قانداستاردىڭ كوشىپ كەلۋىنە بۇرىنعىداي كەدەرگى جوق - اۋىت مۇقيبەك

تۇجىرىمداما جوباسىندا مەملەكەت باسشىسىنىڭ دۇنيەجۇزى قازاقتارىنىڭ V قۇرىلتايىندا بەرگەن تاپسىرمالارى قاراستىرىلعان. ياعني وندا ەتنيكالىق قازاقتاردى تەك كوشىرىپ الۋ ماسەلەسىن عانا قاراستىرماي، ولاردىڭ الەۋەتىن تۇرعىلىقتى جەرىندە قالدىرا وتىرىپ پايدالانۋ مۇمكىندىگى ۇسىنىلدى. شەتەلدە تۇراتىن ەتنيكالىق قازاقتارمەن بايلانىستى كۇشەيتۋ ماقساتىندا دۇنيەجۇزى قازاقتارىنىڭ قاۋىمداستىعى ولاردىڭ تۇرعىلىقتى جەرىندە مادەني ورتالىقتار قۇرۋىنا ىقپال جاساۋ، شەتەلدەگى بىلىكتى ماماندار مەن جەتىستىككە جەتكەن ازاماتتاردى ەلگە تارتۋ جانە ولاردىڭ ەلەكتروندى دەرەكقورىن جاساۋ، جوعارى بىلىكتى ەتنيكالىق قازاقتارعا ۋاقىتشا جۇمىسقا كەلۋ مۇمكىندىگىن بەرۋ، ۇكىمەت ايقىنداعان سولتۇستىك وڭىرلەرگە قونىس اۋدارۋشىلاردى بەيىمدەۋ، كىرىكتىرۋ قىزمەتىن كورسەتەتىن ورتالىقتار قۇرۋ نەمەسە قازىرگى جۇمىسپەن قامتۋ ورتالىقتارىنىڭ فۋنكتسياسىن كەڭەيتۋ ۇسىنىلىپ وتىر. ەلىمىزدە ىسكە اسىرىلىپ جاتقان كوشى- قون ساياساتىن جانە ونىڭ تەتىكتەرىن سىرتتا جۇرگەن قانداس باۋىرلارىمىزعا تولىققاندى جانە ۋاقىتىندا جەتكىزۋ ماقساتىندا قازاقستان ەلشىلىكتەرى ارقىلى بەلسەندى اقپاراتتاندىرۋ جۇمىسىن جۇرگىزۋ دە قاراستىرىلدى. جاڭا زاڭ ەتنيكالىق كوشى- قوننىڭ قايتا جاندانۋىنا قانشالىقتى سەرپىن بەرەدى؟ كوش جاندانا ما؟ وسى نەگىزدە ءبىز ەتنيكالىق كوشى- قون جۇمىسىنا بەلسەنە اتسالىسىپ جۇرگەن قوعام قايراتكەرى، «نۇر وتان» پارتياسى رەسپۋبليكالىق قوعامدىق قابىلداۋ بولمەسىنىڭ كەڭەسشىسى اۋىت مۇقيبەكتى اڭگىمەگە تارتقان بولاتىنبىز.
ەتنيكالىق كوشى- قون زاڭى كەمەلدەندى
- 4 جىل بۇرىن ۇكىمەت قانداستارىمىزعا 4 جىلسىز ازاماتتىق بەرمەۋ تۋرالى «حالىقتىڭ كوشى- قونى تۋرالى» زاڭ قابىلداعان ەدى. سول كەزدە كوشتىڭ ىركىلگەنى راس.
