قوجا احمەت ياسساۋي كينو قورى كۇللى تۇركى الەمىنىڭ مۇقتاجدىعىنا قىزمەت ەتپەك - كاميل كوچ
مەيمانمەن جۇزدەسۋدىڭ ءساتى ءتۇسىپ، ونىڭ ەلىمىزگە ساپارى تۋرالى اڭگىمەگە تارتقان ەدىك.
- كاميل مىرزا، اۋەلى قازاقستانعا قوش كەلدىڭىز! شارۋاڭىزدىڭ تىعىزىدىعىنا قاراماستان بىزگە ۋاقىت ءبولىپ، سۇحبات بەرۋگە كەلىسكەنىڭىز ءۇشىن راحمەت ايتامىز. قازاقستانعا كەلۋ سەبەبىڭىزدى بىلسەك دەپ ەدىك.
- قوش كوردىك! نەگىزى قازاقستانعا شاقىرعاندارىڭىز ءۇشىن مەن راحمەت ايتۋىم كەرەك دەپ ويلايمىن. بۇل مەنىڭ قازاقستانعا العاش كەلۋىم. راسىندا مەن جاقسى اسەردەمىن. ويتكەنى «بۇعان دەيىن بۇل ەلگە نەگە كەلمەي جۇرگەنمىن» دەيتىندەي ءبىر ساپار بولعانى دا راس. سىزدەردە ەل سۇيسىنەرلىكتەي كەرەمەت مەملەكەتىڭىز بار، وعان كوزىم انىق جەتتى. قازاقستانعا كەلۋ سەبەبىنە توقتالاتىن بولسام، مەن قازاقستانعا «قۇل قوجا احمەت ياسساۋي ءبىلىم جانە پاراسات» قورىنىڭ شاقىرۋىمەن كەلدىم. وزدەرىڭىزگە ءمالىم، تۇركيا مەن قازاقستان اراسىندا تامىرى تەرەڭگە تارتقان ءتۇبى ءبىر تاريحي جانە مادەني ورتاقتىعىمىز بار.
تاريحتىڭ قيلى زاماندارىندا وتە قۋاتتى بولعان بۇل بايلانىستارىمىز تاريحىمىزدىڭ بازى داۋىرلەرىندە السىرەپ، ۇزىلۋگە شاق قالعان ەدى. ادامزات تاريحىنىڭ بۇگىنگى بەلەسىندە مادەنيەت تەك ءبىر عانا قۇرىلىمعا اينالدى.
ادامزاتتىڭ، اسىرەسە رۋحاني الەمى ماتەريالدىق الەمنىڭ استىندا كومىلدى. ءبىر تاراپتان ماتەريالدىق مولشىلىق پەن رۋحاني اشتىق جايلاسا، ەكىنشى جاقتان ماتەريالدىق اشتىق تا رۋحاني الەمدى بيلەي باستادى. وسىنداي الاساپىراننىڭ ىشىندە ءومىر ءسۇرىپ جاتقان ءارى كۋاگەرى بوپ جۇرگەن بۇگىنگى تاريحي داۋىردە تۇركى الەمى وزدەرىنىڭ مادەنيەتى مەن ونەرىنە ورتاق مۇقتاجدىققا ءتۇسىپ وتىر دەگەن ويدامىن. شىندىعىندا قازىرگى تاڭدا تۇركىلىك مادەنيەت پەن ونەرىنە، تۇركىنىڭ تاريحي مىنەز- قۇلقىنا باسقا داۋىرلەردەن كوبىرەك مۇقتاجدىعى بار دەپ سەنەمىن. سونىمەن بىرگە، ءبىز ءومىر ءسۇرىپ جاتقان ءداۋىرىمىزدىڭ مادەنيەت ءوندىرۋشى جانە تاراتۋشى ەلەمەنتى بولعان كينو سالاسىنىڭ كۇشىنە مۇقتاجدىعىمىز بار.
