حانزادالار قاقتىعىسى
جازدىڭ باسىندا سول توڭىرەكتەگى كۇللى اراب بىرىگىپ، كاتاردى قىسپاققا الىپ ەدى، ەندى ساۋد ارابياسىندا تاققا تالاس باستالعانعا ۇقسايدى. دالىرەك ايتساق، ساۋد ارابياسى كورولىنىڭ تاق مۇراگەرى مۇحاممەد بين سالمان وزىنە باسەكەلەس بولۋى مۇمكىن بارلىق حانزادالاردى تۇتقىنداپ، قاماۋعا الىپتى. الداعى ۋاقىتتا تاعى 500 ادام قاماۋعا الىنۋى مۇمكىن دەسەدى. ال بۇگىنگە دەيىن 38 ادام تۇتقىندالسا، ولاردىڭ 11 پاتشاعا جانە تاق مۇراگەرىنە تۋىس بولىپ كەلەتىن حانزادالار ەكەن.
ترامپ «اتتىڭ ءجۇرىسىن» جاسادى
ساۋد ارابياسىنداعى وقيعالارعا ا ق ش پرەزيدەنتى دونالد ترامپتىڭ قانداي قاتىسى بولۋى مۇمكىن دەرسىز، بىزدىڭشە ونىڭ تىكەلەي ىقپالى بار. وتكەن كوكتەمدە ترامپ اراب ەلدەرىن ارالاپ، «ا ق ش جانە يسلام الەمى» سامميتىنە قاتىسقان سوڭ، كوپ وتپەي اراب تۇبەگىندە ءبىراز ەل، سونىڭ ىشىندە ساۋد ارابياسى، بىرىككەن اراب امىرلىكتەرى، باحرەين بار ونشاقتى مەملەكەت كاتارمەن شەكىسىپ قالعان. كاتارعا قىسىم جاساپ، ديپلوماتيالىق قاتىناستاردى ۇزۋگە دەيىن بارعان. «كاتار تەرروريستەردى قارجىلاندىرىپ جاتىر» دەگەن ايىپ تا تاققان. سودان بەرى كاتار ەلى مەن وزگە ارابتار تاتۋلاسا قويعان جوق. ەندى مىنە، ساۋد ارابياسىنىڭ ءوزى ءبۇلىنىپ جاتىر.
حانزادالار مەن ءىرى كاسىپكەرلەر تۇتقىندالىپ، 1200 دەن استام ەسەپ- شوت بۇعاتتالىپتى. ال، ترامپتىڭ بۇل ىسكە قاتىسىنا كەلسەك، ا ق ش پرەزيدەنتى ساۋد ارابياسىنداعى «انتيكوررۋپتسيالىق وپەراتسيا» اتالعان شارا باستالماستان بۇرىن وڭىرگە كۇيەۋ بالاسى دجارەد كۋشنەردى جىبەرگەن كورىنەدى. ونى Politico باسىلىمى جازدى. باسىلىم كۋشنەردىڭ ساۋد ارابياسىنا بارعانىن، ونىڭ ا ق ش- تىڭ ارابتارعا قارۋ- جاراق ساتۋى ماسەلەسىندە ماڭىزدى ءرول وينايتىنىن اتاپ وتكەن. ونىڭ ۇستىنە كۋشنەر «انتيكوررۋپتسيالىق وپەراتسيانى» ۇيىمداستىرعان تاق مۇراگەرى مۇحاممەد بين سالماننىڭ جاقىن دوسى كورىنەدى.