- ءيا، ول زاڭ بۇكىل قازاق قوعامىندا ءدۇمپۋ تۋعىزعان ەدى. ءبىراق، جارتى جىلعا جەتپەيتىن ۋاقىتتا ەلباسى ۇكىمەتكە زاڭدى قايتا قاراۋدى تاپسىردى. سول تاپسىرما بويىنشا 2015 -جىلى 9 - اقپاندا ۇكىمەتتەن وزگەرتۋلەر مەن تولىقتىرۋلار ەنگىزىلگەن نۇسقا ماجىلىسكە كەلىپ ءتۇستى. ماجىلىستەگى تالقىلاۋعا مەن دە قاتىستىم. ونىڭ بارىنشا كەمەلدى بولۋىنا دەپۋتاتتار دا، قاتىستى مينيسترلىكتەردىڭ وكىلدەرى دە بارىن سالدى. وسى زاڭعا 2015 -جىلى 24 - قاراشادا قول قويىلىپ، 2016 -جىلى 1 - قاڭتارىنان باستاپ اتقارىلىپ كەلە جاتىر. ياعني، بۇل زاڭنىڭ قازاق كوشىنە سەرپىن بەرەتىن تۇستارى كوپ بولدى. اتاپ ايتقاندا، قانداستارىمىز، قۇجات وتكىزگەن كۇننەن باستاپ، بەس جۇمىس كۇنى ىشىندە «ورالمان» مارتەبەسىنە قول جەتكىزەدى؛ ءۇش ايدىڭ كولەمىندە تۇراقتى تىركەۋگە تۇرىپ، ىقتيارحات الادى؛ ال، ودان كەيىنگى ءۇش ايدىڭ ىشىندە ق ر ازاماتى بولىپ شىعا كەلەدى. ۇكىمەتتىڭ 2016 -جىلعى 18- اقپانداعى 83- قاۋلىسىندا بەلگىلەگەن جەتى وبلىستىڭ بىرىنە قونىس تەپكەن جاعدايدا (اقمولا، اتىراۋ، شىعىس قازاقستان، باتىس قازاقستان، قوستاناي، پاۆلودار، سولتۇستىك قازاقستان وبلىستارى) كوشىپ كەلۋ جاردەماقىسى بەرىلەدى. ياعني، ءاربىر وتاعاسىعا 55 ايلىق ەسەپتىك كورسەتكىش كولەمىندە، وتباسى مۇشەلەرىنە 35 ايلىق ەسەپتىك كورسەتكىش كولەمىندە ەرۋلىك بەرەدى. ونىڭ سىرتىندا، اۋىلداردى تاڭداعان قانداستارىمىزعا ءبىر جىل بويى ءۇي جالداپ تۇرۋ ءۇشىن اي سايىن 50 مىڭ تەڭگەگە تاياۋ تاعى كومەك بار. ونى ءبىر جولدا الىپ، ءۇي ساتىپ الۋىنا دا بولادى.
وسى زاڭدا تەك ءبىر عانا كەمشىلىك بولدى. ول - ق ح ر- دان كەلەتىن قازاقتاردان تۇراقتى تىركەۋگە تۇرۋدا سوتتالماعانى تۋرالى انىقتاما تالاپ ەتۋ. بۇل ماسەلەنى دە كوتەردىك. ىشكى ىستەر ءمينيسترى قالمۇحانبەت قاسىموۆقا ەكى رەت ايتىلدى. ۆەدومستۆو باسشىسى بۇل ماسەلەنىڭ ۇكىمەت دەڭگەيىندە شەشىلەتىنىن ايتتى. ءسويتىپ ۆيتسە- پرەمەر اسقار مىرزاحمەتوۆتىڭ قابىلداۋىندا بولىپ، ءمان- جايدى جەتكىزدىم. ودان ءارى دۇنيەجۇزى قازاقتارىنىڭ بەسىنشى قۇرىلتايى قارساڭىندا ءبىرىنشى ۆيتسە- پرەمەر اسقار ءمامين باس بولىپ اشقان ۇيىمداستىرۋ كوميتەتىنىڭ جينالىسىندا