ءاننىڭ دە ەستىسى بار، ەسەرى بار
ەرتەدەگى قازاق ولەڭدەرىنىڭ قاي ءتۇرى بولسىن انگە كەلەدى: باياۋ، جەلدىرمە، شايقاما انمەن ايتىلادى، وقىلادى. ءبىراق بۇرىنعى مەن قازىرگىنىڭ پوەزياسىن، ونىڭ ءماتىنىن سالىستىرساق، اراسى جەر مەن كوكتەي. تاۋەلسىزدىك العالى بەرى بەرتىن كەلە اندەرىمىزدىڭ ءماتىنى قىسقارىپ، شالا- جانساردىڭ كۇيىن كەشۋدە. بۇرىنعى اقىن- جىراۋلارىمىزدىڭ ادەمى سۋرەتتەۋلەرى، تارتىمدى ۇيقاستارى، استارلى سىنى، كوركەم مەتافورالارى، ادامدى تەبىرەنتپەي قويمايتىن ليريزيمدەرى بۇگىنگى اقىنداردىڭ اۋزىندا جاي ايتىلعان سوزدەر بولىپ قالدى، ياعني اقىنداردان ماردىمدى پوەزيا كۇتۋدەن قالدىق. قازىرگى قازاق اندەرىندە ونىڭ ىشىندە ەسترادا جانىرىنداعى اندەردىڭ سوزىنەن پوەزياعا كەرى اسەرىن تيگىزەتىن ەلەمەنتتەردى ءجيى بايقايمىز. بۇل ماسەلە جونىندە كەمشىلىكتەردىڭ ورەسكەل تۇسىن ايتقان پوەزيا جاناشىرلارى، ادەبيەت سىنشىلارى، تىلشىلەر كوپتەگەن باسىلىم بەتتەرىندە، ەفيرلىك باعدارلامالاردا تالقىلاعانىپ جۇرتشىلىققا ۇسىلىنعانىمەن ەش ناتيجە بولماي وتىر. اندەردىڭ سوزىندەگى قۇرىلىم، پوەزيانىڭ وزىندىك ولشەم تالابىنا، ىشكى ەرەجەلەرىنە ساي كەلمەيدى. بۇگىنگى تاڭداعى بۇنداي «انتيپوەزيا» قۇبىلىسىن ادەبيەتشى عالىمدار «كەتىك ۇيقاس» ، «تولىمسىز ۇيقاس» سىندى تەڭەۋلەرمەن عانا شەكتەلۋدە.
قوعامنىڭ ۇلكەن دەرتىنە اينالىپ بارا جاتقان پوەزيامىزداعى بۇل ساۋاتسىزدىق، ەشقانداي زەرتتەۋ جۇمىسىنىڭ نىسانىنا ىلىكپەگەن. قازاق اندەرىنىڭ جانىرلىق اۋقىمى وتە كەڭ. ءتۇرلى تاقىرىپتاردى قامتيدى: تۇرمىس - سالت، بالالىق شاق، جاستىق داۋرەن، تابيعات ليريكاسى، ماحاببات، تۋعان جەر، ت. ب. پوەزيانىڭ ەرەكشەلىگى - ول قوعامدا بولىپ جاتقان جاعىدايدى بەلگىلى ولشەم بىرلىكتەرىنە سىيدىرا وتىرىپ بەينەلەۋ. قازىرگى اندەردىڭ تاقىرىبىنىڭ اۋقىمىن بايقاساق، كوبى دەرلىك ءبىر تاقىرىپتى ارقاۋ ەتكەن. اندەردىڭ تاقىرىبىنىڭ ءبىر ەمەس بىرنەشە اندەردە ۇنەمى قايتالانادى. اسىرەسە، «جانىم» ، «ماحابباتىم» ، «كەلشى جانىم» ، «مەنىڭ جۇرەگىم» ، » «سۇيىكتىم» ، «جىلاماشى» ، «قوش بول» ، « ءتاتتىمسىڭ» ، «عاشىقپىن» ، «ساعىندىم» ، «سەن» ، ت. ب تاقىرىپتاعى اندەردىڭ ماعىناسى مەن يدەياسى دا ءبىر، تەك سوزدەردىڭ ورنى اۋىستىرىلعان كوشىرمەلەر سەكىلدى.
