جاڭبىر اڭقىعان جۇپار
ءار جەردىڭ جاۋىنىنىڭ ءوزى ەرەكشە بولادى. مىسالى، قالادا ول دىمقىل اسفالت يىسىمەن ايرىقشالانسا، اۋىلدا بالشىق، قارا توپىراق اڭقيدى. ورماندى اعاش ءدىنىنىڭ جۇپارى الىپ كەتەدى. تەڭىز جاعالاۋىنا جاڭبىر جاۋعاندا اينالاعا ۇلۋلار قاپتاپ، وزىندىك يىسكە تولادى. ال، مەن تۋىپ- وسكەن دالالى القاپتا جاۋىن جۋسان يىسىمەن اسسوتسياتسيالانادى. ادامداردان جاۋىن ءيىسى قانداي سەزىمگە بولەيتىنىن سۇراساڭىز: ءبىرى «بوتانيكالىق باقتاعى جىلىجايدى ەسكە سالادى» دەسە، ەكىنشىسى «بالا كەزدە دالادا مال باققان كەزەڭدى ويعا ورالتادى» دەپ جاۋاپ بەرەدى. ءار ادامنىڭ وزىندىك ەستەلىكتەرىن كوز الدىنا كەلتىرەتىن جاۋىننىڭ مۇنداي قۇدىرەتى مەن قۇرامدىق ەرەكشەلىگىن انىقتاۋ جولىندا عالىمدار كوپ ەڭبەكتەندى.
مىسالى، 1950-1960 -جىلدارى يزابەل بەار جانە ريچارد توماس ەسىمدى اۆستراليالىق مينەرالوگتار جۇبى جاڭبىردىڭ قۇرامىن زەرتتەپ، سوڭىندا ونىڭ ءيىسىنىڭ نەگىزىن تەرپەن قۇرايتىنىن تاپتى. بۇل وسىمدىك تەكتەس حوش ءيىستى زاتتار ەفير مايى قۇرامىندا كەزدەسەدى: قاراعاي، ءزىمبىر جانە جالبىزدىڭ وتكىر بالعىندىعى - بۇلاردىڭ بارلىعى تەرپەندەر. كەۋەكتى تاستار مەن بالشىق وسى اتالعان تەرپەندەر مەن اۋاداعى باسقا مولەكۋلالاردى سىڭىرەدى. جاڭبىر جاقىنداپ كەلە جاتقاندا، جاۋىن الدىنداعى ىلعالدىلىق وسى يىستەردى توپىراقتان كوتەرىپ، جەل ارقىلى اۋاعا شاشادى ەكەن. قۇرعاقشىلىقتىڭ ۇزاعىراق بولۋى، جەردەگى حوش ءيىستى زاتتاردى كوپ جينايدى جانە كوپتەن كۇتكەن جاڭبىردىڭ ءيىسى دە وتكىر بولادى. بەار مەن توماس جاڭبىر ءيىسىنىڭ قۇپياسىن انىقتاپ قانا قويمادى. ولار مۇنى عىلىمي ورتادا جاريالاۋ ءۇشىن رومانتيكالىق اتاۋ دا ويلاپ تاپتى.
Nature جۋرنالىندا 1964 -جىلى جاريالانعان ماقالادا وعان «پەتريحوروم» (گرەك تىلىندە petra - «تاس» ، ikhor - «قۇدايلار قانى» ) دەگەن اتاۋ بەرىلگەن. ياعني، تاستىڭ وشپەيتىن قانى! «جەل راۋشانى» نەمەسە «شابىندىق نۇكتەسى» دەگەن اتاۋلارعا قاراعاندا اسەرلىرەك. ەڭ العاش «جاۋىننىڭ جانىن العان» پارفيۋمەرلەر ءۇندىستاندىقتار ەدى. ۋتتار- پرادەش شتاتىنداعى كانناۋدج قالاشىعىنىڭ پارفيۋمەرلەرى «ميتتي اتتار» ءادىسى ارقىلى جاۋىن ءيىسىن الۋ مەتوديكاسىن ۇرپاقتان ۇرپاققا مۇرا ەتىپ قالدىرىپ كەلگەن. وندا ءبىز ۇيرەنىپ قالعان جاسمين دە، راۋشان دا جوق، ول ءيىس بالشىقتان الىنىپ ساندال مايىنا بەرىلەدى. جاۋىن يىسىنە قاتىستى تاعى ءبىر دۇنيە - گەوسمين. ونى كوبىنە توپىراقتا ءومىر سۇرەتىن كەيبىر ميكرواعزالار، باكتەريالار مەن كوك- جاسىل بالدىرلار شىعارادى. ەگەر پەتريحور ىلعال بالعىندىقتىڭ ءيىسىن بەرسە، گەوسمين جۇپارى جاڭا عانا قازىلعان توپىراق يىسىنە كوبىرەك كەلەدى.
ادامدار گەوسمين ءيىسىن كىشكەنە دوزادا دا سەزە الادى. مۇنداي قاسيەت تۇيەلەردە دە بار، وسىعان بايلانىستى جانۋار ءشول دالاداعى ءوازيستى بىردەن تابادى. پەتريحور مەن گەوسميندى سەزۋ قابىلەتى ادامزاتقا ەۆوليۋتسيا ناتيجەسىندە كەلگەن. وسى ارقىلى ءار كەز سۋلى ايماقتى انىقتاپ وتىرعان. وسى يىسكە دەگەن قۇشتارلىق ءالى كۇنگە دەيىن جويىلماي كەلەدى. سول سەبەپتى پارفيۋمەريادا دا ءبىرقاتار جاۋىن ءيىستى Angéliques Sous La Pluie (Frédéric Malle) ، Voleur de Roses, (L'Artisan Parfumeur) ، Dirt (Demeter) ، Un Matin d'Orage (Annick Goutal) سىندى جۇپارلار كوپ سۇرانىسقا يە.
Massaget.kz
