قىتايلىقتار ءيتتى ينەمەن ەمدەيدى
شىعىس كۇنتىزبەسى بويىنشا كەلەر جىلدىڭ يەسى «سارى ءيت» بولماق. بۇگىندە قىتايلىق دارىگەرلەر ادامدى بىلاي قويىپ، ءيتتىڭ ءوزىن ينەمەن ەمدەيتىن بولعان. ويتكەنى جاڭا جىلدىڭ يەسىنە ەرەكشە قۇرمەت كورسەتۋ كەرەك دەپ ەسەپتەيدى.
لۋ گان - مال دارىگەرلىك سالاسىندا 60 جىلدىق تاجىريبەسى بار مامان. قىتاي اۋىلشارۋاشىلىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ اعا وقىتۋشىسى وسى كاسىپكە 1956 -جىلى كەلگەن. ءيتتى ينە سالۋ ارقىلى ەمدەۋدىڭ نەگىزىن قالاعانداردىڭ ءبىرى. ول قازىر بۇل ادىسكە دەگەن سۇرانىستىڭ اسا جوعارى ەكەنىن ايتادى.
لۋ گان، قىتاي اۋىلشارۋاشىلىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ اعا وقىتۋشىسى، مال دارىگەرى:
- يتتە كەزدەسەتىن اۋرۋلاردىڭ 16 پايىزى مويىن ومىرتقاسىنىڭ زاقىمدالۋىنان بولادى. ونى ەمدەۋدىڭ ەڭ ءتيىمدى ءادىسى - ينە سالۋ. سوندىقتان قاراپايىم حالىق ءۇي جانۋارلارىن باتىس مەديتسيناسىنان كورى وسىلاي ەمدەگەندى دۇرىس دەپ سانايدى. تىپتەن باتىس ەلدەرى دە بىزدەن كورىپ جان- جانۋارعا ينە سالۋ ءادىسىن قولدانا باستادى.
بەيجىڭ قالاسىندا 400-گە جۋىق مال- دارىگەرلىك ەمحانا بار. قازىر ولاردىڭ بارلىعى وسى ءادىستى كەڭىنەن پايدالانادى. ادامنىڭ ءتورت اياقتى دوسىن مۇنداي ەمدەۋ كۋرسىنان وتكىزۋگە مىڭداعان يۋان شىعىن كەتەدى. يت رەنتگەنگە ءتۇسىرىلىپ، جان- جاقتى تالداۋدان وتكىزىلەدى. دياگنوزى انىقتالعاننان سوڭ ينە سالۋ باستالادى.
چان يۋپين، بەيجىڭ قالاسىنىڭ تۇرعىنى:
- مەنىڭ ءيتىم بيىل 11 جاسقا تولادى. قارتايعاندىعىنان بولار، سوڭعى كەزدەرى جۇرەك اۋرۋى پايدا بولدى. كۇشىك كەزىنەن اسىراعاندىقتان وتباسىمنىڭ ءبىر مۇشەسىنە اينالدى. وعان بالام سياقتى قارايمىن. سوندىقتان ول اۋىرعاندا ءوزىم دە قينالامىن. ەمحاناعا كەلگەن سايىن 700-800 يۋان شىعىن كەتەدى. مەن ءۇشىن ونىڭ جازىلعانى كەرەك.
تاو تاو، بەيجىڭ قالاسىنىڭ تۇرعىنى:
- مەنىڭ ءيتىمنىڭ بۇرىنعى جاراقاتى اسقىنىپ، ول جۇلىنعا اسەر ەتتى دە، ونىڭ ارتقى جاعى سال بولىپ قالدى. دارىگەرلەر ينەمەن ەمدەۋگە كەڭەس بەردى. ەم- دوم شاراسىنا كەلىپ جۇرگەنىمىزگە ءبىر اي بولدى. ناتيجەسى جاقسى. 5000 يۋان شىعىن كەتتى. ماسەلە اقشادا ەمەس، ءتورت اياقتى دوسىمنىڭ تەزىرەك ساۋىعىپ كەتكەنىندە.
جالپى قىتاي حالقى ءيتتى ەرتەدەن كيە تۇتقان. ادامنىڭ ءتورت اياقتى دوسى جايىندا اڭىز- اڭگىمەلەر دە ءجيى كەزدەسەدى. قىتايلاردىڭ نانىمى بويىنشا، مىسىق كەدەيلىك شاقىرادى، ال ءيت بايلىق شاقىرادى دەگەن سەنىم بار. سونىمەن بىرگە ساققۇلاقتاردىڭ ۇرۋىنەن شىعاتىن «ۋاڭ ۋاڭ» دەگەن دىبىستار قىتاي يەروگليفىندەگى «وركەندەۋ، دامۋ، بايۋ» سوزدەرىمەن سايكەس كەلەدى. سوندىقتان ءيت ۇرگەن سايىن بايلىق شاقىرادى- مىس. اۆتورلارى: نۇربەك بەكەن، جاڭ ءسۇي
www.24.kz