قازىرگى اندەردەن وسى كەزەڭدەگى تاقىرىپتاردى دا بايقاۋعا بولادى. مىسالى: «تەلەفون» ، «Whatsap» ، «بيلە» ، «عالامتور» ، «وتىرمايمىن اگەنتتە» سەكىلدى. وسىنداي تاقىرىپتاعى اندەردىڭ قازاق ەستراداسىندا جاپپاي ورىندالۋىنا حالىقتىڭ دا اسا قارسىلىعىن بايقامايمىز.
حالىق اندەرىندە، XX عاسىردىڭ باس كەزى مەن ەكىنشى جارتىسىنداعى اندەردىڭ تاقىرىبىنا نازار اۋدارساق، جوعارىدا ايتىلعان تاقىرىپتاردى كەزدەستىرمەيمىز. جارىنا نەمەسە عاشىعىنا ارنالعان اندەردىڭ تاقىرىپتارىنىڭ ءوزى استارلى، بەينەلى ءسوز تىركەستەرىنەن قۇرالىپ، اندەردىڭ اتاۋىنىڭ ءوزى جاناما تۇردە بولىپ كەلگەن. مىسالى: «اي قىزىل گۇل» ، «اق ساۋساق، قىپشا بەل» ، «ا، قۇربىم، ايداي اۋ» ، «التىن سىرعا، جەز تۇيمە» ، «امان بول، قۇربىم» ، «ايقاراكوز» ، ت. ب. ۇكىلى ىبىرايدىڭ ايگىلى «گاككۋ» ءانىن كاميلا اتتى سۇيگەن قىزىنا ارناپ شىعارعان، مۇندا عاشىعى اققۋ قۇسقا بالانىپ، ءان قايىرماسىنداعى اققۋ قۇستىڭ ۇنىنە ۇلاساتىن «گاككۋ، گاككۋ» دەگەن وداعايلارمەن شەبەر ۇيلەسىم تاۋىپ، اۆتوردىڭ وي- قيالىنان تۋعان ارمان مەن زاردى بەينەلەيدى. وسىنداي جاناما تۇردە ايتىلاتىن اندەردى بۇگىنگى ەسترادادان سيرەپ كەتتى. اندەردىڭ تاقىرىبىنداعى جان- جاقتىلىق جوعالىپ، ەسترادانىڭ بارلىعى دەرلىك ماحاببات تاقىرىبىن ارقاۋ ەتكەن. ەستراداعى اندەردىڭ تاقىرىپ تاپشىلىعىن وتكەن اندەردى ەسكە ءتۇسىرىپ، سالىستىرىپ قاراساق بىردەن بايقايمىز. جوعاردا ايتقانىمىزداي پوەزياداعى تاقىرىپتىڭ پايدا بولۋىنىڭ ءوزى كۇردەلى پروتسەسس. وسى تاقىرىپتىڭ دۇرىس ءارى ۇتىمدى پايدالانۋدىڭ كوزى ءار اقىننىڭ شەبەرلىگى دەۋگە بولادى. ءبىز اتاپ كەتكەن كەزەڭدەردەگى تاقىرىپتاردىڭ ءبىر- بىرىنەن اجىراتىپ قارادى. ال بۇگىنگى اندەردىڭ تاقىرىپتارى ساۋاتتى وي وزەگىنەن پايدا بولماي، جالاڭ تۇردە جاسالعان دۇنيەلەر بولىپ وتىر.
قازىرگى قازاق اندەرىنىڭ كوركەمدىك ەرەكشەلىگىنە نازار اۋدارساق ات ءۇستى جاسالعان دۇنيە ەكەنىن بايقايمىز. اندەردەگى ولشەم - ورنەكتەر، بەينەلەۋ قۇرالدارىنىڭ قولدانىلۋىندا پوەزيانىڭ ىشكى زاڭدىلىقتارىنا ساي كەمەيدى. بۇگىنگى ءان الەمىندەگى پوەزيامىز جۇرەكتەن شىقپاي، ۇيقاس قۋالاۋشىلىق، جاتتاندى، قايتالاۋعا تولى بولىپ بارا جاتىر.
ءانى: ج. دۇعالوۆانىڭ، ءسوزى: ر. زايىتوۆتىڭ «سەن ەمەس» ءانى.
