ءيت جىلى. ديداحمەت ءاشىمحان ۇلى
«ءيت - جەتى قازىنانىڭ ءبىرى» عوي، بۇل جىلى ءيت تە، قۇس تا، ءيتتىڭ يتاقايى دا ىرىس- نەسىبەگە كەنەلىپ، ءيت باسىنا ىركىت توگىلگەن كۇندەردى كورەدى دەپ سەنەمىن. وءيتكەنى... كۇتۋ مەن ۇمىتتەن عانا تۇراتىن ءيت تىرلىكتىڭ سوڭىندا جادىراپ شىعار كۇن، جارقىراپ جەتەر ءبىر جاقسىلىق بار شىعار. تەك سونى يتكە عانا بىتەر توزىممەن، بۇگىلمەءيتىن يتجاندىلىقپەن كۇتۋ كەرەك. ول جاقسىلىق باياعىداي ءيت ارقاسى قياندا ەمەس، ءدال قاسىمىزدا، يەك استىمىزدا تۇرعانداي.
ولاي دەءيتىنىم، بار تاماشا، بار قازىنا قازاقستاندا دەپ، ءيت ولگەن جەردەن مۇندا اعىلىپ جاتقان بوگدە- بوتەن از با قازىر؟ مەن بىلسەم، ولاردىڭ تۇمسىعى يتتەن ءيىسشىل. ەستەرىڭىزدە بولار، ەرتەدە سولار ءيت جەگىپ، ءيت قورلىعىن كورىپ، يتجەككەن مەن الياسكاعا دا جەتتى ەمەس پە؟ اقىرى سوندا يتەلمەن، ينك، يندەيىس دەگەن حالىقتاردى اتاجۇرتىنان يتتەي قىلىپ قۋىپ، وزدەرى قاپ- قارا التىندى ءيتشانالارىنا تيەپ، الىستاعى ەلىنە تاسىدى ەمەس پە؟ ءسوءيتىپ جەردىڭ ارعى بەتىندەگى ءيت تۇمسىعى وتپەس ورماندار مەن ءيت ىزدەسە تاپپاس يەن مەكەندە ءيتارقا قوستارىن تىگىپ، ءيت جۇگىرتىپ، قۇس سالىپ جۇرگەن بەيبىت حالىقتىڭ ءءيتىن شىعارىپ، ءيتجەمى ەتتى ەمەس پە؟
ال، «ءيت تويعان جەرىنە» دەپ، سول ارادا قالىپ قويعان بوگدەلەردىڭ كوبى كەيىن جەكە- جەكە ەل بولىپ كەتتى ەمەس پە؟
بۇعان قاراپ سىزدەر قازاقستانعا كەلىپ جاتقاندارعا ءيت كورگەن ەشكىكوزدەنۋدىڭ ءجونى جوق. باياعى ەسكيموس، شۇكشا، ينك، يتەلمەندەر كورگەن كۇن ەندى ادامدى قويىپ ءيتتىڭ تۇسىنە كىرمەيدى، زامان باسقا، ەل باسقا. «تەرىنى يلەي بىلمەگەن ءءيتراسۋا ەتەدى» دەگەندەي، بارىمىزدى ءىس قىلماي، بايلىعىمىزدى يگەرە الماي جاتقاندا، بىرەۋلەر كومەكتەسەم، جارىلقايمىن دەسە، ولاردان اياعاندى ءيت جەسىن.
بۇگىندە يتكە كەرەكسىز بولىپ، ءار جەردە شاشىلىپ جاتقان بايلىعىمىز ەرتەڭگى كۇنى ەل يگىلىگىنە اسار كول- كوسىر قازىناعا اينالسا، يتتەن سۇيەك بىزگە دە اۋىسار. ال ازىرگە ءيت جىلى جونىندەگى اڭگىمەمىزدى ءارى جالعاستىرا تۇرايىق.
