قازاقستان ب ۇ ۇ ق ك- دە اۋعانستان مەن ورتالىق ازيا بويىنشا مينيسترلىك دەباتىن وتكىزدى

استانا. قازاقپارات - ب ۇ ۇ قاۋىپسىزدىك كەڭەسىندە قازاقستاننىڭ ءتوراعالىق ەتۋىمەن «اۋعانستان مەن ورتالىق ازيادا ايماقتىق سەرىكتەستىكتى قاۋىپسىزدىك پەن دامۋدىڭ ءوزارا تاۋەلدىلىك ۇلگىسىندە قۇرۋ» تاقىرىبىندا مينيسترلىك دەڭگەيىندە دەباتتار وتكىزىلدى.

 بۇل تۋرالى ق ر س ءى م باسپا ءسوز قىزمەتى حابارلايدى.

شاراعا ورتالىق ازيا ەلدەرىنىڭ سىرتقى ساياساتىنىڭ تىزگىنىن ۇستاعان ۆەدومستۆو باسشىلارى مەن ب ۇ ۇ قاۋىپسىزدىك كەڭەسىنىڭ مۇشەلەرى، سونىمەن بىرگە ب ۇ ۇ باس حاتشىسى مەن اۋعانستاننىڭ سىرتقى ىستەر ءمينيسترىنىڭ ورىنباسارى قاتىستى.

قازاقستاننىڭ سىرتقى ىستەر ءمينيسترى قايرات ءابدىراحمانوۆ اتالعان جيىندا ءسوز سويلەپ، قازاقستاننىڭ ب ۇ ۇ ق ك- دە ءوز جۇمىسىن باستاۋىنا بايلانىستى پرەزيدەنت نۇرسۇلتان نازاربايەۆ «گۇلدەنگەن، ءادىل ءارى قاۋىپسىز الەم قۇرۋ ءۇشىن جاھاندىق ىنتىماقتاستىقتى بەكەمدەۋدىڭ كونتسەپتۋالدى كوزقاراسى» اتتى ءوزىنىڭ ۇندەۋىندە جەتى باسىمدىقتى ەرەكشە ءبولىپ كورسەتكەنىن اتاپ ءوتتى.

اتالعان جەتى باسىمدىقتىڭ ءبىرى - ورتالىق ازيا مەن اۋعانستاندى بەيبىتشىلىكتىڭ، ىنتىماقتاستىق پەن قاۋىپسىزدىكتىڭ مودەلدى اۋماعىنا اينالدىرۋ بولىپ تابىلادى. قاۋىپسىزدىك كەڭەسىندەگى ءبىزدىڭ ەلدىڭ تۇراقتى ەمەس مۇشەلىگى كەزىندە اتالىپ وتكەن باسىمدىقتاردىڭ تاعى ءبىرى رەتىندە مەملەكەت باسشىسى ءوزارا تاۋەلدىلىك جانە دامۋ مودەلى تۇرعىسىندا ۇزاق مەرزىمدى تۇراقتىلىق پەن مىعىم بەيبىتشىلىككە دەن قويدى.

ب ۇ ۇ باس حاتشىسى انتونيۋ گۋتەرريش ورتالىق ازيا مەن اۋعانستان ەلىنىڭ باستاماسىنا جوعارى باعا بەردى. ول ءوز سوزىندە سۋ رەسۋرسى، ەنەرگەتيكا، ينفراقۇرىلىم مەن ءبىلىم سالاسىنداعى باستامالارعا قولداۋ ءبىلدىرىپ، ۇيىمنىڭ مۇنداي ىنتىماقتاستىقتارعا قولداۋ بىلدىرەتىنىن جەتكىزدى. گۋتەرريش سونىمەن بىرگە، پرەزيدەنت نۇرسۇلتان نازاربايەۆتىڭ ەلىمىز وقۋ ورىندارىندا 1 مىڭعا جۋىق اۋعان جاستارىن وقىتۋ باستاماسىن ەرەكشە اتاپ ءوتتى. ب ۇ ۇ باس حاتشىسىنىڭ پايىمداۋىنشا، مەملەكەتتەردىڭ ترانسشەكارالىق قىلمىسقا، ناركوترافيككە، سونىمەن قاتار تەرروريزمگە قارسى كۇرەسكە بىرلەسە كۇش سالۋى، اسىرەسە بۇۇ جاھاندىق كونترتەرروريستىك ستراتەگياسىنىڭ جۇزەگە اسىرىلۋىنا ەرەكشە ءمان بەرۋى اسا ماڭىزدى.

رەسەي سىرتقى ىستەر ءمينيسترى سەرگەي لاۆروۆ قاۋىپسىزدىك كەڭەسى الاڭىندا ورتالىق ازيا ەلدەرىنىڭ مۇددەسىن العا جىلجىتۋ تۇرعىسىندا «قازاقستاننىڭ جاۋاپكەرشىلىگى مول ءارى ۇلگىلى باستاماسىن» قۇپتادى. سونىمەن بىرگە، ول اۋعانستاندا ەسىرتكى زاتتارىنىڭ كوپتەپ وندىرىلۋىنە حالىقارالىق بىرلەستىكتەر الاڭداۋشىلىق ءبىلدىرىپ وتىرعانىن ايتىپ، وسى قاۋىپتىڭ جولىن كەسۋ ءۇشىن جەدەل شارالاردى قولعا الۋعا شاقىردى. ونىڭ پايىمىنا سۇيەنسەك، اتالعان ەلدەگى احۋال ايماقتىق مەملەكەتتەر مەن حالىقارالىق بىرلەستىكتەردىڭ كەشەندى تۇرعىداعى جۇمىسىن تالاپ ەتەدى.