سەن سەزىم سىرىن تىڭداتتىڭ،
«سۇيەمىن» دەپ ءتىل قاتتىڭ نەگە جانىم؟
مەن تۇندەرىمدى ۇرلاتتىم،
ماحاباتتان مۇڭ تاپتىم نەگە جانىم،
نەگە جانىم، جانىم، نەگە؟
قاسىمدا مەنىڭ سەن ەمەس،
سەن ەمەس الدامشى ءبىر ەلەس.
وياتار مەنى سەن ەمەس، مەن ەمەس باعىم.
6 تارماقتان,8,7,4 بۋىندى، ارالاس ۇيقاسقا قۇرىلعان. ءبىرىنشى شۋماقتىڭ ءبىرىنشى تارماعىنداعى ولەڭ تىركەسىنە ءمان بەرەتىن بولساق، (سەزىم سىرىن تىڭداتتىڭ) ۇيقاس قۋالاۋشىلىقپەن دۇرىس قولدانباعان. سەبەبى سەزىم سىرىن اشۋ، ءتۇسىنۋ، ۇعۋ سىندى سوزدەرمەن بايلانىسقا تۇسەدى. ال جوعارداعى قولدانىلعان تىركەس ماعىناسىزدىققا بوي الدىرعانىن بايقايمىز. «مەن تۇندەرىمدى ۇرلاتتىم، ماحابباتتان مۇڭ تاپتىم» . وسى ەكى تارماقتىڭدا ءوزارا بايلانىسى جوق، لوگيكاسىز قۇرىلعان ءسوز تىركەسى. ءار ءسوزدىڭ تالعاۋسىز، كوڭىل ەلەگىنەن وتكىزبەي جالاڭ تۇردە پايدالانۋ ولەڭنىن قاسيەتىن كەمىتىپ جىبەرەدى. ەكىنشى شۋماقتاعى 4 تارماقتان 11,6,8,5 بۋىندى شۇبىرتپالى ۇيقاسقا كەلەتىن بۇل شۋماقتاردا ءبىرىن- ءبىرى ماعىنا جاعىنان مۇلدەم تولىقتىرمايتىن تارماقتاردى بايقايمىز. قازاق ولەڭى سيللابيكالىق ياعني بۋىنعا نەگىزدەلگەن ولەڭ ەكەنى بەلگىلى. ولاي بولسا بۋىن ماسەلەسى قازاق ولەڭىنىڭ قۇرلىسىن بايىپتاۋداعى باستى ماسەلە. قازىرگى اندەردە بۋىنعا باعىنباۋشىلىق تا كەزدەسەدى.
تەرەزەمنەن تاڭعا دەيىن،
كوز الماي تۇردىڭ ءۇمىتىڭدى ۇزبەي.
العاش كورگەن كۇنەن كەيىن
سوعىڭىمنان ءجۇرسىڭ كولەڭكەمدەي.
سەنىڭ ماعان ماحابباتىڭ بارا- بارا،
جانا- جانا جالعان بولماي ما؟
سەنىڭ ماعان بەرگەن سەرتىڭ
سوڭىندا جاۋاپسىز قالماي ما؟
وسى سىندى ولەڭدەردى قانشا بۋىندى ولەڭنىڭ قاتارىنا جاتقىزارىڭدى بىلمەيسىڭ. ءار شۋماق - اياقتالعان سينتاكسيستىك وي، جيناقتالعان سينتەتيكالىق شىندىق. ال قازىرگى ولەڭ جولدارىنان ءمان - ماعىنالى وي مەن ءيىرىمدى سۋرەتتەۋلەر كەزدەستىرۋ قيىن. ءان الەمىندەگى پوەزيامىزدىڭ كەشەگى وتكىر پوەزيادان ءبىراز ساپالىق وزگەشەلىكتەرى بار. انگە ءسوز جازىپ جۇرگەندەردىڭ شۋماقتاعى ولەڭ تارماقتارىنىڭ ءبىرازىن بولشەكتەپ كەلتىرۋ، ۇزىن تارماقتارعا قىسقا تارماقتاردى ارالاستىرۋ كەڭ ورىن الىپ ءجۇر. بۇل پوەزياعا جاڭالىق اكەلەمىن دەپ ارتىق قىلام دەپ تىرتىق قىلىپ جۇرگەندەردىڭ ساۋاتسىز دۇنيەلەرى.
Massaget.kz