بۇل ماسەلە قور قۇرۋ، ۇلتى قازاق شەتەلدىك ستۋدەنتتەردىڭ وقۋ گرانتىن كوبەيتۋ، شەتتەن ورالعان زەينەت جاسىنداعى ازاماتتاردىڭ زەينەتاقىسىن كوبەيتۋ سىندى ۇسىنىستارمەن تولىقتىرىلىپ، تاعى كوتەرىلدى. ءسويتىپ، ۇكىمەت ارقىلى ەلباسىنا جەتىپ، بۇل تىلەگىمىزبەن قوسا باسقا وتىنىشتەرىمىز دە ورىندالدى. مىنە، بيىل 4- قىركۇيەك كۇنى ق ر ىشكى ىستەر مينيسترلىگىنىڭ «شەتەلدىكتەرگە جانە ازاماتتىعى جوق ادامدارعا قازاقستان رەسپۋبليكاسىندا ۋاقىتشا جانە تۇراقتى تۇرۋعا رۇقساتتار بەرۋ قاعيدالارىن بەكىتۋ تۋرالى» 2015 -جىلعى 4 - جەلتوقسانداعى №992 بۇيرىعىنا تولىقتىرۋ ەنگىزىلىپ، بۇيرىقتىڭ 10-تارماعىنداعى «ازاماتتىعى تيەسىلىگى نەمەسە تۇراقتى تۇراتىن مەملەكەتتە سوتتىلىعى (سوتتىلىعىنىڭ بولماۋى) تۋرالى ءتيىستى مەملەكەتتىڭ قۇزىرەتتى ورگانى بەرگەن قۇجات» - دەپ اتالاتىن 6-تارماقشاسىنا «قىتاي حالىق رەسپۋبليكاسى ازاماتتارىنىڭ ەتنيكالىق قازاقتارىن قوسپاعاندا، ەگەر وزگە حالىقارالىق شارتتاردا كوزدەلمەسە» - دەگەن ەسكەرتۋ قوسىلدى.
- دەمەك، ەتنيكالىق كوشى- قون زاڭى كەمەلدەندى عوي؟
- سولاي ايتۋعا ابدەن بولادى. وتكەن اپتادا ۇكىمەتتە قارالعان كوشى- قون ساياساتىنىڭ جاڭا كونتسەپتسياسىنىڭ جوباسى قازاق كوشىنە تىڭ سەرپىن بەرەرى ءسوزسىز. وندا دۇنيەجۇزى قازاقتارىنىڭ V قۇرىلتايىنداعى ەلباسىنىڭ تاپسىرمالارى تولىق قامتىلىپتى. بىرىنشىدەن، شەتتەگى جانە ەلگە كوشىپ كەلەتىن اعايىندى قولداۋعا ارنالعان «وتانداستار» اتتى قوردى قۇرۋ قولعا الىنباق. ەكىنشىدەن، شەتتەگى تالانتتى قازاقتاردىڭ ەلەكتروندى دەرەكقورى جاسالماق. ۇشىنشىدەن، كاسىبي بىلىكتى ەتنيكالىق قازاقتارعا ۋاقىتشا جۇمىسقا كەلۋ مۇمكىندىگىن بەرۋ ءۇشىن جۇمىس بەرۋشىلەرگە رۇقساتتى جەڭىلدەتىلگەن تارتىپپەن تەگىن بەرۋ تەتىگى قاراستىرىلدى. تورتىنشىدەن، ەلىمىزدە ىسكە اسىرىلىپ جاتقان كوشى- قون ساياساتىن جانە ونىڭ تەتىكتەرىن سىرتتا جۇرگەن قانداس باۋىرلارىمىزعا تولىققاندى جانە ۋاقىتىندا جەتكىزۋ ماقساتىندا شەتەلدەگى ءبىزدىڭ ەلشىلىكتەر ارقىلى بەلسەندى اقپاراتتاندىرۋ جۇمىسى جۇرگىزىلەتىن بولادى. وسىلايشا ەلباسىنىڭ تاپسىرماسى زاڭدىق نەگىزدە جاسالدى. ەندىگى ماسەلە - اتقارۋ مەن اقپاراتتاندىرۋدا.
