قوزى مەن بايان تەلەحيكاياسىن سىناعاندارعا بايان ماقسات قىزىنىڭ اكەسى دالەلمەن جاۋاپ بەردى

استانا. قازاقپارات - اتىشۋلى بايان ماقسات قىزىنىڭ اكەسى، بەلگىلى مادەنيەتتانۋشى، تۇركولوگ ماقسات مۇحيتدەنوۆ «قوزى كورپەش- بايان سۇلۋ» تەلەحيكاياسىن سىناعاندارعا جاۋاپ بەردى. ول قىزىنىڭ ارەكەتىن جاقتاپ، باياننىڭ اتىنا ءتۇرلى سىني پىكىر جازىپ جاتقاندارعا اڭىزدىڭ بۇرمالانباعانىن دالەلدەرمەن ءتۇسىندىرىپ بەردى.

ماقسات مۇحيتدەنوۆ قىزىنىڭ كاسىبيلىگىنە كۇمان كەلتىرگەندەردەن كەشىرىم سۇراۋدى تالاپ ەتتى. ماقسات مۇحيتدەنوۆ شاعىمىن حاتقا ءتۇسىرىپ، «ۇلت» پورتالىنا جولداعان.

«مەن -  ماقسات زايلاعي ۇلى مۇحيتدەنوۆ. جاسىم 71-دە، رۋىم -  كىشى ءجۇز، ماسقار. كەيىنىرەك اتتارى اتالاتىن -  ۇندەس، اۋىزبىرلىگى قۇرىش، وي قورىتا الاتىن، سايتقا جاريالاي الاتىن ادامداردىڭ سۋقانى سۇيمەيتىن -  باياننىڭ اكەسىمىن. باياننىڭ اناسى ايوتاسىم كۇلجامال. جاسى 69 دا، رۋى -  ارعىن، توبىقتى. بايلىعىم 5 مىڭعا تامان كىتاپ، فونوتەكامدا ءبىر مىڭنان اسا كۇي، ءبىر مىڭنان اسا ءان، تەرمەلەر، بۇكىل دەرلىك ەۆروپا كلاسسيكاسى بار. بايان وسى اتموسفەرادا ءوستى، سوندىقتان كەيدە ەشكى اپا بولا الادى، ال جەزدەڭ تەكە دەگەن تۇسىنىك جوق.

«اكە -  بالاعا سىنشى»، سوندىقتان دا «الاش» سىيلىعىنىڭ يەگەرىنەن ورەسى الدەقايدا جوعارى. ايتپاقشى، كىتاپحانامدا قازىبەك اقىننىڭ شىعارمالارى جوق، ءبىراق تاۋىپ ءبىر ەكى كىتابىمەن تانىسىپ شىعىپ، «الاشتىڭ» اۋىلى جىراق ەكەنىن ءتۇسىندىم، ءسىرا مىنا بايانمەن بولعان جاعدايداي اۋىزبىرشىلىكتىڭ، ۇلتتىق قۇندىلىقتارعا دەگەن جاناشىرلىقتىڭ ارقاسىندا، قيسىق كەتىپ بارا جاتقان كوش - «الاش» ەلدى مەكەنىنە تۇراقتاعان سىڭايلى. حوش، ەندى توسەكتە جاتسا دا «قوزى كورپەش- بايان سۇلۋ» ەپوسىنا جاسالعان قياناتقا شىداي الماي پوست جازعان انار تولەۋحان قىزىنا كەلەيىك»، -  دەپ باستادى ءسوزىن بايان ماقسات قىزىنىڭ اكەسى.

ماقسات مۇحيتدەنوۆ اڭىزدىڭ بۇرمالانباعانىن العا تارتىپ، فيلمدى سىنعا العان جۋرناليست انار تولەۋحان قىزىنا دالەلدەر كەلتىرىپ بەردى.

«ايانىشتى-اق! انار تولەۋحان قىزى، جۋرناليستسىز عوي، ەندەشە، ءبىلىپ قويىڭىز، ەشكىم «قوزى كورپەش- بايان سۇلۋ» ەپوسىنا قيانات جاساعان جوق. بۇل ەپوستىڭ 12-15 شاقتى نۇسقالارى بولسا كەرەك، باشقۇرت، التاي تىلىندەگىلەردى ساناماعاندا. مەنىڭ وزىمدە 8 ۆاريانتى بار. سول ۆاريانتتاردىڭ نەگىزىندە «قوزى كورپەش- بايان سۇلۋ» دەگەن 6 سەريالىق تەلەسەريال ءتۇسىرىلدى. ال ەپوستارعا قيانات جاساۋ ءۇشىن ولاردى بىلمەۋ كەرەك. فيلمنىڭ سەناريىن جازعان ادام جىردىڭ ۆاريانتتارىن بىلمەدى دەپ ايتا المايمىن.