ال تۇتقىندالعان حانزادالاردىڭ ىشىندە ترامپقا قارسى مالىمدەمە جاساعان، ترامپتى «قارا بەت» دەپ اتاعان حانزادا ءال ۋاليد بين تالال، اراب نارىعىندا امەريكالىقتارعا ۇلكەن باسەكە تۋدىرىپ جۇرگەن كاسىپكەرلەر دە بار. ءبىر عانا تالال حانزادانىڭ قاماۋعا الىنۋى دا ا ق ش بيلىگىنىڭ كورول اۋلەتىندەگى داۋ- دامايعا قاتىسى بار ەكەندىگىن كورسەتىپ وتىر. 18 ميلليارد دوللار قارجىسى بار، Newscorp, Citigroup, 21st Century Fox جانە twitter- ءدىڭ ءبىراز اكسيالارىنا يەلىك ەتەتىن تالال حانزادانىڭ تۇتقىندالۋىنا ءسوز جوق ترامپ رازى بولارى انىق. ويتكەنى، تالال حانزادا ترامپ سايلاۋعا تۇسكەن كەزدە وعان قارسى بىرنەشە مارتە مالىمدەمە جاساعان. ترامپ تالال حانزاداعا «اكەسىنىڭ اقشاسىنا مالدانىپ، ا ق ش ساياساتىنا ىقپال ەتۋگە تىرىسىپ ءجۇر. مەن پرەزيدەنت بولىپ سايلانعان سوڭ، مۇنداي ارەكەتكە جول بەرمەيمىن» دەگەن ەدى. شاماسى، ا ق ش پرەزيدەنتى دەگەنىنە جەتكەن سياقتى. باسەكەلەستەرىن تۇتقىنداپ، قاماۋعا العان تاق مۇراگەرى مۇحاممەد بين سالمانعا قاراتا ترامپتىڭ «تاق مۇراگەرىنە دەگەن سەنىمىم زور» دەۋى سونىڭ ايعاعى بولسا كەرەك. ياعني، ا ق ش پرەزيدەنتى ەسەسىن قايتارعانعا ۇقسايدى.
ا ق ش پرەزيدەنتى دونالد ترامپ جانە حانزادا مۇحاممەد بين سالمان
جالپى، ءبىرقاتار ساراپشىلار ساۋد ارابياسىنداعى وقيعالارعا ا ق ش پەن بىرىككەن اراب امىرلىكتەرىنىڭ تىكەلەي قاتىسى بار ەكەندىگىن ايتادى. ا ق ش 32 جاستاعى حانزادا مۇحاممەد بين سالماندى قولداماق بولعان دەسەدى. وعان كەپىلدىك بەرگەن بىرىككەن اراب امىرلىكتەرىنىڭ اتقامىنەرلەرى دەگەن دەرەكتەر دە بار. مۇحاممەد بين سالماندى قولداۋعا ا ق ش شەنەۋنىكتەرىن كوندىرگەن ب ءا ا- ءنىڭ ۆاشينگتونداعى ەلشىسى يۋسۋف ءال ۋتايبا بولسا، وعان كەڭەس بەرگەن ابۋ دابي ءامىرى، حانزادا مۇحاممەد بين زايد دەسەدى. يبن سالمان مەن زايد جاقسى دوستار ەكەن. وسى قولداۋعا جاۋاپ رەتىندە ساۋد ارابياسىنىڭ تاق مۇراگەرى مۇحاممەد بين سالمان ەلدى رەفورمالاپ، زاماناۋي دەڭگەيگە جەتكىزۋى ءتيىس ەكەن. ودان بولەك، تاق مۇراگەرى مۇحاممەد بين سالمان ەل ەكونوميكاسىن تەك مۇنايدان تۇسەتىن تابىسپەن شەكتەمەۋگە، باسقا سالالاردى دامىتۋعا كوڭىل بولە باستاعان.