- قانداستارىمىز ءۇشىن بۇدان وزگە قانداي جەڭىلدىكتەر قاراستىرىلعان؟
- ەڭ الدىمەن، اتاجۇرتىنا كەلۋ ءۇشىن قانداستارىمىز ءوزى تۇرعان ەلدەگى قازاقستان ەلشىلىكتەرىنەن ۆيزانى تەگىن الادى. بيىل جاڭا جىلدان باستاپ، كەزەككە تۇرۋدىڭ ازابىن ابدەن تارتىپ كەلگەن قىتايداعى قازاقتارعا ءبىر جولدا 3 جىلعا كوپ مارتەلى ۆيزا بەرۋ ءتارتىبى دە جۇزەگە اسىپ جاتىر. كەلگەننەن كەيىن تۇرعان مەرزىمىنە قاراماستان جەڭىلدەتىلگەن تارتىپپەن تىركەۋگە تۇرىپ، ورالمان مارتەبەسىنە يە بولادى. ءبىر جىلعا جەتپەيتىن ۋاقىتتا ق ر ازاماتتىعىن الادى. ءاربىر ورالمان وتباسى قازاقستانداعى بارلىق اۋىلدى جەردەن شارۋاشىلىق قۇرۋ ءۇشىن تەگىن جەر تەلىمدەرىن الۋعا قۇقىلى.
- جەرگە موراتوري جاريالانعان جوق پا؟
- كەلىپ جاتقان اعايىنداردىڭ كوپ بولىگى اۋىلدى جەرلەرگە بارىپ جاتىر. ول ءۇشىن دە ۇكىمەت ءتيىمدى جاعداي جاساپ قويدى. ق ر جەر كودەكسىنىڭ 37, 46, 97, 100-باپتارىندا ورالماندارعا تەگىن جەر تەلىمىن بەرۋ قاراستىرىلعان. 100-بابتىڭ 6-تارماعىندا: «جەرى بولىسۋگە جاتپايتىن مەملەكەتتىك اۋىل شارۋاشىلىعى ۇيىمدارىنىڭ قۇرامىنان شىققان جانە شارتتى جەر ۇلەسى قۇقىعى بۇرىن بەرىلمەگەن وسى اۋماقتا تۇراتىن ازاماتتاردىڭ، سونداي- اق ورالمانداردىڭ شارۋا نەمەسە فەرمەر قوجالىعىن نەمەسە اۋىل شارۋاشىلىعى وندىرىسىنە بايلانىستى وزگە دە قىزمەتتى جۇرگىزۋى ءۇشىن ارنايى جەر قورىنىڭ جەرىنەن ءبىرىنشى كەزەكتە جەر ۋچاسكەسىن الۋعا قۇقىعى بار» ، دەپ كورسەتىلگەن. كوردىڭىز بە، جەر قورىنداعى جەر ورالماندارعا ءبىرىنشى كەزەكتە بەرىلەدى. وسىنى ءبىزدىڭ اتقارۋشى ورگاندار ەلباسى جاريالاعان موراتورييمەن شاتاستىرىپ، ورالماندارعا دا جەر بەرمەي ساندالتقان جاعدايلار بولدى. وسىنى انىقتاۋ ءۇشىن ءبىز ورالمان جىگىتتەردىڭ اكىمدەرگە جازعان ءوتىنىشىن قاداعالاۋعا الدىق. اكىمدەر ولاردى جەر بەرىلمەيدى دەپ قايتاردى. سوسىن سول حاتتى جەر قاتىناستارى باسقارماسىنا جىبەرتكىزدىك. ولاردىڭ دا جاۋابى سولاي بولدى. حاتقا جاۋاپ بەرگەن ورگانداردى اقپارات قۇرالدارى ارقىلى سىنعا الدىق. وعان ق ر اۋىل شارۋاشىلىعى مينيسترلىگى نازار اۋداردى. ا ش م ۆيتسە- ءمينيسترى ەرلان نىسانبايەۆ ارنايى جينالىس وتكىزىپ، ورالماندارعا جەر تەلىمدەرىن بەرۋدە ق ر جەر كودەكسىنىڭ جوعارىدا اتالعان ءتورت بابىن نەگىزگە الۋدى تاپسىردى جانە ءوزى قول قويىپ، بۇكىل وبلىستاردىڭ جەر قاتىناستارى باسقارمالارىنا حات جونەلتتى. سوندىقتان، ەڭ الدىمەن مۇددەلى تۇلعا ءوتىنىش جازىپ تالاپ ەتسە، اتقارۋشى ورگان وعان مىندەتتى تۇردە جەر تەلىمدەرىن بەرۋى ءتيىس. مىسالى، بيىل جازدا سولتۇستىك قازاقستان وبلىسى، ەسىل اۋدانىنىڭ بىرلىك دەگەن اۋىلىنا باردىم. 15 ورالمان وتباسى كوشىپ بارعالى جابىلىپ قالعان مەكتەپ پەن بالا باقشا قايتا اشىلدى. ولار مەملەكەتتەن بەرىلەتىن بارلىق كومەككە قول جەتكىزدى. اكىمدىكتەن ءار وتباسىعا 10 گەكتاردان شابىندىق جەر بەرىلدى.
