ۇكىدەي وزدەرىڭدى بالاقتادىم
«كەلىنگە جاساۋ تىگىلەتىن پاتسايى، ماقپال، مانات، ءدۇريا جاعى بولەك سالىنعان...»، دەپ مۇحتار اۋەزوۆ جازاتىن ماتا تۇرلەرى حالىق اندەرىندە وتە كوپ كەزىگەدى. بۇل سوزدەر ءان ماتىنىندە كەزدەسكەندە ونىڭ قىمباتىن كوڭىلمەن سەزىنەر قازاق تا كەم سەكىلدى بۇل كۇندە.. .
ايگىلى ءبىرجاننىڭ «تەمىرتاس، اسىل، اقىق قاراقتارىم» دەگەندەگى بالاسىنا قويعان ات «اقىقتىڭ» اسا باعالى اسىل تاس ەكەنى دە ۇمىت قالىپ بارا جاتقانداي. ال، «ۇكىدەي وزدەرىڭدى بالاقتادىم» دەگەنى ءاننىڭ مازمۇنىن بايىتىپ قانا قويماي، ءبىرجاننىڭ الاساپىران جان الەمىنەن حابار بەرىپ تۇرعان تەرەڭ ماعىنالى ءسوز ەكەنىن ەسكەرىپ تە جاتقان جوق سەكىلدىمىز.. . قازاق قىزدارى، ءتىپتى سەرىلەرى ساندىك ءۇشىن ۇكى قۇسىنىڭ ۇكىسىن وتە كوپ پايدالاناتىنى كوپكە ايان ءجاي. ال، ۇكىنى بالانىڭ، بەسىكتىڭ باسىنا قاداۋدىڭ ءوز ءمانى بار. ءبىز ولاردىڭ بارىنە توقتالىپ جاتپاي، وسى ءان ماتىندەگى جالقى جولعا ءۇڭىلىپ كورمەكپىز. اۋەلى، ۇكىنى قالاي قولعا تۇسىرەتىن جايىندا از- كەم ايتۋعا تۋرا كەلەدى.
قۇدايدىڭ قۇدىرەتىمەن ۇكىنىڭ كوزى تۇندە وتكىر، كۇندىز شالاڭ كورەتىنىن ءبارىمىز بىلەمىز. ونىڭ وسى وسال تۇسىنان پايدالانىپ اتالارىمىز ونى كۇندىز اتپەن قۋىپ تا ۇستاپ الادى. جازىق جەر، توياتتا بولسا ءتىپتى تەز ۇستاپ الۋعا بولادى، بۇدىرماق، ادىرلى جەردە ءۇش- ءتورت توبەگە قونا ۇشىپ ازدان كەيىن- اق ۇشا الماي قالادى. ونى قوي باعىپ جۇرگەندە كوزىمىزبەن كورىپ، باسىمىزدان وتكەرگەن ءجاي. قولعا تۇسكەن ۇكىدەن ۇلكەن ولجا - بالاق ءجۇنى. ادەتتە ءبىز قولدانىپ جۇرگەن ۇكى - سول بالاق ءجۇنى. ۇستاعان بەتتە ۇلپىلدەپ، ءتىپتى كۇزگە قاراي بولسا سىرتى قىزعىلتتانىپ «جانىپ» تۇرعان بالاق ءجۇنى كوزدىڭ جاۋىن الادى. ەپتەپ جۇلا باستايسىز. ونى تۇيەنىڭ ءجۇنىن جۇلۋدى «جۇندەۋ» دەپ ايتاتىنىمىز سەكىلدى «بالاقتاۋ» دەيدى. ال، كەيدە ۇكىنىڭ كۇيى ناشار بولسا ۇيگە اكەلىپ نەشە اي باعىپ سەمىرتىپ، ۇكىسىن جەتىلدىرىپ بارىپ بالاقتايدى. كۇيىن جاقسى قىلىپ جىل ۇستاپ تۇلەتىپ بالاقتايتىندار دا بولادى. ەندى ءبىرجاننىڭ ايتىپ وتىرعانىن بولجاي بەرۋگە بولادى.
ۇكى كىسىگە كورىك قوي. سەندەردىڭ قىزىقتارىڭدى كوردىم، سەندەر ماعان ءسان بولدىڭدار، سالتانات بولدىڭدار دەگەن ريزالىعىن ايتىپ جاتقانداي. سونىمەن قوسا بالاق جۇندەرىڭدى جۇلعانداي عىپ جۇدەتتىم، سەندەرگە ارقا سۇيەپ، سەرىلىكپەن ءجۇرىپ اۋىرتپالىق سالدىم، دەگەندەي وكىنىش تە جوق ەمەس سەكىلدى.. . «كامزولداي كەلتە پىشكەن دوڭگەلەنىپ، دۇنيە وتەرىندە شىر اينالدى» دەگەن ءبىرجاننىڭ استاڭ- كەستەڭ، الاقۇيىن كوڭىلىندەگى دۇنيەنى تاپ باستىق دەمەسەك تە، تەڭىزدەي سەزىم مەن تەرەڭ تولعامدى تەمىردەي جۇيكەمەن ۇستاي وتىرىپ بىزگە قالدىرعان «تەمىرتاستان» وسىنى تۇيسىنگەندەيمىز، وسىنى تۇسىنگەندەيمىز. «ۇكىدەي وزدەرىڭىزدى بالاقتادىم.. .» . دەنەسىنەن بولىنگەن ءتىرى تىرشىلىك - ءوز پەرزەنتتەرىنە ريزالىقپەن وكىنىشى ارالاس وسى ءبىر قوسقابات كۇيدى جەتكىزۋدە وسى ءسوزدىڭ ورنىن قاي ءسوز الماستىرا الار ەدى؟ قاي ءسوز سەزىندىرە الار ەدى؟ .. بىلمەيمىز. ءتىپتى سول سەزىندىرگەندى دە سەزىنە الماستاي جايىمىز بارداي...
ۇلاربەك نۇرعالىم ۇلى
«ەگەمەن قازاقستان»
