تانىمال جۋرناليست اتىشۋلى سەريالدىڭ تاس- تالقانىن شىعاردى
التى سەريا وتە شىقتى. ارتىندا جارتى ايلىق شۋ قالدى. ەكى جاق تالاسقا تۇسكەن داۋ قالدى. ال، باسقا نە قالسىن؟
جۇرتتىڭ ءبارى «قوزى كورپەش - بايان سۇلۋدان» باياعى «قىز جىبەك» فيلمىنىڭ اسەرىن كۇتتى. ىزدەدى. ونى الەۋمەتتىك جەلىدە نازگۇل قوجابەك قارىنداسىمىز جاقسى اتاپ ءوتتى. «عابيت مۇسىرەپوۆ جوق جەردە ەندى قانداي «قىز جىبەك» بولسىن».
ءيا، «قىز جىبەك» فيلمىندە كەيىن تۇراقتى تىركەسكە اينالعان سوزدەر كوپ ەدى. اڭگىمەگە بىرەۋ ورتاسىنان كيلىگىپ كەتسە «بەكەجان مىرزا، ءسوزدى بولە بەردىڭىز عوي» دەر ەدىك. وسى 2018 -جىلى 8 - قاڭتاردا 60 جاسقا تولعان ءاندىرجان اتتى كۋرستاسىمىز جاتاقحانادا قىزداردىڭ بولمەسىنە كىرىپ: «جىبەكجان، قىمىزدى قوناقتار ءىشسىن، بىزگە شاي دا جەتەدى» دەپ كۇلدىرەتىن. «بىرەۋدىڭ باسىنا قىزىققان ءوز باسىن دا ويلاي جۇرگەنى ءجون بولار» دەر ەدىك كەي جاعدايدا. «قالاۋىڭىز قاسقالداقتىڭ قانى، نە ادامنىڭ جانى ەمەس شىعار» دەر ەدى اۋديتوريادا قالجىڭداعان قىزدار، دەپ جازادى قاينار ولجاي جەلىدەگى پاراقشاسىندا.
ءبىر كينودان وسىنشاما تەڭەۋ، تۇراقتى تىركەس ۇلتتىق ءتىل بايلىعىنا قوسىلىپ ەدى.
ال، باياننىڭ «بايانىن» بايانداساق: «باعىمىزعا قاراي الاتىن باي تابىلدى». قارابايدىڭ قىزى تۋرالى ايتقانى. «كۇيەۋدى تاپقان ءوزىڭ. قىزدى دا ءوزىڭ تاپ.» بايبىشەسىنىڭ قارابايعا ايتقان ءسوزى. «ۇيىنە شىمىلدىق قۇرعىزىپ قويدىق. اكەل دە ءوزىڭ وتىرعىزىپ قوي». بۇل دا قاراگوز بايبىشەنىڭ اۋزىنان شىعادى. نە ءتالىم، نە تاربيە بار؟ بۇلار - وتكەندە العاشقى سەريادا جۇرتتى شوشىتقان باياننىڭ اتا- اناسىنا «قودار ۇناسا وزدەرىڭ ءتيىپ الىڭدارى» دەگەنىنەن باسقا مىسالدار.
«وزىڭىزگە تيەر دەپ زورلاماڭىز». باياننىڭ قودارعا ايتقانى. قودار باياننىڭ قۇربىسى تالشىنعا بىرنەشە رەت «نايساپ» دەيدى. قانشا قودار بولسا دا قىزعا ونداي ءسوز ايتپاسا كەرەك. باسقا تەڭەۋلەر بارشىلىق قوي. ءيا. تالشىن بايعۇستىڭ ەستىمەگەنى جوق. قوزى دا قوداردان قالىسپاي وعان «انتۇرعان تالشىن» دەيدى. ءبىرى جاعىمدى، ءبىرى جاعىمسىز ەكى كەيىپكەردىڭ قىزعا قاراتا ايتىلعان سوزدەرىنىڭ سىيقى وسىنداي.