- «ورالمان» مارتەبەسىنىڭ تيىمدىلىكتەرى قانداي؟
- ورالمان كۋالىگى تەك شەتتەن كەلگەن قازاقتارعا عانا بەرىلەتىن مارتەبە. ونىڭ مەرزىمى ءبىر جىل عانا. ال، «ورالمان» مارتەبەسىنىڭ تيىمدىلىكتەرى تۋرالى تولىق بىلگىڭىز كەلسە، «حالىقتىڭ كوشى- قونى تۋرالى» زاڭنىڭ 23-، 26-باپتارىن وقىڭىز. ءبىر سوزبەن ايتقاندا، الىس- جاقىن شەتەلدەردەن قازاقستان رەسپۋبليكاسىنا كوشىپ كەلىپ، «ورالمان» مارتەبەسىنە يە بولعان قازاق - ەڭ باقىتتى قازاق دەر ەدىم مەن.
ەندىگى ماسەلە - جاڭا زاڭدى دۇرىس اتقارۋ مەن اقپاراتتاندىرۋ
- سىزدىڭشە ناسيحات جۇمىستارى قالاي جۇرگىزىلۋى كەرەك؟
- ونى ەڭ الدىمەن شەتەلدەن كەلگەن بەلسەندى ازاماتتار وزدەرى باس بولىپ، قالتالى كاسىپكەرلەر دەمەۋشىلىك جاساپ، 40 تان اسا ورالمانداردىڭ قوعامى جۇمىلا جۇمىس ىستەۋى كەرەك. اتقارۋشى ورگانداردىڭ ەسىگىن كۇندە تىقىلداتىپ، تەلەفونىن ساعات سايىن شىرىلداتىپ تۇرعان ءجون. سوندا بارىپ ولار «كوشى- قون» دەگەن ساياساتتىڭ بار ەكەنىن ءبىلىپ، زاڭدارى مەن قاۋلىلارىن اقتارا باستايدى. ورالماندارعا قانداي جەڭىلدىكتەر مەن كومەكتەردىڭ بار ەكەنىن تۇسىنەدى. بەلگىلەنگەن جەتى وبلىستى ءار قوعامدىق ۇيىم ءبولىپ الىپ، ورالمانداردى قونىستاندىرۋى ءتيىس. قانداستارىمىز رەنجىمەسىن، قازىر توي تويلايتىن زامان ەمەس. قالتالى قانداستارىمىز اقىندار مەن باتىرلاردى ەسكە الۋعا ميلليونداپ جۇمساعان قارجىنى كوشى- قوننىڭ جاندانۋىنا بەرسىن. قىتايداعى قازاقتاردىڭ كەلۋى وتە مۇشكىل حالگە ءتۇسىپ كەتتى. موڭعوليادان كەلەتىن كوش توقتادى دەپ ايتۋعا بولادى. وتكەن جىل مەن بيىلعى جىلدىڭ العاشقى ءۇش ايىن سالىستىرساق، موڭعوليادان كەلگەن قانداستارىمىز 2016 - جىلى% 9 بولسا، 2017 -جىلى% 2,1 عا تومەندەگەن. زاڭنىڭ دۇرىس اتقارىلۋى مەن ورالمانداردىڭ زاڭدىق ساۋاتىن ارتتىرۋدا مەملەكەتتىك بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارى ارنايى باعدارلاما اشۋى كەرەك. مىسالى، ءبىر عانا «Qazaqstan» ۇلتتىق تەلەارناسىن الايىقشى. ۇلتتىق ارنادا ءبىرىنىڭ اۋزىنان ءبىرى تۇسكەن «كەلبەت» ، «جارقىن بەينە» ، «دارا جول» دەگەن ءۇش باعدارلاما بار. ۇشەۋى دە تانىمال تۇلعالار، قايراتكەرلەر مەن اقىن- جازۋشىلارعا ارنالعان. سونىڭ بىرەۋىن تەك كوزى تىرىلەرگە، ءبىرىن باقيلىق بولعاندارعا، ال ءۇشىنشىسىن كوشى- قونعا نەگە ارناماسقا؟ !