مەنىڭشە، بىرەۋلەردىڭ ءيت دەگەندە ءيتجىندارى ۇستاپ، اۋىزدارىنان اق ءيت كىرىپ، كوك ءيت شىعىپ جاتسا دا، جالپى ءيتتەن باقىتتى ماقۇلىق جوق.
اسىرەسە، قالا ءيتتەرى. ال قويعا ەرىپ، قوتان كۇزەتىپ، ەڭبەك ءسىڭىرىپ جۇرگەن اۋىل ءيتتەرى بۇرىن دا ءيت ەسەبىندە بولاتىن، قازىر دە ءيت قالپىندا قالعان عوي. ولار تۋرالى بار شىندىقتى اشىپ سالساڭ، ءيىسى ءيت بالاسىنىڭ بەدەلى تۇسەدى، قادىرى كەتەدى. سوندىقتان قالا ءيتتەرى تۋرالى كوبىرەك ايتقان دۇرىس. كوبىرەك ايتپاسقا لاجىڭ دا جوق، ويتكەنى ولار ءوزى دە كوپ قوي قالادا، وتە كوپ.
كوشە- كوشەدە بيتتەي ءورىپ جۇرگەن اق ءيت... كوك ءيت. كولىك ىشىندە كورىنگەننىڭ بەتىن جالاپ، ەتەگىن يىسكەپ، ەركەلەپ تۇرعان قارا ءيت... سارى ءيت... ءار پاتەردىڭ تورىندە جاتقان توبەت ءيت... قانشىق ءيت. توبەت دەمەكشى، مەنىمەن بالا كەزىندە يتكويلەكتى بىرگە توزدىرعان يتەمگەن دەگەن دوسىم ماعان مىناداي قىزىق اڭگىمە ايتقانى بار:
- ۇرەرگە ءيتىم، سىعارعا ءبيتىم جوق، بويداق كەزىم. اۋىلدان قالاعا كەلىپ، يتتەي قاڭعىپ ءجۇرىپ، اقىرى باسپانا دەپ تاپقانىم - بەس ەتاجدى ءۇيدىڭ بەسىنشى قاباتىنداعى بەس بولمەلى پاتەردىڭ قۋىقتاي ءبىر قۋىسى. ول قۋىستا - وزىمدەي جانە بەس جىگىت، اۋا جەتپەيدى، قۇيرىق اينالمايدى. ال ات شاپتىرىم تورگى بولمەدە توبەدەي بولىپ تۋزيك دەگەن توبەت جاتادى. ءبىز يتتەي ىرىلداعان ءۇي يەسىنەن گورى ءجۇنى تىكىرەيگەن سول يتتەن قورقامىز.
ول كەزىگىپ قالعاندا، قايىن اتامىزدى كورگەندەي ءيىلىپ- بۇگىلىپ، يمەنىپ وتەمىز. ول ىر ەتسە، ءۇي يەسى شىر ەتە تۇسەدى.
«يەسىن سىيلاساڭ يتىنە سۇيەك تاستا» دەگەن عوي، قوجايىنعا دەگەن بار قۇرمەتىمىزدى ءيتى ارقىلى بىلدىرگىمىز كەلىپ تۇرادى. وسى يتكە بولا كەيدە ءوزىمىز دە ءبىر- بىرىمىزبەن يتشە ىرىلداسىپ قالامىز. ويتكەنى ارامىزدا بىرەۋلەر تۋزيككە ارتىعىراق جاعىنىپ قويادى دا، باسقامىزدىڭ بەدەلىمىز تىم قۇلدىراپ كەتەدى.
بۇعان قالاي شىدايمىز، ءيتكە جاعىنۋ جاعىنان دەرەۋ جارىسقا تۇسۋگە ۇمتىلامىز. ىقىلاسى ءتۇسىپ تۋزيك كىمنىڭ بەتىن ءبىر جالاپ كەتسە - جارىستا سونىڭ وزعانى، باسىنا باقتىڭ قونعانى. نەسىن ايتاسىڭ، تۋزيك شىركىن ءيتتىڭ ءيتى، تەكتىلەردىڭ تەكتىسى ەدى عوي. تەكتىلىگى سوندا - ءبىز قاتقان ناندى تاسقا ۇرىپ قاۋجاپ وتىرعاندا...