كينونىڭ ۇلكەن ءبىر تاريحي ميسسيانى ارقالايتىنىنا جانە ادامزاتقا بەيبىتشىلىكتىڭ، باۋىرمالدىقتىڭ، ادامشا ءومىر ءسۇرۋدىڭ رۋحىن دارىتاتىن تىلسىم ءبىر كۇشكە يە ەكەنىنە سەنەمىن. تۇركيا، قازاقستان جانە باسقا دا باۋىرلاس تۇركى حالىقتارى ورتاق ميراسقا يە، ياعني بىزدەن بابالارىمىزدان ءبىر ميراس قالدى.
بۇل ميراستىڭ ۇلكەندىگى مەن قۇندىلىعى سونشا الەمدى بۇگىندە باتىپ جاتقان حاوستىق جانە پارادوكستىك جاعدايدان قۇتقاراتىنداي كولەمدە. توقسان اۋىز ءسوزدىڭ توبىقتاي ءتۇيىنىن ايتار بولساق، بىزدەردىڭ، ياعني ميراسقورلاردىڭ موينىنداعى مىندەت - جۇزدەگەن جىل بويى ءقادىرىن بىلمەي، قالاي بولسا سولاي شاشىپ كەلگەن بۇل ميراسىمىزدى جۇيەلى ءبىر تۇردە قولعا الىپ، مادەنيەت، ونەر جانە ءبىلىم جولىمەن جاڭادان ءوندىرىپ، بارشا ادامزاتتىڭ قىزمەتىنە ۇسىنا الۋىمىز. مىنە، وسى دەرتپەن جانە وسى ويمەن كەلدىم قازاقستانعا.
- كاميل مىرزا، قازاقستانداعى كينو سەكتورىندا ءتۇرلى كەزدەسۋلەرىڭىز بولىپتى. قانداي وي ءتۇيدىڭىز؟ كەزدەسۋلەردەن دە ءبىراز ءسوز ەتسەڭىز.
- جوعارىدا دا اتاپ وتكەنىمدەي، ءبىز توبىمىزبەن قازاقستانعا «قۇل قوجا احمەت ياسساۋي ءبىلىم جانە پاراسات» قورىنىڭ شاقىرۋىمەن كەلدىك. سىزدەرگە دە بەلگىلى، بۇل قور وسىعان دەيىن دە ايتىپ وتكەن جانە مەن ءۇشىن ومىرلىك دەرتتەر توڭىرەگىندە قىزمەتتەر اتقارىپ كەلە جاتىر. سونداي- اق وسى قورعا كوڭىلى، وي- پىكىرى جاقىن ءبىر جاس كينوشى توپتىڭ قۇرعان «SAF MEDIA» كومپانياسى بار. قازاقستانداعى العاشقى كەزدەسۋىم «SAF MEDIA» كومپانياسىنداعى دوستارىممەن بولدى.
بۇل جەردە جاس، دارىندى، قابىلەتتى، ءبىلىمدى، اقىلدى ءبىر جاس ۇجىممەن كەزدەستىم. بۇل جاستار اسىرەسە انيماتسيا، مۋلتفيلم سالاسىن قولعا العان ەكەن. وتە كەرەمەت جۇمىستارىنا كۋا بولدىم. ودان كەيىن ت. جۇرگەنوۆ اتىناعى قازاق ۇلتتىق ونەر اكادەمياسىندا بولدىم. ول جەردەگى حالىقارالىق بايلانىستارعا جاۋاپتى وكىلدەرمەن، سونداي-اق كينو جانە تەلەۆيدەنيە فاكۋلتەتىنىڭ باسشىلارىمەن كەزدەسىپ، ستۋديالارىن ارالاۋ مۇمكىندىگىنە يە بولدىم. اكادەميانىڭ ستۋدەنتتەرىمەن دە تۇرىك كينوسى جانە تەلەسەريالدارى تاقىرىبىندا كەزدەسۋىمىز ءوتتى. كوزدەرىنەن جالىن شاشقان جاستارمەن تانىستىم.
