايتۋىنشا، قوجامبەت ولەڭدى جازىپ تا، اۋىزشا دا شىعارعان. سول توڭىرەكتە ءومىر سۇرگەن سوقىر توعجان اقىننان، ءوز اعايىنى جاۋلىباي شەشەننەن كوپ ءتالىم- تاربيە الادى. قىلىش، ۇكىلى ىبىراي، بالۋان شولاق، مۇستافا سەكىلدى اتاقتارى جەر جارعان دۇلدۇلدەرمەن جاقىن ارالاسادى. اسىرەسە اقان سەرىمەن سىيلاستىعى ەرەكشە بولعان. ونىمەن ءجيى حات جازىسىپ تۇرعان. ەكەۋىنىڭ ءوزارا ايتىسى تولىق ساقتالماسا دا ەل ەسىندە قالعان جىر شۋماقتارى بارشىلىق. ءسابيت مۇقانوۆ «حالىق مۇراسى» زەرتتەۋ ەڭبەگىندە ونىڭ اقىندىق تالانتىن جوعارى باعالايدى. ارابشا جازىلعان قولجازبانى العاش توتە جازۋعا كوشىرىپ، بىرنەشە دانامەن تاراتۋشىلاردىڭ ءبىرى -  ەرەنعايىپ جاقىپوۆ دەگەن اقساقال. كەيىن ءتۇپنۇسقانى بەلگىلى جازۋشى زەينەل- عابي يمانبايەۆقا تاپسىرىپ كەتەدى. ۇمىتپاسام، 1986 -جىلى بولۋ كەرەك، زەكەڭنىڭ قۇداي قوسقان قوساعى مەنى ارنايى شاقىرىپ الىپ، قولىما ۇستاتتى. مىنا عاجاپتى قاراشى، تۇپ- تۋرا 114 شۋماق. قۇراندا دا وسىنشا سۇرە بار. ولەڭمەن جىرلانعان شەجىرەنىڭ باستى قۇندىلىعى سول، تۇنىپ تۇرعان تاريح دەسە دە بولادى.

ادام اتادان باستاپ كەستەلى تىلمەن تولعاپ، ءوز زامانىنا دەيىنگى ارالىقتى انىق سۋرەتتەيدى. وسى جاعى مەنى قاتتى تولعاندىردى. كوپشىلىككە تۇسىنىكتى بولۋ ءۇشىن ءالعىسوز جازدىم. بابامىزدىڭ تەرمەلەرىندە «ءولىم دەگەن نە نارسە؟ كەلەر ءبىر كۇن ۇندەمەي. كەلىپ قالسا ەگەر دە، جەتەر كۇندىز، ءتۇن دەمەي. ۇيىقتاپ جاتساڭ وياتپاس، امانداسىپ تۇر دەمەي. جاستىعىڭا قاراتپاس، قىزىق كورىپ ءجۇر دەمەي» دەگەن ادامدى ويلاندىراتىن، دۇنيەنىڭ جالعان ەكەنىن سەزدىرەتىن وسيەت سوزدەر كوپ. ارتىنا كەلەشەك ۇرپاق ۋاقىتتىڭ، ەلدىڭ، جەردىڭ، اتا- انانىڭ قادىرىن ءبىلىپ ءجۇرسىن دەگەن تىلەك قالدىرعان. شەجىرە وسىمەن قىمبات، دەدى داستەن ءسوزىنىڭ سوڭىندا.

ءومىر ەسقالي، «ەگەمەن قازاقستان» سولتۇستىك قازاقستان وبلىسى