تۋزيك بازاردان جاڭا اكەلگەن ەتتىڭ جىپجىلى سۆەجىيى بولماسا، سۋىپ قالعانىن يىسكەمەيتىن دە. ءبىز تارى كوجەنى تالعاجاۋ ەتىپ جاتقاندا... تۋزيك شىركىن ۇرتىنا جۇققان مايلى سورپانى جالاپ قويۋعا دا ەرىنەتىن... سويتكەن تۋزيك، تەكتى تۋزيك مەنى ءبىر كۇن يت قىلدى عوي اقىرى. قالاي دەيسىز بە؟.. بىردە تالما تۇستە تالىقسىپ ۇيىقتاپ كەتكەن ەكەنمىن... تۇسىمدە... اۋىلداعى سۇيىكتى جەڭگەلەرىمنىڭ ءبىرى ءۇستىمە سىزدىقتاتىپ ىستىق سۋ قۇيە-ەپ تۇر. «ويباي، تاتە- اۋ، قويساڭشى!» - دەپ بۇلقىنا ويانا كەلسەم... ءبىزدىڭ تۋزيك، ەركە تۋزيك ارتقى اياعىن كوتەرىپ... اپپاق شابىن اشىپ... ۇستىمە كىش ەتە- ەپ تۇر. «كەت اكەڭ!..» - دەپ ىشتەن ىڭقيتا ءبىر تەپتىم. تۋزيك ىر ەتتى، يەسى شىر ەتتى... مەنى ەسىك سىرتىنا شىعارىپ، ارتىمنان ءبىر تەپتى... مەن ينە جۇتقان يتتەي بۇرالىپ، جەتىمدەر بۇرىشىنان ءبىر- اق شىقتىم. ال، يتپەن ويناپ كور ەندى!..
بۇل اڭگىمە تۇك ەمەس. ماعان قاراعاندا يتەمگەن دوس يتتەن وڭاي قۇتىلعان. ءبىر ءيتتى ىشتەن ءبىر تەپكەنى ءۇشىن جەتىمدەر بۇرىشىنان شىعۋ دەگەن نە ءتايىرى؟ ال مەن؟.. انشەيىندە ءيتتى قويىپ، ءبورىنى بوكتەرىپ جۇرە بەرەتىن مىنا مەن كورشىنىڭ ءبىر جامان كوپەك ءيتى ءۇشىن تۇرمەدە ءشىري جازداعام. قالاي دەيسىز عوي؟ بىلاي...
ءبىزدىڭ ءۇيدىڭ الدىندا ات تۋلاعىنداي عانا دوڭگەلەك گۇلزار بارتۇعىن. ول گۇلزار - ماڭايداعى بۇكىل ءيتتىڭ سەرۋەن باعى، دەمالىس پاركىنە اينالعان. ءشوپتى تاپتاپ، گۇلگە سارىپ، سايران سالعان شىركىندەرگە «كەت، ءاي!» دەيتىن پەندە جوق. ال مەنىڭ بەس جاستاعى جالعىز ۇلىم اسفالتتىڭ سىرتىنا اياق اتتاسا بولدى، سىپىرعىش سابى شوشاڭداپ، ەل شەتىنە جاۋ تيگەندەي دۇنيە تۇگەل دۇرلىگىپ شىعا كەلەدى.