مەنىڭشە، بىرەۋدى ناقاقتان-ناقاق كۇيدىرمەۋ ءۇشىن، ايتىپ تۇرعان ادام ساۋاتتى بولۋ كەرەك، ناعىز اقيقاتىنا جۇگىنسەك، كىتاپ وقۋى كەرەك. گۇلماريا بارمانبەكوۆا، مىنە ءسىزدىڭ ءسوزىڭىز: «باياننىڭ اۋزىنا «قودارعا تيمەيمىن، اكە-شەشەمنىڭ ءوزى ءتيىپ السىن» دەگەن ءسوز سالىپتى. ال وريگينالعا كەلسەك:

«ەتەگىمدى جەل اشىپ جۇرگەن ەمەن،

قوزىكەدەن باسقاعا كۇلگەن ەمەن.

اكە نەكە قي داعى تىكە ءوزىڭ ال،

ەلدەن بۋرا سالعانداي ىنگەن ەمەن.

اكە، نەكە قي داعى تىكە ءوزىڭ ال،

ەلدەن ايعىر سالعانداي بايتال ەمەن».

بابالار ءسوزى. «قوزى كورپەش -  بايان سۇلۋ». موللا راحىم نۇسقاسى. 127 -بەت. ال شىندىق قايدا جاتىر -  جىردى ارداگەر جۋرناليست بىلە مە، الدە سەناريست بىلە مە؟!

«قۋىرداقتىڭ كوكەسىن -  تۇيە سويعاندا كورەسىڭ». بۇل پايىمداۋلار جۋرناليست انار تولەۋحان قىزىنا تيەسىلى. ءبىراق سول سۇلتان قادىر زامانداسىم ايتقان «ورەكپە ءسوز، داڭعوي تۇجىرىم»: «قارابايدىڭ الدىندا ۇزىن شاپاندارىنا سۇرىنگەن ماۋىزداي 3 ەركەك ويبايلاپ جاتىر. وتاردان 5-6 قوي ۇرلانىپتى. كارىنە مىنگەن باي ۇشەۋىن دە ۇرىپ-سوعىپ، تاۋىپ ورنى تولتىرىلماسا، اقىسىن وندىرەتىنىن ايتىپ ساباپ جاتىر. و زاماندا، بۇ زامان ءبىر وتار قويدى 3 ادام باعىپ، قوي الدىرعانىن كىم ەستىگەن؟ ال وسى جەردە بايان اكەسىنە سويلەيدى.

«وزدەرى ولەيىن دەپ جۇرگەن جالاڭاياق كەدەيدىڭ قاي مالىن الماقسىڭ؟»  بويجەتكەن قىزدىڭ اكەسىنە ەمەس، مىڭعىرتىپ مال ايداتقان باي بالاسىنا ويىن وكتەم جەتكىزەتىن ءبىر ەلدىڭ اناسى -  ۇلكەن اقىل يەسى بايبىشەنىڭ، ورالىمدى ويىنا ماڭىنداعى جۇرتتىڭ تىنىشتىعى ءبىرىنشى ورالعاندا شەشە عانا كوپ كوزىنشە ءتىلىپ ايتار ءسوز. باياننىڭ ءسوزى دەپ تىڭداي المايسىڭ. ول ازداي «ۇرىلاردى ارتىنان قۋىپ، تارتىپ الۋ كەرەك» دەپ وڭمەڭدەپ، اكەسىن تىڭداماي اتقا قونىپ، تاسىرلاپ، جولىنداعىسىن جاپىرىپ، ۇلكەن-كىشىنى جاسىنا قاراپ ايىرمايتىن، ات توسىمەن كىمدى دە بولسا قاعار ەسەرلەۋ، اكەسىنە تۇيەدەن تۇسكەندەي قاتتى سويلەگەن بەيادەپ بايان مەن جىرداعى بايان اراسىن سالىستىرا ويلاۋدىڭ ءوزى كۇناداي».