- جاڭا زاڭدا بۇل جۇمىسقا شەتەلدەگى ەلشىلىكتەردىڭ دە كىرىسۋى كەرەكتىگى ايتىلعان.. .
- حالىقتىڭ كوشى- قونى تۋرالى زاڭدا سىرتقى ىستەر مينيسترلىگى، ىشكى ىستەر مينيسترلىگى، ۇلتتىق قاۋىپسىزدىك كوميتەتى سياقتى اتقارۋشى بيلىكتىڭ كوشى- قون جونىندەگى مىندەتتەرى انىق جازىلعان. سونىڭ ىشىندە سىرتقى ىستەر مينيسترلىگىنىڭ قۇزىرىنا ءسىز ايتقان ماسەلە كىرەدى. قاندستارىمىز قازاقستانعا كەلمەي تۇرىپ- اق ەلشىلىكتەر ارقىلى ورالمان كۋالىگىن الىپ، كۆوتاعا ىلىگۋگە ءوتىنىش تاپسىرا الادى. ەلشىلىكتەر «اعايىندار تالاپ ەتپەيدى» دەگەن سىلتاۋدى كولدەنەڭ تارتادى. ەلشىلىكتەر اقپارات بەرمەسە، وزگە ەلدە جاتقان قازاق قايدان بىلەدى؟ كونسۋلدىق قىزمەتكەرلەرى بۇل جۇمىستى وتە ناشار اتقارۋدا، ءتىپتى اتقارىپ وتىرعان جوق دەۋگە بولادى. ەڭ بولماسا، «حالىقتىڭ كوشى- قونى تۋرالى» زاڭنىڭ «قازاقستان رەسپۋبليكاسى سىرتقى ىستەر مينيسترلىگىنىڭ جانە قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ شەتەلدەگى مەكەمەلەرىنىڭ قۇزىرەتى» دەگەن 10- بابىن سول ەلدىڭ جازۋىمەن جازىپ، كونسۋلدىقتاردىڭ كىرەبەرىستەرىنە ءىلىپ قويۋعا بولادى عوي. ۆيزا راسىمدەۋگە كەلگەن جۇرت ءوزى- اق وقىپ، حابار تاپپاي ما. ودان قالابەردى، ءار ەلشىلىك ءوز سايتتارىندا جاريالاپ، سول ەلدەگى ب ا ق ارقىلى ايتىپ وتىرۋى ءتيىس. بۇل تۋرالى دۇنيەجۇزى قازاقتارىنىڭ بەسىنشى قۇرىلتايىندا « ءبىز كوشىپ كەلۋگە نيەت ەتكەن اعايىنعا جول سىلتەۋدى تۇرعىلىقتى جەرىنەن باستاۋىمىز كەرەك. ءبىزدىڭ بارلىق مەملەكەتتە ەلشىلىكتەرىمىز بار، سول ەلشىلىكتەر ازاماتتاردىڭ قۇجاتتارىن قامداپ، قونىستاناتىن جەرى تۋرالى كەڭەس بەرۋى ءتيىس. بۇل جۇمىستى وسىندا وتىرعان سىرتقى ىستەر مينيسترىنە تاپسىرامىن» دەپ، ەلباسى دا ايتتى.