قانىم قايناپ، ىشتەي تىنىپ مەن وتىرامىن. ءسويتىپ وتىرا دا بەرەر ەدىم، ءبىر كۇنى سول جالعىز ۇلىم - جارىق كۇنىم دالا جاقتان داۋىس سالىپ كەلسىن دە، ەسىكتەن وزباي ەتپەتىنەن قۇلاسىن. جىرىم- جىرىم شورتىسى. باتەڭكەسىنىڭ ءبىر سىڭارى جانە جوق... اپپاق قارداي ەتى كوك. شورتىنى قويشى، «شورت س نيم»، ۇلىمنىڭ تىكەنگە قيماس تانىنە ءتىسى تيگەن يتتەردىڭ. ولەيىن- اي، ولەيىن، بۇنى كورگەنشە ءولىپ نەگە كەتپەيىن دەپ اتىپ شىقتىم دالاعا. اتويلاپ جەتتىم گۇلزارعا. قانتالاعان كوزىمە كورىنگەنى - كوپەك ءيت. كوپەك ءيتتىڭ اۋزىندا - كوك باتەڭكەسى ۇلىمنىڭ. ەسىم كەتە ۇمتىلدىم. ەكى سيراقتان ۇستادىم. باسىمنان اسىرا ءيىرىپ-ءيىرىپ، كوشەدەن ءارى شىرقاتتىم دا جىبەردىم.
- ءولتىردى! - دەدى وڭ جاعىمنان ءبىر داۋىس.
- فاشيس! - دەدى سول جاعىمنان ءبىر داۋىس.
- ميليتسيا! قايداسىڭ، ميليتسيا؟! مىنا جاۋىز قىردى عوي ءبىزدى تاپا- تال تۇستە! قايران بوبيك! ءولدىڭ- اۋ، بوبيك! - دەدى تۋرا الدىمنان زارلاعان اشى ءبىر داۋىس.
قاراسام... كوپەك ءيتتىڭ يەسى كورشىم ەكەن باياعى. ونىڭ دا ەكى اياعىنان ۇستاپ اپ، باسىمنان اسىرا ءيىرىپ- ءيىرىپ لاقتىرايىن دەپ ەدىم، ءبىراق ول مەنەن بۇرىن يتىنە قاراي ۇمتىلدى. ال ءيتى... مۇنداي يتجاندى بولار ما، ولمەك تۇگىل... شاڭىمدى قاعىپ بەرگەنىڭە راحمەت دەگەندەي، ماعان قاراپ سىلكىنىپ- سىلكىنىپ قويدى دا، يەسىنە ەركەلەي ۇمتىلدى ەمەس پە.
ە، بۇل دا ءبىر بىتكەن ءىس بولدى دەدىم دە ۇيگە كىرىپ، ۇلىمدى يىسكەپ، شارۋا جاعىن شالۋلاپ كەتتىم قاپەرسىز. ءسويتىپ قاپەرسىز جۇرە دە بەرەر ەدىم... سول كۇنى كەشكە... كەشكى اسىمدى ەندى اۋزىما الا بەرگەندە... فۋراجكاسى قوقايعان، بەتى سوپايعان ءبىر ميليتسيونەر ۇيگە كىرىپ كەلدى ەنتىگىپ.
- ءيتتى سوققان سەنبىسىڭ؟ - دەدى گۇج ەتىپ.
- مەن ەمەس، - دەدىم شىنىممەن. - ءيتتى سوعىپ نەم بار... تەك باسىمنان اسىرا ءيىرىپ- ءيىرىپ لاقتىرىپ جىبەرگەنىم راس.
- نەگە لاقتىردىڭ؟
- بالاما تيىسكەن سوڭ.
- بالاڭا نەگە تيىسەدى؟
- ونى وزىنەن سۇرا.
- كىمنەن؟
- يتتەن؟ ميليتسيونەر اتىپ تۇردى ورنىنان.
- سەن بىلەسىڭ بە، قىلمىستىق كودەكستىڭ بالەنبايىنشى بابى بويىنشا، حايۋاناتتى قورلاعان ادام ەكى جىلعا دەيىن باس بوستان دىعىنان ايرىلاتىنىن؟
- نە دەيدى؟ !. - جۇرەگىم سۋ ەتىپ باقايشىعىمنىڭ باسىنا ءتۇسىپ كەتتى. - بىلاي... جىگىتىم، وتىرشى. اڭگىمەلەسەيىك تە جونىمەن. بىلاي... كەلىسۋگە دە بولادى عوي... - دەپ قويىن قالتاما قول سالا باستادىم.
