ەگيپەتتەگى سۇلتان بەيبارىس مەشىتىنە رەستاۆراتسيا جاسالىپ جاتىر

استانا. قازاقپارات - «رۋحاني جاڭعىرۋ» باعدارلاماسى اياسىندا «بابالار ىزىمەن» تاريحي- عىلىمي ەكسپەديتسياسى مىسىر ەلىندە بولدى.

ساپار ىسقاقوۆ باستاعان عالىمدار مەن جۋرناليستەر توبى سۇلتان بەيبارىستىڭ رۋحاني مۇراسىن زەرتتەپ، تىڭ دەرەكتەر ىزدەپ قايتتى. ەكسپەديتسيا بارىسىندا كايردەگى سۇلتان بەيبارىس مەشىتىن قايتا جوندەۋدەن وتكىزۋ جۇمىستارىنىڭ قالاي ءجۇرىپ جاتقانى دا ءمالىم بولدى.

سۇلتان بەيبارىس مەشىتى - كايردەگى ايتۋلى تاريحي ورىنداردىڭ ءبىرى. بۇل عيماراتتىڭ تۇرعىزىلعانىنا 8 عاسىرعا تاياۋ ۋاقىت وتكەن. مەشىتتىڭ ۇزىندىعى - 108، ال ەنى - 105 مەتر. دۋال رەتىندە قالانعان تاس قابىرعالارىنىڭ بيىكتىگى 11 مەترگە جۋىق. 2007 -جىلى قازاقستان مەن ەگيپەت بىرلەسىپ، مەشىتتى كۇردەلى جوندەۋدەن وتكىزۋ تۋرالى كەلىسىمگە كەلگەن. قازاقستان بۇل ماقساتقا 4 جارىم ميلليون ا ق ش دوللارىن دا بولگەن ەدى. قالعان بولىگىن ەگيپەت ءوز موينىنا العان. ءبىراق مىسىر ەلىندە سوڭعى جىلدارى بولعان ساياسي تولقۋلاردىڭ كەسىرىنەن بۇل ءىس اياعىنا دەيىن جەتكىزىلمەي، ەگيپەت جاعى قارجى بولۋگە اسىقپاعان ەدى.

ساپار ىسقاقوۆ، «بابالار ىزىمەن» عىلىمي ەكسپەديتسياسىنىڭ جەتەكشىسى:

- سۇلتان بەيبارىستىڭ 1260 -جىلدارى سالدىرعان مەشىت قورعانى. بۇل كايردەگى ەڭ ۇلكەن مەشىت بولىپ ەسەپتەلەدى. قازىر كۇردەلى رەستاۆراتسيا جۇمىستارى باستالىپ جاتىر ەكەن. ول - قۋانىشتى جاعداي. ويتكەنى بىلتىر كەلگەن ۋاقىتتا وتە ناشار جاعدايدا تۇر ەدى. ەندى ىستەلىپ جاتقان جۇمىس از بولعانمەن باستالعان ءىس بىتەدى دەگەن سەنىمدەمىز. بۇل مەشىت قازاقتار ءۇشىن، قازاقستان ءۇشىن كيەلى جەر بولۋعا ءتيىستى.

قازاقستاننىڭ ەگيپەتتەگى ەلشىلىگىنىڭ ارالاسۋى مەن تىعىز جۇمىسىنىڭ ارقاسىندا سۇلتان بەيبارىس مەشىتى ەلدەگى ەڭ نەگىزگى تاريحي نىساندارىنىڭ تىزىمىنە ەنگىزىلىپتى. بۇگىندە مىسىر ەلىنىڭ ۇكىمەتى ونى ءبىر جىل ىشىندە تولىقتاي رەستاۆراتسيادان وتكىزىپ، جۇرتشىلىق نازارىنا ۇسىنباقشى ەكەن. بۇيىرسا، ەندى از كەم ۋاقىتتان كەيىن ەگيپەتكە بارعان قازاقستاندىق تۋريستەر داڭقتى بابالارىنىڭ سالدىرعان رۋحاني ورداسىمەن دە تانىسىپ قايتاتىن بولادى.

ارمان يساعاليەۆ، قازاقستاننىڭ ەگيپەتتەگى توتەنشە جانە وكىلەتتى ەلشىسى:

- سۇلتان بەيبارىس اتامىزدىڭ مۇراسى ءالى دە كوپ زەرتتەلمەگەن قۇجاتتار بار. قولجازبالار بار. مىسىردىڭ ۇلتتىق كىتاپحانالارىندا جانە قولجازبالار ۇيىندە. ءبىز سولارمەن تىعىز قارىم- قاتىناستامىز جانە سول قولجازبالاردى قازاق تىلىنە اۋدارۋ جانە جاريالاۋعا تىرىسامىز جانە ەلباسىمىزدىڭ «رۋحاني جاڭعىرۋ» باعدارلاماسى اياسىندا عىلىمي كونفەرەنسيا ۇيىمداستىرۋ جوسپارىمىزدا بار.

«بابالار ىزىمەن» عىلىمي ەكسپەديسياسى سونداي- اق كايردەگى قىپشاق ماملۇكتەردىڭ تاريحىن زەرتتەۋشى عالىمدارمەن دە كەزدەسىپ قايتتى. سولاردىڭ ءبىرى - اسۋان ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ پروفەسسورى، دوكتور مۇحاممەد رياد. ول - ءىلياس ەسەنبەرليننىڭ «كوشپەندىلەر» تريلوگياسىن اراب تىلىنە اۋدارعان اۆتور.

مۇحاممەد رياد، اسۋان ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ پروفەسسورى:

- مەن ءىلياس ەسەنبەرليننىڭ «كوشپەندىلەر» دەگەن كىتابىن اۋدارۋ ارقىلى سىزدەردىڭ مادەنيەتتەرىڭىزگە قىزىعۋشىلىعىم ارتا ءتۇستى. سۇلتان بەيبارىستى بىزگە سىيعا تارتقان قازاق دالاسىنا العىسىمىز شەكسىز. ول ەگيپەتتى تاتار- موڭعول شاپقىنشىلىعى مەن كرەست جورىقتارىنان ساقتاپ قالدى. وسى ارقىلى ول يسلام ءدىنى مەن ەگيپەتتىڭ تاۋەلسىزدىگىن قورعادى. دەشتى قىپشاقتان شىققان ماملۇكتەر باتىر، نار تۇلعالى ازاماتتار بولعان. سۇلتان بەيبارىس سولاردىڭ كەرەمەت ءبىر وكىلى دەر ەدىم.

«بابالار ىزىمەن» عىلىمي ەكسپەديتسياسى مۇنىمەن قوسا ەگيپەت جەرىندە ۇلى دالادان بارعان ماملۇكتەر ديناستياسىنا قاتىستى دەرەكتەردى جيناقتادى. ەكسپەديتسيا مۇشەلەرى مىسىرعا ۇلى دالادان بارعان بيلەۋشىلەردىڭ جۇرگىزگەن ساياساتىن زەردەلەپ، عالىمدارمەن كەزدەسىپ قايتتى.

اۆتورلارى: سايات جوكەن ۇلى، قۋانىش قوجابەكوۆ، ارمان دانىشبايەۆ

http://24.kz/kz