2030 -جىلعا دەيىنگى دامۋ جوسپارىن دا جاساپ العان. ايەل قۇقىنا دا نازار اۋدارا باستاپتى. قىركۇيەكتە ساۋد ارابياسىنداعى ايەل قاۋىمىنا كولىك جۇرگىزۋ قۇقىن بەرگەن دە وسى مۇحاممەد بين سالمان. ودان بولەك وپەك- كە مۇشە ەلدەرگە مۇناي ءوندىرۋ دەڭگەيىن تومەندەتۋ جونىندە كەڭەس بەرەتىن دە وسى حانزادا. مۇناي باعاسىن تومەن ۇستاۋعا بارىن سالعان دا وسى. الداعى ۋاقىتتا ساۋد ارابياسىندا راديكاليزمدى ازايتىپ، 30 جىلدىڭ ىشىندە ەلدى مەيىلىنشە دەموكراتيالى، سىرتقا اشىلعان، ادام قۇقى ساقتالاتىن، سويتە تۇرا يسلام قۇنىلىقتارىن دا قۇرمەتتەيتىن مەملەكەتكە اينالدىرۋدى كوزدەيتىن كورىنەدى.
سونىمەن قاتار، ساۋد ارابياسىندا جاساقتالۋى ءتيىس قارجى ورتالىعىنا امەريكالىق كومپانيالاردى كوبىرەك تارتۋعا دا نيەتتى بولسا كەرەك. وعان قازىردىڭ وزىندە جول اشىلعانعا ۇقسايدى. ويتكەنى، تۇتقىندالعان 38 ادامنىڭ ىشىندە ءىرى بايلار، بيزنەسمەندەر، مەديا توپتاردىڭ يەلەرى بار. ماسەلەن، ۋساما بەن لادەننىڭ اعاسى باكىر بين لادەنگە تيەسەلى، كەزىندە قازاقستان نارىعىنا دا ەنگەن «بەن لادەن گرۋپپ» كومپانيالار توبىنا، جاقىندا عانا قىزمەتىنەن وتستاۆكاعا كەتكەن ليۆان پرەمەر- ءمينيسترى سااد ءال حاريريگە تيەسەلى Saudi Oger كومپانياسىنا مۇحاممەد بين سالمان اۋىز سالعانعا ۇقسايدى. ياعني، ولاردى نارىقتان ىعىستىرۋعا كىرىسكەن.
الداعى ۋاقىتتاردا قاماۋعا الىنۋى ءتيىس 500 ادامنىڭ ىشىندە قانشا كاسىپكەر، ىقپالدى بايلار بار ەكەندىگى ازىرگە بەلگىسىز. ءبىراق، ساۋد ارابياسىندا كورول مەن تاق مۇراگەرىنە قارسى كەلەتىندەي كۇش قالمايتىنعا ۇقساپ تۇر. دەگەنمەن، ا ق ش پەن ب ءا ا- ءنىڭ مۇحاممەد بين سالماندى قولداۋىنىڭ سىرى تەك ەكونوميكالىق مۇددەدە عانا ما؟
راس، مۇناي مەن گازدى ساياسي قۇرال ەتۋدە كومىرسۋتەگى شيكىزاتىن مولىنان وندىرەتىن ساۋد ارابياسىنىڭ ءرولى مول. ودان بولەك امەريكالىقتار ارابتارعا 110 ميلليارد دوللارعا قارۋ ساتاتىن بولعان. عارىشقا، جاڭا تەحنولوگياعا قاتىستى جوبالارعا ارابتاردىڭ مول اقشاسىن تارتۋدى كوزدەيتىندەر دە بار. ءبىراق، ساۋد ارابياسى ونسىز دا ا ق ش- تىڭ جاقتاسى ەدى عوي. بالكىم، بۇدان بىلاي ا ق ش باقىلاۋدان شىعىپ كەتكەن تەررورلىق توپتار مەن راديكالدى يدەولوگيالارعا قارسى كۇرەستى سول ارابتار ارقىلى جۇرگىزۋگە بەكىنگەن شىعار. مۇحاممەد بين سالماننىڭ راديكاليزممەن كۇرەسۋگە ۋادە ەتۋى سونىڭ ايعاعىنداي كورىنەدى. يرانعا قارسى كۇرەستە دە ىمىراسىز جەتەكشى قاجەت بولىپ وتىر ما؟ ساۋال كوپ. جاۋاپ از بولىپ تۇر ءقازىر.