ميليتسيونەردىڭ تىزەسى بۇگىلە بەردى. مەنىڭ قويىن قالتامنان شىققان قولىمدى قايتا قىسىپ «امانداسقان» سوڭ... ءتۇسى دە بىردەن جىلىندى، بەتىنە قان جۇگىردى.
- بۇل ءىستى مەن تەرگەۋشىگە بىلاي... جۇمسارتىڭقىراپ تاپسىرارمىن. ونىمەن دە بىلاي... دۇرىستاڭقىراپ سويلەسەرسىز، - دەدى ول قوشتاسارىندا.
ەرتەڭىندە سالىپ- ۇرىپ تەرگەۋشى جەتتى ۇيىمە. ءسوز كەشەگىدەي ءوربىدى. اياعى سول كەشەگىدەي اياقتالدى. مەنىڭ قويىن قالتامنان شىققان قولىمدى ول دا قاتتى قىسىپ تۇرىپ:
- بۇل ءىستى مەن پروكۋرورعا بىلاي... ءسىزدىڭ جاققا قيسايتىڭقىراپ بەرەمىن. ول كىسىمەن دە بىلاي... ءتىل تابىسارسىز، - دەدى.
بىرنەشە كۇننەن سوڭ مەنى وزىنە پروكۋرور شاقىرتتى. ءسوز باياعىداي باستالدى، اياعى دا سولاي تىندى.
- بۇل ءىستى مەن سوت الدىندا بىلاي... ءارى- ءسارى ەتىپ جىبەرەرمىن. ءبىراق ءسىز دە وعان دەيىن بىلاي... قامسىز وتىرماسسىز، - دەدى ول مەنىڭ وتتاي ىستىق الاقانىمدى قايتا- قايتا قىسا ءتۇسىپ.
قامسىز وتىراتىنداي مەن نە، اقىماقپىن با، ەپتى قولىمدى سوتقا دا ۇسىنىپ ۇلگەردىم.
قىسقاسى، «ءيتتىڭ يەسى بولسا، ءبورىنىڭ ءتاڭىرىسى بار» دەگەندەي، ءوستىپ- ءوستىپ اقىرى مەن جەڭدىم عوي. جەڭگەندە... كوپەك ءيتتى كورگە ءبىر- اق تىقتىم. ءيت مەنىڭ بالاما يتتىك جاساسا، مەن وعان نەگە يتتىك ىستەمەيمىن، سوتقا بارعانشا سانەپيدەمستانساداعى بىرەۋگە دە سۇيەك تاستاۋ ارقىلى كوپەك ءيتتى «قۇتىرعان ءيت» ەتىپ العانمىن. قۇتىرعاننان ءسويتىپ قۇتىلعانمىن. ءبىراق... وسىنىڭ ءبارى مەنىڭ مىقتىلىعىم دەيسىز بە، ءار قالتاعا سۇعىپ- سۇعىپ ءجى بەرگەن مايلى سۇيەكتەردىڭ ارقاسى دا. سولاي، شىراعىم، سۇيەكتىڭ قۇدىرەتى وسىنداي!..
ءجا، بۇنى يتتىككە بولا ىستەلگەن يتتىك دەلىك، ال التى الاسى، بەس بەرەسى جوق بىرەۋلەردىڭ يت دەسە ءيتجىندارى ۇستايتىنى نەسى؟ وسىنى ويلاي- ويلاي ءيتىم شىعىپ ءبىتتى ابدەن.