ا ق ش مەملەكەتتىك حاتشىسىنىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارى دجون سالليۆان ءوز سوزىندە حالىقارالىق بىرلەستىكتەر اۋعانستان ۇكىمەتى مەن اۋعان باسشىلىعىنىڭ سوزىنە قۇلاق اسپاي وتىرعان تاليبتاردىڭ اراسىندا كەلىسسوزدەردىڭ جۇرگىزىلۋىنە مۇرىندىق بولۋى كەرەكتىگىن ايتتى. ونىڭ ويىنشا، «تاليبان» قوزعالىسىن بارلىق رەسۋرستاردان ايىرىپ، شەشىم جولى تەك قانا كەلىسسوز ۇستەلى ەكەنىنە كوز جەتكىزدىرۋ ءۇشىن بىرلەسە جۇمىس اتقارۋ كەرەك.

قاۋىپسىزدىك كەڭەسىندە ءسوز سويلەگەن قىرعىزستان، وزبەكستان، تاجىكستان مەن تۇرىكمەنستان ەلدەرىنىڭ دەلەگاتسيا باسشىلارى ۇزاق مەرزىمدى بەيبىتشىلىك پەن تۇراقتىلىقتى ساقتاۋ ءۇشىن بارلىق قاۋىپسىزدىك ماسەلەلەرىن شەشۋ جولىندا اۋعانستانعا ەكونوميكالىق تۇرعىدا اسەر ەتۋدىڭ ماڭىزدىلىعىن ماقۇلدادى. ورتالىق ازيا ەلدەرىنىڭ وكىلدەرى اۋعانستانمەن ۇزاق مەرزىمدى ىنتىماقتاستىقتى ورناتۋعا پەيىلدى ەكەندىكتەرىن ءبىلدىردى. ايماق ەلدەرىنىڭ اۋعانستانمەن ساۋدا- ەكونوميكالىق بايلانىستى تەرەڭدەتۋدىڭ ءساتتى ۇلگىلەرى ايتىلدى.

مينيسترلىكتەر دەباتىنىڭ قورىتىندىسى ورتالىق ازيا مەملەكەتتەرىنىڭ اۋعانستانمەن كولىك- ترانزيتتىك، ينفراقۇرىلىمدىق، ساۋدا- ەكونوميكالىق، ينۆەستيتسيالىق جانە ەنەرگەتيكالىق سالادا ناقتى ايماقتىق جوبالاردى ىسكە اسىرىپ، قارىم- قاتىناستى نىعايتۋعا دايىن ەكەندىكتەرىن كورسەتتى. ولار اۋعانستانعا قاۋىپ رەتىندە ەمەس، اشىلماعان الەۋەتى زور ماڭىزدى ءارى كەلەشەگى كەمەل سەرىكتەس رەتىندە قاراعان دۇرىس دەگەن پايىمعا كەلدى.

قاۋىپسىزدىك كەڭەسىنە مۇشە مەملەكەتتەردىڭ وكىلدەرى اۋعانستانداعى بەيبىتشىلىك پەن تۇراقتىلىقتى نىعايتۋدا استانانىڭ سالعان كۇش- جىگەرىنە ەرەكشە باعا بەردى. سونىمەن قاتار، قازاقستاننىڭ باستاماسى بويىنشا قاۋىپسىزدىك كەڭەسىنىڭ اۋعانستانعا 2010 -جىلى جاساعان تۇڭعىش ساپارىنا باسا نازار اۋدارىلدى. ءدال سول كەزەڭدە كەڭەس مۇشەلەرى سوندا بارعان ادامداردىڭ قولىنان ءبىرىنشى اقپاراتتى العان بولاتىن. ساپار بارىسى اۋعانستانداعى دامۋ ديناميكاسىن تەرەڭ ءارى جان- جاقتى تۇيسىنۋگە سەپ بولىپ، سونداي- اق كەڭەستى ورتالىق ازيا ەلدەرىنىڭ بايلانىسىن كەڭەيتە وتىرىپ كابۋلعا كومەك بەرۋگە كوندىرگەن بولاتىن.

دەباتتىڭ قورىتىندىسى بويىنشا ب ۇ ۇ قاۋىپسىزدىك كەڭەسى ءتوراعاسىنىڭ مالىمدەمەسى بارلىق مۇشەلەردىڭ قولداۋىنا ءبىراۋىزدان يە بولدى. ول مالىمدەمە حالىقارالىق بىرلەستىكتەردى ايماقتىق ىنتىماقتاستىقتى نىعايتا وتىرىپ، ديپلوماتيا جولىن ءتيىمدى تۇردە قولدانۋمەن اۋعانستانعا كومەك بەرۋگە شاقىرادى. اتالعان ءادىس ورتالىق ازيادا بەيبىتشىلىككە دەن قويعان، ىنتىماقتىعى جاراسقان، گۇلدەنگەن اۋماقتى قۇرۋدى كوزدەيدى.

اۆتور: ايان بەكەن ۇلى