حانزادالار قالاي تۇتقىندالدى
ساۋد ارابياسىنىڭ كورولى سالمان بين ابدۋلازيز
ساۋد ارابياسىنداعى وقيعالار جەلىسىنە نازار اۋدارساق، تاق مۇراگەرى مۇحاممەد بين سالمان «انتيكوررۋپتسيالىق وپەراتسياسى» ەرتە باستاعانعا ۇقسايدى. تەك، تاققا تالاسۋعا مۇمكىندىگى بار حانزادالار ونى بايقاماعان ءتارىزدى. ادەتتە، ساۋد ارابياسىنىڭدا تاققا تىكەلەي مەملەكەتتى قۇرۋشى ابدۋلازيز بين ساۋدتىڭ بالالارى وتىراتىن. العاشقى كورولدىڭ ۇلدارىنىڭ سانى دا از ەمەس. سودان دا بولار، ۇنەمى تاققا ۇلدار كەزەكتەسىپ وتىردى. ال، مۇحاممەد بين سالماننىڭ تاق مۇراگەرى بولىپ تاڭدالۋى وسى ءداستۇردى بۇزادى. ەندى تاققا ءابدۋلازيزدىڭ نەمەرەسى وتىرۋى مۇمكىن. حانزادانىڭ «ءوز باسەكەلەستەرىن قاتاردان شىعارىپ تاستاۋدى ەرتەرەك باستادى» دەۋىمىزدىڭ سىرى دا وسى ءداستۇردى بۇزۋدا جاتىر.
مۇحاممەد بين سالمان 2017 -جىلدىڭ ماۋسىمىندا تاق مۇراگەرى مۇحاممەد بين نايفتى تاقتان باس تارتۋعا «كوندىرگەن» . سويتسە، ونى ءۇي قاماقتا ۇستاپ، تاقتان باس تارتۋعا ماجبۇرلەپتى. ال اراب بيلىگىندەگى ءداستۇر بويىنشا تاققا قازىرگى كورولدىڭ ءىنىسى نايف بين ءابدۋلازيزدىڭ بالاسى مۇحاممەد بين نايف وتىرۋى كەرەك ەدى. تاق اعادان ىنىگە وتەتىن. ەندى بۇل ءداستۇردى قازىرگى حانزادا بۇزدى. ءبىراق، بيلىكتى تولىق قولىنا الۋ ءۇشىن ول تالاي ايلا تاسىلگە جۇگىنىپتى.
تىكۇشاق اپاتىنان قازا تاپقان حانزادا مانسۋر بين مۋكريننىڭ سوڭعى فوتوسى
ەڭ الدىمەن تاق مۇراگەرى رەتىندە رەسمي بۇيرىق شىعارتىپ العان مۇحاممەد بين سالمان تۋىستارىنىڭ قارسى ارەكەت جاساۋىنا مۇمكىندىك قالدىرماعان ءتارىزدى. ماۋسىمدا تاق مۇراگەرى اتانعان سوڭ، ەندى مىنە قاراشادا باسەكەلەستەرىنىڭ بارلىعىن قاماۋعا الدى. ارينە، ءتۇرلى لاۋازىمداعى تۋىستارىنىڭ قاراماعىنداعى كۇشتەردى قولعا ءتۇسىرۋ ءۇشىن مۇحاممەد بين نايف تاقتان باس تارتقاندا، ول باسقاراتىن ىشكى ىستەر مينيسترلىگىن وزىنە باعىنىشتى قىلعان. ال ءوزى قورعانىس مينيسترلىگىن باسقارادى. دەمەك، ىشكى اسكەر مەن ارميادان قاۋىپ جوق. قاۋىپ ءتوندىرۋى مۇمكىن كۇشتەردىڭ قۇرامىندا مەملەكەتتىك كۇزەت قىزمەتى دە بار ەدى. ونىڭ قولباسشىسى مۋتايب بين ابدۋللاھ حانزادانى دا، ونىڭ ءىنىسى تۋركي بين ابدۋللاھتى دا تۇتقىنداۋ ارقىلى كۇزەت قىزمەتىنەن تونەتىن قاۋىپتىڭ دە الدىن الىپتى. ءتىپتى، ساراي توڭكەرىسىنە اسكەري تەڭىز كۇشتەرىنىڭ ىقپالى از بولسا دا، فلوت قولباسشىسى ابدۋللاھ بين سۇلتاندى دا قىزمەتىنەن الىپ تاستاپتى.
