بۇگىن - قازاق بالاسىنىڭ تۇڭعىش رەت عارىشقا ۇشقان كۇنى
قازاق تاريحى مەن حالقى ءۇشىن ايتۋلى وقيعادان سوڭ ارادا ءبىر جارىم اي وتكەندە قازاقستان بەس عاسىر اڭساعان تاۋەلسىزدىگىن الدى.
قازاقتىڭ تۇڭعىش عارىشكەرى توقتار وڭعارباي ۇلى اۋباكىروۆ 1946 -جىلى 27 -شىلدەدە قاراعاندى وبلىسىنىڭ قارقارالى اۋدانىندا تۋعان. ارماۆير جوعارى اسكەري ۇشقىشتار ۋچيليشەسىن، ماسكەۋ ۇشقىش- سىناقشىلار مەكتەبىن، ماسكەۋ اۆياتسيا ينستيتۋتىن بىتىرگەن. 1988 -جىلى كەڭەس وداعىندا تۇڭعىش رەت اسپاندا جانارماي قۇيدىرۋ ارقىلى سولتۇستىك پوليۋسكە ۇشۋ ساپارىن ەرلىكپەن ورىنداعان. 1989 -جىلى 1- بولىپ اۆياتاسىمالداۋشى كرەيسەردىڭ الاڭقايشىسىنا «ميگ-29 ك» رەاكتيۆتى ۇشاعىن شەبەرلىكپەن ءدال قوندىرعان.
سونداي-اق ول رەاكتيۆتى ۇشاقتىڭ 50 دەن اسا جاڭا ءتۇرىن سىناقتان وتكىزگەن. 1990 -جىلى عارىشكەرلەر قۇرامىنا الىنىپ، 1991 -جىلى ءساۋىردىڭ 2 سىندە كەڭەس وداعى عارىشكەرلەر دايارلاۋ ورتالىعىندا عارىشقا ۇشۋ دايىندىعىنا كىرىسىپ، سول جىلى قازاننىڭ 2 سىندە بايقوڭىردان «سويۋزتم-13» كەمەسىمەن ۇشقان.
توقتار اۋباكىروۆ عارىشتا حالىقارالىق ەكيپاج مۇشەلەرىمەن بىرگە قويان- قولتىق ارالاپ، بيوتەحنولوگيا، مەتاللۋرگيا، مەديتسينا سالالارى جانە ارال ايماعى بويىنشا عىلىمي- زەرتتەۋ جۇمىستارىن جۇرگىزدى. زەرتتەۋ ناتيجەسىندە ارال ۇستىندەگى تۇزدى شاڭ بوراماسىنىڭ پايدا بولۋ پروتسەسى، سول زياندى اەروزولداردىڭ قازاقستان مەن رەسەي ايماقتارىنا تارالۋىنىڭ عارىشتىق سۋرەتتەرى الىندى.
سونىمەن قاتار قازاقستان اۋماعىنداعى اتموسفەرانى جانە جەر بەتىن زەرتتەۋ، جۇلدىزدى، اسپاندى استروفيزيكالىق باقىلاۋ جۇمىستارى دا ويداعىداي وتكەن. ول قازاقستانداعى عارىشتىق زەرتتەۋلەردىڭ نەگىزىن قالاۋعا، وتاندىق قارۋلى كۇشتەردىڭ اسكەري دايارلىعىن جەتىلدىرۋگە، اسكەري پارتريوتتىق تاربيە جۇمىستارىن جولعا قويۋعا بەلسەنە ارالاستى.
1992-1993 -جىلدارى - قازاقستان رەسپۋبليكاسى قورعانىس ءمينيسترىنىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارى. 1993-1994 -جىلدارى - قازاقستان رەسپۋبليكاسى ۇلتتىق اەروعارىشتىق اگەنتتىگىنىڭ باس ديرەكتورى، عىلىم جانە جاڭا تەحنولوگيا ءمينيسترىنىڭ ورىنباسارى. 1994-1995 -جىلدارى قازاقستان رەسپۋبليكاسى جوعارعى كەڭەسىنىڭ دەپۋتاتى، قورعانىس جانە قاۋىپسىزدىك كوميتەتىنىڭ ءتوراعاسى.
1996-2000 -جىلدارى - قازاقستان رەسپۋبليكاسى پرەزيدەنتىنىڭ كومەكشىسى، كەڭەسشىسى. 2000-2001 -جىلدارى - قازاقستان رەسپۋبليكاسى قاۋىپسىزدىك كەڭەسى حاتشىسىنىڭ ورىنباسارى. 2002-2003 -جىلدارى - «يسپات- قارمەت» ا ا ق- ىنىڭ كورپوراتيۆتىك ىستەر جونىندەگى ورىنباسارى. 2004-2007 -جىلدارى - قازاقستان رەسپۋبليكاسى پارلامەنتى ءماجىلىسىنىڭ دەپۋتاتى، حالىقارالىق ءىس، قورعانىس جانە قاۋىپسىزدىك كوميتەتىنىڭ مۇشەسى. قازاق ك س ر جوعارعى كەڭەسىنىڭ 12 شاقىرىلىم دەپۋتاتى، ق ر جوعارعى كەڭەسىنىڭ 13 شاقىرىم دەپۋتاتى، قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پارلامەنتى ءماجىلىسىنىڭ 3- شاقىرىلىم دەپۋتاتى بولىپ سايلانعان.
توقتار اۋباكىروۆ «قۇرمەت بەلگىسى»، لەنين، «قازان رەۆوليۋتسياسى»، اۆستريانىڭ «التىن كرەست» وردەندەرىمەن ماراپاتتالعان. كەڭەس وداعىنىڭ باتىرى، قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ حالىق قاھارمانى، قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ۇشقىش- عارىشكەرى، كەڭەس وداعىنىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن ۇشقىش- سىناقشىسى، اۆياتسيا گەنەرال- مايورى، تاۋ شاڭعىسىنان ك س ر و سپورت شەبەرى، قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن سپورت شەبەرى. تەحنيكا عىلىمىنىڭ دوكتورى (رەسەي، 1998 -جىل)، پروفەسسور (1997 -جىل)، ۇشقىش- ينجەنەر، ينجەنەر- اەروگيدروديناميك، سىناقشى- ۇشقىش- عارىشكەر.
عىلىمي تەحنيكالىق مازمۇنداعى ەكى كىتاپتىڭ اۆتورى. قازاق باتىرىنا 2001 -جىلى ستامبۋل قالاسىندا «تۇرىكتىڭ تۇڭعىش عارىشكەرى» اتاعى (تۇركيا) ، سول جىلى 2001 -جىلى «عاسىر ساڭلاعى» (قازاقستان) اتاعى بەرىلدى.
توقتار اۋباكىروۆ تۋرالى جازىلعان «تۇڭعىش» (2004 -جىل) اتتى عۇمىرنامالىق- ەسسە كىتابى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ تۇڭعىش پرەزيدەنتى- ەلباسىنىڭ استاناداعى كىتاپحاناسىندا ساقتاۋلى تۇر.
تالعات ءسۇيىنباي، «ەگەمەن قازاقستان» سۋرەتتەردى تۇسىرگەن اۆتور. الماتى