ءيا، قازاقتىڭ ءار ءسوزى «ءا» دەسە «يتتەن» باستالادى. «ءما» دەگەننىڭ اۋزىن «يتپەن» جابادى. «ءيتتى» تۇزدىقتاپ سوعار ماقال- ماتەلى قانشاما؟! ءبىربىرىنىڭ اراسىن «ءيت» جىمداستىرىپ تۇراتىن تۇراقتى ءسوز تىركەسى دە باستان اسادى. ماسەلەن، قازاق بالاسى الىستى «الىس» دەي سالسا، اۋزى قيسايىپ كەتە مە، «ءيت ارقاسى قياندا»، «ءيت ولگەن جەر» دەپ ءدىلمارسيتىنىن قايتەرسىڭ؟ تىزە بەرسەڭ، مۇنداي سوزدەر ءيتتىڭ بوعىنان كوپ. ولاردى قاي جەردەن، قالاي تەرىپ العانىن كىم ءبىلسىن، يتەمگەن دوستىڭ ايەلى دە بۇ جاعىنان الدىنا جان سالمايتىنىن تاياۋدا ءوز كوزىممەن كورىپ، قايران قالعانىم بار.
يتەكەڭ ەسىكتەن كىرە بەرە، ول ءيت تەرىسىن باسىنا قاپتادى دەرسىڭ:
- كۇن ۇزاق قاڭعىعان يتتەي قايدا ءجۇرسىڭ وسى سەن؟ بايلاعان يتتەي بوساعاڭدى كۇزەتىپ قاشانعى جالعىز وتىرامىن وسى مەن؟ ءبۇيتىپ ءيت قورلىعىن كورگەنشە ءولىپ نەگە قالمايمىن، ويباي؟ ! «جاقسى يت ولىمتىگىن كورسەتپەيدى» دەپ، بۇل ۇيدەن نە مەن كەتەيىن، نە سەن كەت، ءبىلدىڭ بە؟ جو-جو، مەن ەمەس، سەن كەت! «كەت دەگەندە ءيت تە كەتەدى»، ءبىلدىڭ بە؟! «ءيتتىڭ بوعى ءدارى بولسا، دارياعا تىشادى» دەپ، قيت ەتسە اقشا تاۋىپ جاتقانىڭدى الدىما ساپ، باسىما شى عىپ ءبىتتىڭ عوي، تۇگە.
«ءيتتىڭ بوعى قىلشىقسىز بولماس» دەپ، ول اقشانى قانداي جولمەن تاۋىپ جۇرگەنىڭ بىزگە بەلگىلى. «ۇرى ءيتتىڭ ارتىن سۇق ءيت جالايدى» دەپ، بانكتەگى اناۋ تازىداي جىلماڭداعان قۇتتىاياق ەكەۋىڭ جەڭ ۇشىنان جالعاسىپ الىپ، مايلى جىلىكتىڭ باسىن قالاي ءمۇجىپ جاتقاندارىڭدى ەلدەن جاسىرارسىڭدار دا، مەنەن جاسىرا المايسىڭدار، ءبىلدىڭ بە؟!. بانك، اقشا، قىلمىس جونىندە ون جەردەن زاڭ شىقسا دا، سەندەرگە ونىڭ قايسىسى توسقاۋىل بولار دەيسىڭ، ويتكەنى «ءيت قورىعان جەرگە ءوش» ەمەس پە؟! زاڭ دەيمىن-اۋ، زاڭدى ىسكە اسىرار قاتال ءتارتىپ بولماعان سوڭ، سەندەر ەسىرمەي كىم ەسىرەدى، «قازاننان قاقپاق كەتسە، يتتەن ۇيات كەتەدى» دەگەن وسى دا...
