الاش قوزعالىسى تولىق زەرتتەلگەن جوق - تاريحشى

جيىندى قوستاناي مەملەكەتتىك پەداگوگيكالىق ينستيتۋتىنىڭ رەكتورى ەركىن ءابىل جۇرگىزدى.
ول ءساۋىر ايىنداعى ەلباسىنىڭ باعدارلامالىق ماقالاسىندا ەل تاريحىنا قاتىستى ماڭىزدى جايتتاردىڭ ايتىلعانىن اتاپ ءوتتى.
ونىڭ پىكىرىنشە، الاشوردالىقتاردىڭ باستى باعىتى قازاق حالقىنىڭ ۇلتتىق كودىن ساقتاۋ بولعان. الاش قوزعالىسىن قانشا زەرتتەدىك دەگەنمەن، تەوريالىق تۇرعىدا ءالى دە بەلگىسىزدەۋ ءارى قىزىقتى دەرەكتەر جەتەرلىك. مىنە، بۇگىنگى جيىننىڭ كوزدەگەنى دە وسى - وتكەنىمىزدى تۇگەندەۋ ارقىلى جاس ۇرپاققا تاريحتى ۇعىندىرۋ»، - دەدى ەركىن ءابىل.
قوستاناي وبلىسى اكىمدىگى ىشكى ساياسات باسقارماسى باسشىسىنىڭ ورىنباسارى زاۋرە بايمەنوۆا الاش قوزعالىسىنىڭ قازاقتىڭ قوعامدىق-ساياسي ومىرىندەگى ماڭىزىنا توقتالدى.
«قازاقتىڭ وتكەن عاسىرداعى تاريحىن اقتارساق، الاش قوزعالىسىن ايتپاي كەتۋ مۇمكىن ەمەس. ەلباسى تاۋەلسىزدىك العان جىلداردان باستاپ الاشوردالىقتار قوزعالىسىن زەرتتەۋگە ايرىقشا ءمان بەردى. قوزعالىس يدەياسى 100 جىل بۇرىن ايتىلسا دا، ءالى كۇنگە دەيىن ماڭىزىن جوعالتقان ەمەس»، - دەپ اتاپ ءوتتى ز. بايمەنوۆا.
«1916-جىلعى حالىقتىق قوزعالىستى تاريحي تۇرعىدا زەردەلەۋ ماسەلەلەرى» تاقىرىبىندا پروفەسسور، تاريح عىلىمدارىنىڭ دوكتورى امانجول كۇزەمباي ۇلى بايانداما جاسادى.
«شىنى كەرەك، كەڭەس ۇكىمەتى تۇسىندا تاريح وتارلاۋشىلاردىڭ كوزىمەن جازىلدى. «ەلۋ جىلدا ەل جاڭا، ءجۇز جىلدا قازان» دەيدى قازاق. مۇنداعى ايتايىن دەگەنىمىز - وسى تاريحي قۇبىلىسقا شىنايى باعا بەرۋ قاجەتتىلىگى ەندى تۋعان سياقتى. قوزعالىس توڭكەرىسكە ۇلاستى، سونىڭ ناتيجەسىندە رەسەي يمپەرياسىنىڭ ۇلان-عايىر تەرريتورياسىندا كەڭەس ۇكىمەتى ورنادى. 1916-جىلعى ۇلت-ازاتتىق قوزعالىس ءبىرجاقتى عانا زەرتتەلە باستادى. قوزعالىستىڭ ءاربىر ون جىلدىعىندا تورعايعا ەكسپەديتسيا ۇيىمداستىرىلىپ، ەسەپسىز دەرەكتىك ماتەريالدار جيناقتالدى. ولاردىڭ كوپشىلىگى جاريالاندى دا. ءا. جانكەلدين، ا. يمانوۆ جونىندە قۇجاتتار جيناعى ەرتەرەكتە جارىق كوردى. وكىنىشتىسى، بارلىعى دا تەك كەڭەستىك يدەولوگيا تۇرعىسىنان قاراستىرىلدى. قازىر تاريحتى زەرتتەيتىن 4 ينستيتۋتىمىز بار. الاش قوزعالىسى تولىق زەرتتەلگەن جوق. تاريحشىلار ءۇشىن اتقارار شارۋا كوپ»، - دەدى بەلگىلى تاريحشى.
وسى تاقىرىپتى زەرتتەپ جۇرگەن عالىم الماسبەك ءابسادىقوۆ «الاش» اتاۋى ءار وڭىردە ءتۇرلى تۇسىندىرىلەتىنىن ايتتى.
ونىڭ پايىمداۋىنشا، الاش - دالالىق ولكەلەردى مەكەن ەتكەن كوشپەلى حالىقتاردىڭ ورتاق اتاۋى. ال كەي دەرەكتەردە اسكەري ۇعىمعا قاتىستى ايتىلادى.
اۆتور: باتىر جولاي ۇلى