بۇرىڭعى كورول ابدۋللاھقا بۇيرەكتەرى بۇراتىن، ونىڭ اۋلەتىنە بەرىلگەن حانزادالار مەن مينيسترلەر، كاسىپكەرلەر تۇتقىندالىپتى. ال 1982-2005 -جىلدار ارالىعىندا ەلدى باسقارعان كورول فاحدتىڭ بالاسى ابدۋلازيز ءوزىن تۇتقىنداۋعا كەلگەن پوليتسەيلەرمەن اتىسىپ، مەرت بولىپتى. ال تاعى ءبىر حانزادا مانسۋر بين مۋكرين تىكۇشاق اپاتىنان قازا بولدى. شاماسى، اۋلەتتىڭ حانزادالارىنا تيەسەلى جەكە ۇشاقتاردىڭ ۇشۋىنا تىيىم سالعان تاق مۇراگەرى مۇحاممەد بين سالمان استىرتىن تۇردە مانسۋر حانزادا مىنگەن تىكۇشاقتى قۇلاتۋعا تاپسىرما بەرگەن بولۋى ىقتيمال. ويتكەنى، تىم كوپ كەزدەيسوق سايكەستىكتەر بار بۇل ىستە.
قىسقاسى، ساۋد ارابياسى ۇلكەن وزگەرىستەردىڭ ەسىگىندە تۇر. بۇدان بىلاي بيلىك تۇتاس ساۋد اۋلەتىندە ەمەس، تەك قازىرگى كورول سالماننىڭ ۇرپاق- جۇراعاتىنىڭ قولىندا قالۋى ىقتيمال. ەكىنشىدەن، ساۋد ارابياسىندا سۋدەيري تايپاسىنىڭ ىقپالى كۇشەيۋى مۇمكىن. ويتكەنى، قازىرگى كورول مەملەكەتتىك نەگىزىن قالاۋشى ابدۋلازيز بين ساۋدتىڭ سۋدەيري تايپاسىنان شىققان ايەلىنەن تۋعان بالا. بۇل ايەلدەن 7 ۇل تۋعان. ولاردىڭ ىشىنەن فاحد پەن سالمان كورول بولدى. سۋلتان مەن نايف تاق مۇراگەرى بولىپ تانىلدى، اقىرى تاق بۇيىرماستان ءولدى. قازىرگى تاق مۇراگەرى دە وسى سۋدەيري تايپاسىنا جيەنشار. الداعى ۋاقىتتا بۇل جالعاسا بەرۋى دە عاجاپ ەمەس. ءبىراق، تۇتاستاي بيلىككە ىقپال ەتەتىندەي دەڭگەيدە بولا قويماس. دەگەنمەن، اراب ەلدەرىندەگى ساياساتتا تايپالاردىڭ ىقپالى دا ەسكەرىلەتىنىن ۇمىتپاۋ قاجەت. تاق مۇراگەرى وزىنە سۇيەنىش بولار قوسىمشا كۇشتەر بولماسا، قولدارىندا قارجىلارى دا مول، اۋلەت مۇشەلەرى اراسىندا جاقتاستارى مەن بەدەلدەرى دە بار 11 حانزادانى قاماۋعا الۋعا بىردەن بەل بۋماس ەدى. ءبىراق، «جەمقورلىقپەن كۇرەس» دەگەن ۇراندى جاقسى تاڭداپ العان ەكەن. مۇنداي ۇراندار ارابتاردىڭ ساياساتىن تالاي وزگەرتكەن.