- ەلگە ورالعان اعايىندار ءۇشىن تاعى قانداي جۇمىستار ىستەلۋى كەرەك دەپ ويلايسىز؟
- قۇجاتتىق جۇمىستار ءبىر ىزگە ءتۇسىپ كەلەدى. ەندى ولاردىڭ الەۋمەتتىك جاعدايىن جاقسارتۋعا كۇش سالۋىمىز كەرەك. بايقايمىن، ۇكىمەت ايقىنداعان وڭىرلەرگە كوشەتىندەردى سورتقا بولەتىن كورىنەدى. ماماندىعى بارلاردى مۇعالىمدىككە، كۇزەتشىلىككە، جۇرگىزۋشىلىككە دەگەندەي جۇمىستارعا تۇرعىزىپ، جۇمىسپەن قامتىلدى دەپ ەسەپ بەرىپ جاتقانى انىق. ول دا دۇرىس شىعار. ءبىراق، تۇگەل قازاقتى ءدال وسىنداي جۇمىسپەن قامتۋ مۇمكىن ەمەس قوي. ودان گورى، جەرگىلىكتى بيلىك كوشىپ كەلۋشىلەر مەن قونىس اۋدارۋشىلارعا زاۋىت اشىپ، وندىرىسپەن اينالۋعا، مال ءوسىرىپ، شارۋاشىلىقتى شالقىتۋعا شار- جاعداي جاساپ بەرىپ، ولاردىڭ وزدەرىنىڭ بەلسەندىلىگىن ارتتىرۋعا كۇش سالعانى ءجون. اۋىلدى جەرگە قونىس تەپكەن ورالماندار ءۇشىن ازاماتتىق تۋرالى قۇجات پەن جەر ءوز ۋاقىتىندا بەرىلسە، ولار جۇمىس كوزدەرىن وزدەرى- اق اشىپ الادى. قازىر «نۇرلى جەر» دەگەن وتە ءتيىمدى باعدارلاما بارىن بىلەسىز. سول باعدارلاما ارقىلى بولاشاعى بار ەلدىمەكەندەردەن ۇيلەر تۇرعىزۋ جۇمىسىن وسى باستان قولعا العان دۇرىس دەپ ويلايمىن. ورالمانداردىڭ ىشىندە قۇرىلىستىڭ قىر- سىرىن بىلەتىندەرى وتە كوپ. سول مۇمكىندىكتى دە پايدالانا بىلگەن ءجون. شاعىن جانە ورتا بيزنەستى دامىتۋعا ارنالعان باعدارلامادان ولاردى دا يگىلىكتەنۋگە جەتەلەۋى ءتيىس. قىسقاسى، سونىڭ بارىنە اقپاراتتاندىرۋ جۇمىسى ءوز دەڭگەيىندە جەتپەي جاتىر.