- ءاي، ءيت، قىسقارت! - دەپ اقىردى وسى تۇستا يتەكەڭ. - «ءيتتىڭ ىشىنە سارى ماي جاقپاس» دەپ، ابدەن تويىنعان ەكەنسىڭ سەن. قاتىندىعىن ىستەپ ەڭ جاندى جەرىممەن يتتەي قاۋىپ جاتقانىن قاراشى، ەي! يتتەي ۇلىتىپ ۇيدەن ءبىر-اق قۋايىن با ءوزىڭدى؟! «ءيت ىرىلداماي بەرمەس» دەپ، ءبىر شىنى شايىڭدى كۇندە ءوستىپ ءيتىمدى شىعارىپ بەرەتىن ادەتىڭ قاشان قالادى وسى؟ «ءيت ۇرەدى، كەرۋەن كوشەدى» دەپ ءۇنسىز جۇرە بەرەيىن دەسەم، بۇنىڭ «ءانى» كۇن سايىن ۇدەي- ۇدەي تۇسەدى، ەي! ءومىرى ءيت پەن مىسىقتاي بوپ وتكەن شەشەڭنەن ازەر قۇتىلىپ ەدىم، ەندى «ءيت جوقتا شوشقا ۇرەدى قوراعا» دەپ، الدىمنان سەن شىقتىڭ- اۋ ابالاپ. «ءيتتى سۇيەكپەن سوقساڭ، قاپپاس» دەپ، اۋزى- باسىڭدى التىنعا كومىپ مەن ءجۇرمىن، ال سەن... جاقسىلىقتى تۇسىنبەيتىن ءيت ەكەنسىڭ، ءبىلدىڭ بە؟ !.
- يتەكە، - دەدىم مەن بۇدان ءارى شىداماي، قۇلاعىنا سىبىرلاپ، - «قاسقىردان توبەت قورىققانمەن، قانشىق قورىقپاس» دەگەن، ايەلمەن ايقاسىپ ابىروي تاپپايسىڭ، قوي ەندى!
- «ءبىر اۋىلدىڭ ءيتى ءبىر اۋىلعا بارىپ ۇرمەس» دەگەن، مەنىڭ شارۋامدا نە شاتاعىڭ بار سەنىڭ؟ «بۇرالقى ءيت ۇرگەنىمەن جاعادى» دەپ، قاتىنعا جاعىنىپ قالايىن دەپ پە ەڭ؟ كولدەنەڭنەن قوسىلعان كوك توبەتتەي بولماي جايىڭا وتىر بىلاي! - دەدى ول ارس ەتىپ.
ءيت مەنى قاپسا، مەن ءيتتى قاپسام، يتتەن ايىرمام نە بولعانى، ءۇنسىز تۇردىم دا، جۇرە بەردىم جونىمە.
سولاي، شىراعىم، قازاقتىڭ يتكە دەگەن كوزقاراسى، مىنە، وسى. ال باسقا حالىق... وي-وي، ولار دەگەنىڭىز ءيتتى يەسىندەي، قاسيەتتى كيەسىندەي كورەدى. ماسەلەن، قاراڭىز... جۋىقتا ماسكەۋ تەلەۆيزياسىنان سويلەپ وتىرعان ءبىر ۇلكەن ازامات نە دەدى دەيسىز عوي؟.. «ءيت ادامنىڭ دوسى ەمەس، - دەدى ول. - ءيا، دوسى ەمەس. ونى ادامعا دوس دەگەننەن ءيتتىڭ دە، ادامنىڭ دا ابىرويى اسىپ كەتپەيدى. ال شىن مانىندە ءيت - سەميانىڭ ءبىر مۇشەسى. ءدال سولاي. ايەلىڭ مەن بالاڭا قالاي قاراساڭ، يتكە دە سولاي قاراۋىڭ كەرەك...»
مىنە، ءسوز! مىنە، يتكە بەرىلگەن ناعىز باعا. ەندەشە، اعايىندار- اۋ، ادامدى ءيت دەپ قورلاعانىمىز بىلاي تۇرسىن، ءيتتى كورگەندە «اينالايىن سۇيىكتىم، جانىم، جارىعىم، جالعىزىم» دەپ نەگە وبەكتەپ تۇرمايمىز؟ ءيا، سويتەيىك، ءيت جىلىندا ءيتتى ءوستىپ قادىرلەيىك، دوستار!..
ديداحمەت ءاشىمحان ۇلى