بىزگە قاتىسى قانداي بولماق؟
الىستاعى ارابتاردىڭ اراسىنداعى داۋ- دامايدىڭ قازاققا قانداي قاتىسى بولۋى مۇمكىن دەگەن ساۋال تاعى بار. راس، ساۋد ارابياسىندا بيلىك اۋىسا ما، جوق پا، ول تىكەلەي قازاقستانعا اسەر ەتە قويماس. ءبىراق، يسلام دۇنيەسىندەگى ءىرى مەملەكەتتەگى وزگەرىستەر وزگە مۇسىلماندارعا جاناما تۇردە اسەر ەتپەي قويمايدى. ءتىپتى، ءىرى مۇناي ەكسپورتتاۋشى مەملەكەت رەتىندە تانىلعان ساۋد ارابياسىنداعى ءار وقيعا قور بيرجالارىنا ىقپال ەتەتىنى تاعى بار. تاق مۇراگەرىنىڭ «جەمقورلاردى قۇرىقتاۋىنا» بايلانىستى مۇناي باعاسى ءوستى. ماسەلەن، قازىر برەنت ماركالى مۇنايدىڭ ءار باررەلى 63 دوللاردان اسىپ تۇر. بۇل دەگەنىڭىز 2015 -جىلدىڭ شىلدەسىنەن بەرى بولماعان باعا. ارينە، مۇناي ەكسپورتتايتىن مەملەكەت رەتىندە قازاقستان ءۇشىن كومىرسۋتەگى شيكىزاتىنىڭ باعاسىنىڭ جوعارى بولعانى ءتيىمدى.
ءبىراق، بۇل باعا كەيىن تومەندەۋى دە مۇمكىن. ويتكەنى، ساۋد ارابياسى بيلىگىن تۇتاستاي قولىنا الا باستاعان حانزادا ەلىنىڭ مۇناي وندىرۋدەن گورى جوعارى تەحنولوگيالىق ونىمدەر جاسايتىن مەملەكەت بولعانىن قالايدى. سويتە تۇرا، ا ق ش- تىڭ مىقتى وداقتاسى رەتىندە مۇناي ءوندىرۋدى جالعاستىرىپ، مۇناي باعاسىنىڭ تومەن بولۋىن جاقتاۋى مۇمكىن. وپەك- كە ىقپال ەتە الاتىن سالماعى بار ساياساتكەر. مۇناي باعاسىن وسىرمەۋ ارقىلى ەۋروپا مەن ا ق ش- تىڭ رەسەيدى قىسپاققا الۋىنا قولداۋ جاساۋى دا عاجاپ ەمەس. وندا ءبىز دە زارداپ شەگەمىز. ويتكەنى، قازاقستاندا مۇناي ءوندىرۋدىڭ وزىندىك قۇنى قىمبات. ەگەر باعا تومەن بولسا، كىرىس تە از بولادى.