قۇرمەتتى انار تولەۋحان قىزى، قارابايدىڭ قانداي قاتىگەز ادام ەكەنى تۋرالى ايتۋدىڭ قاجەتى جوق، ال ءبىر وتار قويدى ءۇش ادامنىڭ باعۋى فانتاستيكا جانرىنان ەمەس، ءتىپتى و زامان دا بۇ زامان دا ەمەس، كۇنى كەشە ءبىر وتار قويدى ءبىر جانۇيا بولىپ باققان جوق پا! ال «كينوداعى -  اكەسىن تىڭدامايتىن، وڭمەندەگىش، ۇلكەن- كىشىنى ايىرمايتىن، ەسەرلەۋ، بەيادەپ بايان مەن جىرداعى بايان اراسىن سالىستىرا ويلاۋدىڭ ءوزى -  كۇناداي» -  دەپسىز. «كۇناداي» بولماسىن سالىستىرىپ كورەيىك.

بىرىنشىدەن بايان بايدىڭ جالعىز قىزى (دەتساد ءتامام).

«باياندى ەركەش دەيدى، اتى -  ەركەش،

كوپ قويدى باستايتۇعىن كوسەم سەركەش. «قوزى كورپەش -  بايان سۇلۋ». بەكمۇرات ماقانوۆ نۇسقاسى. بابالار ءسوزى. 55 -توم. 214-بەت.

«باياندى ەركەش دەيدى ەركەلەتىپ،

كيگەنى -  كامشات بورىك، كۇمىس ەتىك». «قوزى كورپەش -  بايان سۇلۋ». بەكمۇرات ماقانوۆ نۇسقاسى. بابالار ءسوزى. 55-توم. 223 -بەت.

ەكىنشى، بەيادەپ باياننىڭ اكەسىمەن اراداعى ديالوگتى قاراڭىز.

«جۇك ءتۇسىرىپ، ءۇي تىگىپ جاتقانىندا،

جۇگىرىپ قارابايعا بايان كەلدى.

اكە ءبىر دەرت جابىستى ماعان، -  دەدى،

شىعارعالى كەلىپ ەم ساعان، -  دەدى.

ءىشىم تولىپ بارادى قايعى- دەرتكە،

دەرتتىڭ ەمىن تاۋىپ بەر ماعان، -  دەدى.

بالام- اۋ، نە دەرت ساعان بولدى، -  دەدى،

دەرت جابىستى دەگەنىڭ جامان، -  دەدى.

قىز بالا قونباي قىرعا شىقپاس بولار،

دەرتىڭنىڭ ءمانىسىن ايت ماعان، -  دەدى.

تازشانىڭ قيۋادان تابىلعانى،

قوي جۋساپ ويپاڭ جەرگە اڭىرعانى.

قوي وڭگەرىپ سانىمنان شىمشىپ الدى،

تازشانىڭ شىمشىعانى نە قىلعانى؟ «قوزى كورپەش- بايان سۇلۋ» ءداندىباي ايتبايەۆ نۇسقاسى. بابالار ءسوزى. 55 -توم .41 -بەت.

ءۇشىنشىسى ءتىپتى كينوداعىدان دا اسىپ كەتتى. بايان قانىشەر.

«قارا كۇڭنىڭ كورگەنىن بايان ءبىلدى،

ۇيقىلى -  وياۋ سەسكەنىپ تۇرا كەلدى.

«بارىپ اكە - شەشەمە ايتا ما» دەپ،

سەزىكتەنىپ بۇل كۇڭدى ولتىرەدى.

قوڭقاباي مەيىرمان ۇلى نۇسقاسى. بابالار ءسوزى. 55-توم. 172-بەت.

قۇرمەتتى، انار تولەۋحان قىزى، مىنا دالەلدەردەن كەيىن جىرداعى بايان مەن كينوداعى باياندى شاتاستىرىپ العانىڭىز ءۇشىن «قوزى- كورپەش» تەلەسەريالىن تۇسىرگەندەردەن كەشىرىم سۇرايدى-اۋ دەگەن جامان ويىم بولىپ تۇر. جانىڭىزعا يسا ع. س. مەن بارمانبەكوۆانى ەرتىپ العانىڭىز دۇرىس بولار ەدى»، -  دەيدى ماقسات مۇحيتدەنوۆ.