بايانعا شەشەسى اكەسىن جامانداعاندا «قاراقشىلارمەن ابدەن اۋەيى بولىپ الدى» دەيدى. ال كەرەك بولسا! قاراباي مەن قودار جانە ونىڭ قاسىنداعىلار اۋەيى بولسا قانداي كورىنىس شىعارىن كوزگە ەلەستەتە بەرىڭىز. سەريالداعى ءار فيلمنىڭ باسىندا «12 جاستان اسقان بالالار كورۋىنە بولادى» دەپ جازىلعان. وعان «تەك ەستۋلەرىنە بولمايدى» دەپ قوسقان ءلازىم. ويتكەنى، انانىڭ اۋزىنان قىزىنا قاراتا «ەركەك پەن ەركەك اۋەيى» دەگەندى جاس بالالار ەستىمەسىن.
سويلەم قۇراۋلارىندا بىقىناعان قاتە ءجۇر. بۇل سەريال ءتىل زاڭىنان جۇرداي. «ءبىر ءوزىڭ اتتانۋ كەرەك». باياننىڭ ايتقانى. دۇرىسى «اتتانۋىڭ» شىعار. «ونداي وراي ءوتىپ كەتتى» دەيدى قوزى. «وراي» ەشقاشان وتپەيدى. «وراي»، انىعىندا «ورايى» كەلەدى. قاراباي «قودار، قىزىمنىڭ ەركىن بەر» دەيدى. شاماسى، «ەركىنە جىبەر» دەمەك بولعان. قودار «ال قوزىنى بىرەۋدىڭ قالىڭدىعىن الىپ قاشقانى ءۇشىن جازاسىن تارتاتىن بولادى» دەيدى.
نە «قوزى»، نە «جازاعا تارتىلاتىن» بولىپ تۇزەلۋى كەرەك ەدى. «ەگەر وعان بىردەڭە بولسا، مەنىڭ ءتىرى بولعانىمنان كەرەگى جوق» دەيدى بايان. دۇرىسى «بولعانىمنىڭ» شىعار. قودار بايانعا «ءبىر ماحابباتتىڭ وتىن جاققانمەن، ءبىرىن ولتىرەمىن دەپ ويلامايسىڭ با؟» دەيدى. وت ولمەيدى، وشەدى. ونىڭ ۇستىنە قۇرمالاس سويلەمنىڭ ءبىرىنشى بولىگىندە «جاققان» دەگەن سوڭ، ەكىنشى بولىگىندە «ءوشىرىپ» دەۋگە مىندەتتى.
قوزىنىڭ اكەسىنىڭ اعاسى ءاجىباي بي سىي- سياپاتتى كورسەتىپ «مىنا ساۋعانى بايبىشە، وزىڭىزگە ارنايى اكەلدىك» دەيدى. «ساۋعانى» جاۋدى شاپقان باتىر بەرىپ كەتەتىن. كەيدە جومارتتانعان توناۋشى تاستايتىن. ال قۇدالىققا كەلگەن ءارى ەلگە سىيلى ءبيدىڭ «ساۋعا» اكەلگەنى - ءوز قادىرىن ءوزى كەتىرگەنى مە؟ ودان ءارى ماڭعاز ءاجىباي بي «ءشۇرشىت ءسانقويلارى قولعا تۇسە بەرمەيتىن بۇيىم، بايبىشە» دەيدى. ايتايىن دەگەنى «ءشۇرشىت ءساڭقويلارىنىڭ قولىنا تۇسە بەرمەيتىن بۇيىم، بايبىشە»، نە «شۇرشىتتە ءساڭقويلار ءۇشىن جاسالعان، قولعا تۇسە بەرمەيتىن بۇيىم، بايبىشە» شىعار.
ارى قاراي تىزە بەرۋگە التىن ۋاقىتتارىڭىزدى المايىق. قازاقشا سوزدەر تۇرماق ورىسشا اۋدارىلعان سۋبتيتردە ورەسكەل قاتە تۇر. قوزىنىڭ بايانعا ايتقان «تۇپ- تۇنىق جانارى، اققۋ موينى، شيەدەي ەرنى» دەگەنى «چيستىمي گلازامي، شۋبامي كاك ۆيشنيا، س لەبەدينوي شەەي» جازىلعان. نانباساڭىزدار، قاراپ كورىڭىزدەر، اقىرعى سەريانىڭ ەڭ سوڭى وسىنداي ورەسكەل قاتەمەن بىتكەن. شيە تۇستەس ىشىكتى باياننىڭ ۇستىنەن كورە المادىق. كوبىنە قۇلىن جارعاقپەن جۇرگەن ەدى. «گۋبا» مەن «شۋبا» سوزدەرىن شاتاستىرعاندا بىزدە قاتە بىقىپ جۇرەتىنىن ورىس تىلدىلەر دە سەزسىن دەگەندەرى شىعار.