ەكىنشىدەن، ساۋد حانزاداسى راديكاليزممەن كۇرەسەتىندىگىن مالىمدەگەن. بۇل جەردە اڭگىمە سالافيزم يدەولوگياسىنا قاتىستى بولىپ تۇر. ەگەر شىنىمەن بۇل يدەيانى قولداۋشىلاردى قىسپاققا السا، ولار قارجىلارىن دا، وزگە رەسۋرستارىن دا باسقا ايماقتارعا سالۋى ىقتيمال. سالافيزمنىڭ يدەولوگتارى اۋعانستان جاققا تۇتاستاي قونىس اۋدارسا، بىزگە دە قاۋىپتى. جات اعىمداردىڭ ءىرى رەسۋرستارى ورتالىق ازياعا جاقىنداسا ۇتا قويمايمىز. ال، ەگەر «راديكاليزممەن كۇرەسەمىن» دەپ تەك جالعان ۇران كوتەرىپ جۇرسە شە؟ سالافيزم يدەولوگتارىن جاسىرىن قولداسا شە؟ وندا دا ءبىز ءۇشىن ءتيىمدى بولمايدى. قازاقستاننىڭ ءدىن سالاسى بويىنشا ۇستاناتىن ساياساتىن جاقتىرمايتىن ءدىني يدەولوگتار جوق ەمەس. دەمەك، سالافيزم يدەولوگياسىن ناسيحاتتاۋشىلار ءۇشىن ءبىزدىڭ ەل ىڭعايلى پلاتفورمالاردىڭ ءبىرى رەتىندە قالۋى مۇمكىن. ودان بولەك، تاق مۇراگەرىنە وپپوزيتسياداعى حانزادالار راديكالدى توپتاردى قولداسا، ساۋد ارابياسىنا كەكتەنىپ جۇرگەن كاتار ولاردى جاقتاسا، جاڭا راديكالدى توپتار جاساقتالۋ ىقتيمالدىعى پايدا بولادى. دايش السىرەدى، ورنىنا باسقا توپتار قۇرىلىپ ارەكەت ەتە باستاۋى مۇمكىن. وندا بىزگە تونەر تەرروريزم قاۋپى دە ارتادى. سەبەبى، تەرروريستەر ءۇشىن «وڭ مەن سولى» ءبارىبىر.
ۇشىنشىدەن، اراب تۇبەگىندەگى ەلدەر، سونىڭ ىشىندە ساۋد ارابياسى مەن ب ا ءا، كۋۆەيت باستاعان مەملەكەتتەر يرانعا قارسى ىمىراسىز ارەكەتتەرگە بارسا، پارسى شىعاناعىنداعى ىقپالدارىن كۇشەيتۋ ءۇشىن اسكەري تەكەتىرەسكە كىرىسسە، ارتىق- اۋىس تالاپتار قويا باستاسا قازاقستاننىڭ تەڭىز ارقىلى جۇك تاسىمالداۋىنا دا كەرى اسەر ەتۋى مۇمكىن. راس، الەمدىك مۇحيتتاردا ءبىزدىڭ كەمەلەرىمىز ساناۋلى ەكەندىگىن وقىرمان ءبىلىپ وتىر. بۇل جەردەگى ماسەلە يراننىڭ پورتتارىنا شىعارىلاتىن جۇكتەرىمىزگە قاتىستى بولىپ تۇر. ول جۇكتەردىڭ ءبىرازى وزىمىزدىكى بولسا، ءبىرازى كورشى- قولاڭنىڭ مۇلكى. ءبىز ترانزيتتىك ەل رەتىندە كوپتەگەن جۇكتى يرانعا دا جەتكىزەمىز. دەمەك، قالاي بولعاندا دا يران ارقىلى پارسى شىعاناعىنا جەتكەن جۇگىمىزدىڭ قاۋىپسىزدىگى كەرەك بىزگە. قىتاي دا قاۋىپسىزدىك ماسەلەسىن العا تارتىپ، پارسى شىعاناعىنان اۋلاق بولۋدى قالاسا ءبىزدىڭ ترانزيتتىك رولىمىزگە كەرى اسەر ەتۋى ىقتيمال. مۇنداي جاعداي ءبىز ءۇشىن ءتيىمدى بولا قويمايدى. قىسقاسى، ساۋد ارابياسىنداعى وقيعالاردىڭ ءارىسى جاھاندىق، بەرىسى ايماقتىق گەوساياساتتاعى ورنى ەرەكشە بولىپ تۇر.
امانگەلدى قۇرمەت ۇلى
aikyn.k
