بۇگىن - قادىر مىرزا ءالىنىڭ تۋعان كۇنى
قادىر عينايات ۇلى 1935-جىلى 5- قاڭتاردا ورال وبلىسىنىڭ جىمپيتى كەنتىندە ءومىر ەسىگىن اشقان. قازاق مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ فيلولوگيا فاكۋلتەتىن 1958-جىلى ءبىتىرىپ، ەڭبەك جولىن «بالدىرعان» بالالار جۋرنالىندا ادەبي قىزمەتكەر بولىپ باستاعان. كەيىن «جۇلدىز» جۋرنالىندا جاۋاپتى حاتشى، باس رەداكتوردىڭ ورىنباسارى قىزمەتتەرىن اتقارىپ، 1968-1973-جىلدارى «جازۋشى» باسپاسىندا قازاق پوەزياسى ءبولىمىنىڭ مەڭگەرۋشىسى، «بالاۋسا» باسپاسىنىڭ رەداكتورى بولعان. بۇل قىزمەتىنەن كەيىن قازاقستان جازۋشىلار وداعىندا پوەزيا سەكسياسىنىڭ كەڭەسشىسى بولىپ ەڭبەك ەتكەن.
قادىر مىرزا الىگە 1966-جىلى «وي ورمانى» اتتى ولەڭ جيناعى ءۇشىن قازاقستان لەنين كومسومولىنىڭ سىيلىعى بەرىلەدى. ارادا 14 جىل وتكەننەن كەيىن اقىننىڭ «جەرۇيىق» اتتى جىر كىتابى جارىققا شىعىپ، وتتى دا ويلى ەڭبەگى ءۇشىن اقىن قازاق ك س ر مەملەكەتتىك سىيلىعىنىڭ لاۋرەاتى اتانادى.
قادىر مىرزا ءالىنىڭ تۇڭعىش ولەڭى 1954-جىلى رەسپۋبليكالىق «پيونەر» بالالار جۋرنالىندا جارىق كورگەن. ومىرىندە تىنىمسىز ەڭبەك ەتىپ، كەيىنگى بۋىنعا مول مۇرا قالدىرعان اقىننىڭ ولەڭدەرى ورىس، نەمىس، اعىلشىن، فرانسۋز، فين، قىرعىز، ليتۆا، تاتار، ازەربايجان تىلدەرىنە اۋدارىلعان.
ورىس تىلىندەگى «بەسسوننيتسا» (1967)، «بەلايا يۋرتا» (1968)، «سولوۆينىي ساد» (1971)، «ستەپنىە پۋتي» (1975)، «تۆوي دوم» (1976)، «ۆەرحنايا سترۋنا دومبرى» (1976)، «لادوني» (1984)، «نيجنايا سترۋنا دومبرى» (1985) جانە تاعى باسقا كىتاپتارى جارىققا شىقسا، وزبەك تىلىندە «كۇمىس قوڭىراۋ» (1975)، قىرعىز تىلىندە «الاقان» (1979)، ازەربايجان تىلىندە «بۇلبۇل باعى» (1980)، موڭعول تىلىندە «شىمىر جاڭعاق» سەكىلدى ەڭبەكتەرى الەمنىڭ ادەبيەت سۇيەر قاۋىمىنا جول تارتتى.
ومىرىندە جەتپىستەن استام پوەزيالىق جانە پروزالىق، سونداي-اق ادەبي-سىن كىتاپتارى جارىق كورىپ، شىعارمالارى مەكتەپ وقۋلىقتارىنا ەندى. اقىننىڭ انگە ارناپ جازىلعان ولەڭدەرىنىڭ سانى ەكى جۇزدەن اسادى. انگە جازىلعان ولەڭدەرى «كۇندەر-اي» اتتى جەكە كىتاپ بولىپ باسىلىپ شىقتى.
قادىر مىرزا ءالىنىڭ ەڭبەگى ولەڭمەن شەكتەلىپ قالعان ەمەس. دارىندى اقىن حالىق فولكلورىنىڭ اتاقتى كەيىپكەرى الدار كوسە جايلى «ساقال ساۋداسى»، «قاسقىر قاقپان» اتتى وتكىر ساتيرالى كومەدياسىنىڭ اۆتورى. سونداي-اق، قادىر مىرزا ءالىنىڭ ۇلت ازاتتىعىن اڭساعان ماحامبەتتىڭ ەڭ سوڭعى كۇندەرىنە ارنالعان «جارالى جولبارىس» اتتى جانە «ءامىر تەمىر» كەسەك درامالىق شىعارمالارى جارىق كوردى.
2001-جىل قادىر مىرزا ءالى تاۋەلسىز «تارلان» سىيلىعىنا يە بولدى. 1993-جىلى اقىن الەمدىك پوەزياعا قوسقان اسا زور ەڭبەگى ءۇشىن موڭعوليانىڭ حالىقارالىق «اۆياس» سىيلىعىنا يە بولدى. قادىر مىرزا ءالى قازاق ك س ر جوعارعى كەڭەسىنە ەكى رەت دەپۋتات بولىپ سايلانعان. قازاق ك س ر جوعارعى كەڭەسى پرەزيديۋمىنىڭ مۇشەسى بولعان.
«اقىندىق شىعار ايىپتى،
ءالى بىلمەن سەبەبىن.
ولەڭگە ايتىپ قويىپپىن،
ءومىردىڭ ايتپا دەگەنىن»، - دەپ جىرلاعان اقىن قادىر مىرزا ءالى 2011-جىلى 24- قاڭتاردا 76 جاسقا تولعان شاعىندا ومىردەن ءوتتى.
اۆتور: ايان بەكەن ۇلى