ورىسشا سۋبتيتر دەمەكشى، ونىڭ پايداسى دا تيەتىن تۇسى بار. «تاڭقى، تاڭداۋ سەنىكى» دەيدى قودار قاراقشىلارىنىڭ بىرىنە. اناۋ قايداعى تاڭقى، مۇرنى اۋزىنا تۇسكەن بىرەۋ. ايتەۋىر ورىسشاسىندا ونى «كۋرونوسنىي» دەپ بەرىپتى. شاماسى قازاقشا سوزدەن ەمەس، فيلمدەگى كورىنىستەن جوندەسە كەرەك.
بايان قاشىپ كەتكەن سوڭ قاراباي «ەستىدىڭدەر مە ماعان بوزەك ەتىپ تۇر» دەيدى. «بوزەك» - جەرگىلىكتى ديالەكت ءسوز. جالپى ۇلتقا ارنالعان فيلمدە ونداي ازعانا ايماق تۇسىنەتىن ديالەكت بولماعانى ابزال.
قوزى مەن بايان ءبىرى جيرەن قاسقامەن، ءبىرى اقبوزبەن قاشىپ كەلە جاتقاندا قوزىنىڭ اتى جىعىلادى. قوزى «كۇرەڭ اتىم- اي، مۇنىڭ نە؟ » دەپ كۇيىنەدى. كۇرەڭ مەن جيرەندى اجىراتا الماعان اڭعال بالا ما سونشا؟ سول اتىنا قاراپ «ەگەر كوكتە ارعىماقتارعا ورىن بولسا، سوندا كەزدەسەرىمىزگە سەنەمىن» دەپ تولعانادى. مىناۋ بايانعا دا ارناماعان ءسوزى عوي. سوسىن بايانعا قاراپ «جىلىگى ءۇزىلىپ كەتىپتى» دەيدى. جىلىك ۇزىلمەيدى، سىنادى. ويتكەنى، ول ءبىر سۇيەك، بىرنەشە سۇيەك جالعاسقان ومىرتقا نەمەسە مويىن ۇزىلەدى.
«ساعان تىككەن شاڭىراقتى» دەيدى قاراباي قودارعا. شاڭىراقتى كوتەرەدى. وتاۋدى تىگەدى. قۇرسىنشى. ەندى قازاق تىلىندە مۇلدە جوق «جاڭالىقتارعا» كەلەيىك.
«وسىنداي ادامسىزدىق بولار ما ەكەن» دەپ قودارعا زەكىرەدى قاراباي. قالىڭ كورەرمەننىڭ دە كۇيىنىپ وتىرعانى سول «ادامسىزدىق» قوي. قارابايعا قاراتا بايبىشە «بۇل سەنىڭ ابىرويىڭا جات» دەيدى. ەندى فيلمدى تۇسىرگەندەرگە تۋرا وسىلاي ايتىلسا، قالاي بولار ەدى؟
ءبارى قۇلاققا تۇرپىدەي تيگەن سوزدەردىڭ اراسىندا ءبىر دۇرىسى بار ەكەن. تاپتىق. تەك ەستىر كىسى بولسا. قودار قارابايعا قاراتا: «سەنىڭ قىزىڭنىڭ كۇيەۋى بار. ول ەكى رەت بايعا تيمەيدى» دەيدى. بارەكەلدى قودار!
«وسىنشاما قاتەنى ۇلتتىق ارنانىڭ باس رەداكتورى قاينار ولجاي تەلەسەريال ەفيرگە بەرىلگەنشە نەگە تەكسەرمەگەن؟» دەرسىزدەر. ول تۋرالى ايتا جاتارمىز. وعان دەيىن ۇلتتىق جادىعا قايشى تۇستارىن ءسوز ەتەيىك.
قاينار ولجاي
