قۇپيا سىرلى ۇزەڭگى
كۇزدە جىمپيتىدا رەسپۋبليكالىق عىلىمي- تاجىريبەلىك كونفەرەنسيا وتەدى. جاقىندا سىرىم اۋدانىنان شىعاتىن ارنايى ەكسپەديتسيا مۇشەلەرى وزبەكستان رەسپۋبليكاسىنداعى سىرىم باتىر جەرلەنگەن دەلىنەتىن عايىپ اتا قورىمىنا ارنايى زيارات ەتۋدى جوسپارلاپ وتىر.
- وسىناۋ اتاۋلى كۇننىڭ قارساڭىندا «سىرىم باتىردىڭ ۇزەڭگىسى تابىلدى!» دەگەن قۋانىشتى حابار جەتىپ جاتىر، - دەيدى ورالدىق بەلگىلى ولكەتانۋشى قايىرجان حاسانوۆ اعامىز بىزگە حابارلاسىپ. ۇزەڭگى قازىر الماتى قالاسىندا تۇراتىن قايىپبەرگەن دۇيسەنوۆتىڭ ۇيىندە ساقتاۋلى ەكەن. قايىپبەرگەن دۇيسەنوۆ قاراقالپاق توپىراعىندا تۋىپ- وسكەن. كەشەگى وداق تاراعان قيىن كەزەڭدە انتيكۆار زاتتاردى الىپ ساتۋمەن اينالىسىپتى. سول جىلدارى حورەزم وبلىسى، گۇرلەن اۋدانىنان ءبىر وزبەك كەمپىر كەلىپ، «قايىپ اتانىڭ كۇمىس ۇزەڭگىسى اتالارىنان بەرى ساقتاۋلى ەكەنىن» ايتقان. قايىپ اتا - حورەزم وڭىرىنە بەلگىلى زيارات، جەرگىلىكتى جۇرت اۋليە سانايتىن ورىن ەكەن. سودان بەرى قۇندى جادىگەر قايىپبەرگەننىڭ شاڭىراعىندا ساقتالىپ كەلگەن. وسىدان بىرنەشە جىل بۇرىن پروفەسسور مۇرات سىدىقوۆ باستاعان باتىسقازاقستاندىق عالىمدار كەشەندى زەرتتەۋ جۇمىستارىن جۇرگىزىپ، ارحيۆتەر مەن تاريحي ورىنداردى ءسۇزىپ شىققان ەدى. زەرتتەۋ ماقساتى - سىرىم دات ۇلىنىڭ جەرلەنگەن جەرىن انىقتاۋ بولاتىن. عالىمدار «وزبەكستان رەسپۋبليكاسى، حورەزم اۋدانى، گۇرلەن ەلدى مەكەنىندەگى جەرگىلىكتى جۇرت «عايىپ اتا» دەپ اتاپ كەتكەن اۋليەلىك ورىن - سىرىم دات ۇلىنىكى بولۋى كەرەك» دەگەن تۇجىرىم جاسادى.
«عايىپ اتا» - اڭىز بويىنشا ءبىر تۇندە پايدا بولعان زيرات، سىرىم دات ۇلىنىڭ اتى- ءجونى اتالماۋى جات جەردە قاسكويلەر تاراپىنان قابىرگە قاستاندىق جاسالماۋى ءۇشىن جاسالعان امال ەكەن. مىنە، سونىمەن ەل اۋزىنداعى اڭىزدار شىندىققا ساي كەلسە، ايگىلى سىرىم باتىردىڭ ۇزەڭگىسى تابىلىپ وتىر. باتىردىڭ اجالى «ۇزەڭگىسىنە ۋ جاعىلعاننان بولعان» دەگەن ءسوز بار. بۇل ءدال سول ۇزەڭگى مە، ونى ءبىر اللا عانا بىلەدى. - ءبىز قايىپبەرگەن دۇيسەنوۆ، ونىڭ قولىنداعى ۇزەڭگى تۋرالى حاباردارمىز. بيىل قىركۇيەكتە سىرىم باتىردىڭ تۋعانىنا 275 جىل تولۋىنا وراي جىمپيتىدا وتەتىن مەرەكەلىك شارالارعا قايىپبەرگەن اعامىزدى ارنايى شاقىرىپ وتىرمىز. بۇيىرسا، بۇل بۇيىم ءبىزدىڭ مۋزەيدىڭ ەرەكشە قاستەرلى جادىگەرىنە اينالادى، - دەيدى سىرىم دات ۇلى اتىنداعى تاريحي- ولكەتانۋ مۇراجايىنىڭ مەڭگەرۋشىسى ايناگۇل ويشىبايەۆا.
قازبەك قۇتتىمۇرات ۇلى، «ەگەمەن قازاقستان» باتىس قازاقستان وبلىسى
Egemen.kz