- سىزدىڭشە شەتەلدەن كەلگەن جاستار قانداي ماماندىقتى تاڭداعانى دۇرىس؟
- بىزدە كوبى زاڭگەرلىك پەن ەكونوميكانى وقىعىسى كەلەدى. ءبىز قىتايدىڭ «جىبەك جولى» مەن «نۇرلى جولدى» ءتۇيىستىرىپ جاتقان ەلمىز. ميلليارد حالقى بار قىتاي ءبىزدىڭ تازا ەتىمىزگە، داقىلدارىمىزعا قىزىعىپ وتىر. ەلباسى دا قىتايمەن وسى باعىتتاعى ساۋدا- ساتىق داميدى دەپ ۇنەمى ايتىپ كەلەدى. قىتاي الىپ ەل. ءبىز سونىڭ مالىن باپتاپ باعىپ بەرەتىن فەرمەرى مەن بيدايىن داندەپ ءوسىرىپ، ورىپ، قاپتاپ بەرەتىن باسىبايلى ديحانىنا اينالىپ قالماۋىمىز كەرەك. قازىر تەحنيكانىڭ زامانى. مال ءوسىرۋدىڭ جاڭا تەحنولوگياسىن ۇيرەنەتىن كەز. ەلباسى «سيفرلى قازاقستان» قۇرۋ جوباسىن ورتاعا قويدى. ءداستۇرلى باعىمشىلىعىمىز قالىپ بارا جاتىر. سول ءۇشىن، اۋىل شارۋاشىلىعى ونىمدەرىن ءوز ەلىمىزدە مانەرلەپ، باعالى تاۋارعا، كوزدىڭ جاۋىن الاتىن قاپشىققا وراپ، ءتىل ۇيىرەتىن قازاقستاندىق برەنتكە اينالدىرىپ ساتۋىمىز كەرەك شەتەلدىكتەرگە. قازىر دە، بولاشاقتا دا وسى سالاداعى مامانداردىڭ باعى جانارى ءسوزسىز. سوندىقتان مەن كەز كەلگەن جاستى اۋىل شارۋاشىلىعىنىڭ ءارتۇرلى ماماندىقتارىن تاڭداۋعا شاقىرار ەدىم.
دۇنيەجۇزى قازاقتارى قاۋىمداستىعى جۇمىسىنىڭ جانداناتىنىنا سەنىمدىمىن
- بۇعان دەيىن دۇنيەجۇزى قازاقتارى قاۋىمداستىعى قانداستارىمىزدىڭ قامىن كۇيتتەمەيتىنى تۋرالى سىنعا كوپ ۇشىرادى. قاۋىمداستىققا جاڭا باسشى كەلدى. قانداي وزگەرىستەردى كۇتەسىز؟
- قاۋىمداستىق جاي ۇيىم ەمەس. ونىڭ ءتوراعاسى ەلباسىنىڭ ءوزى. ەلباسى ءتوراعالىق ەتەتىن ءۇش- اق ۇيىم بار. بىرەۋى وسى دۇنيەجۇزى قازاقتارى قاۋىمداستىعى، ءبىرى - قازاقستان حالقى اسسامبلەياسى، ءۇشىنشىسى - «نۇر وتان» پارتياسى. «نۇر وتان» مەن اسسامبلەيانىڭ ابىرويى قانداي، ولار قانداي جۇمىس ىستەپ جاتىر؟ ال قاۋىمداستىق شە؟ قۋانارلىعى وتە جاقسى باسشى كەلدى. زاۋىتبەك تۇرىسبەكوۆ، ول - تۇلعا، ەلباسى باسشىلىعىنداعى قازاقستاننىڭ قۇرۋشىلارىنىڭ ءبىرى. ول كىسىگە بۇل سالا جات ەمەس، ءبىر كەزدەرى كوشى- قون اگەنتتىگىن باسقارعان. شەتەلدەردە ەلشى بولعان. قازاقتاردى ءوز قولىمەن كوشىرىپ اكەلگەن ادام. ەندى ول كىسى جوسپار ءتۇزىپ جاتقان بولار. مەن زاۋىتبەك قاۋىسبەك ۇلىنا اقىل ايتاتىن شاماداعى ادام ەمەسپىن. ءبىراق وسى سالانى جاقسى بىلەتىن مامان رەتىندە مىنا ەكى ۇسىنىستى ايتار ەدىم ول كىسىگە: ءبىرىنشى، قاۋىمداستىقتىڭ ۇكىمەت دەڭگەيىندە بەكىتىلگەن باعدارلاماسى بولسا؛ ەكىنشى، قاۋىمداستىق ورالمانداردىڭ قوعامدىق ۇيىمدارىمەن تىعىز جۇمىس جاسالسا.
- اڭگىمەڭىزگە راحمەت! شەتتەگى بار قازاق كوك تۋدىڭ استىنا جينالاتىن كۇن تۋسىن!
مايگۇل سۇلتان
Baq.kz