قازاقستاننىڭ جانە بارشامىزعا ورتاق ميراسىمىزدى جاھانعا تانىتاتىن بۇل جاستاردى كورگەندە، بولاشاعىمىزدىڭ جارقىن بولارىنا ءۇمىتىم ارتا ءتۇستى. ۋنيۆەرسيتەتتىڭ انيماتسيا بولىمىنەن العان اسەرىم دە ەرەكشە بولدى. وقۋشىلاردىڭ 2D انيماتسياسىنان كاسىپقويلىقتى بايقادىم.
قازاق كينو سالاسىندا ماڭىزدى قادامدار جاساعان «جاڭا الەم» («نوۆىي مير») كومپانياسىنىڭ پروديۋسسەرلەرىمەن دە كەزدەسۋلەرىمىز بولدى. قازاق تاريحىنان كورىنىستەر بەرگەن «اناعا اپارار جول» ءفيلمىنىڭ ءوزىم باسشىلىعىن جاساعان Eskimez Film كومپانياسىنىڭ اتىنان تۇركيادا كورسەتىلىمىن قامتاماسىز ەتۋگە قولدان كەلگەنشە جاردەم ەتەتىندىگىمدى ايتتىم. سونداي-اق، كەلەشەكتەگى ورتاق جوبالار ءۇشىن ىرگەلى شەشىمدەر قابىلدادىق. قازاقستانداعى كەزدەسۋلەردىڭ ەڭ ماڭىزدىسى «قازاقفيلم» اكسيونەرلىك قوعامىندا بولدى دەپ ويلايمىن. «قازاق فيلم» پرەزيدەنتى باقىت عافۋ ۇلى ۋاقىتىنىڭ تىعىزدىعىنا، جۇمىسىنىڭ كوپتىگىنە قاراماستان بىزدەردى قابىلداۋىنا الدى. كينو سالاسىنا قاتىستى جاراسىمدى اڭگىمەمىز بولدى. مەن ولارعا تۇركيادا وتكەن ۇلتتىق مادەنيەت كەڭەسىنەن جانە سول جەردە اڭگىمەگە ارقاۋ بولعان «قوجا احمەت ياسساۋي كينو قورىنان» ءسوز ەتتىم.
- «قوجا احمەت ياسساۋي كينو قورى» جايلى تولىعىراق ايتىپ وتسەڭىز...
- ۇلتتىق مادەنيەت كەڭەسى تۇركيانىڭ مادەنيەت جانە ونەر سالاسىندا قاي باعىتپەن ءجۇرۋى كەرەكتىگىن ايقىنداۋ ماقساتىندا تۇركيانىڭ مادەنيەت مينيسترلىگى تاراپىنان ۇيىمداستىرىلدى. بۇل جەردە قابىلدانعان شەشىمدەردىڭ ءبىرى دە - بارشا تۇركىگە ورتاق كينو ءوندىرىسى قورىن قۇرۋ ەدى. باۋىرلاس تۇركى حالىقتارىنان باستاپ بارلىق يسلام مەملەكەتتەرىن قامتيتىن بۇل قوردىڭ اتاۋى كەڭەس قاتىسۋشىلارى تاراپىنان «قوجا احمەت ياسساۋي كينو قورى» بولسىن دەپ ۇسىنىلدى مينيسترلىككە. بۇل جاڭالىعىمىزدان قازاقستاندا العاش باقىت عافۋ ۇلىن حاباردار ەتتىك. ول كىسى دە بۇل جاڭالىعىمىزدى ەرەكشە تەبىرەنىسپەن قابىل الدى. قوجا احمەت ياسساۋي اتىمەن اتالاتىن باۋىرلاس حالىقتاردىڭ كينو قورىنا بار كۇش- جىگەرىن جۇمسايتىنىن ءارى قولدان كەلگەن قولداۋىن ايانىپ قالمايتىندىعىن ءبىلدىردى.
- ءسوز سوڭىندا بىزدەرگە ايتارىڭىز بار ما؟
- بۇل سۇحباتىمىزدىڭ سوڭىندا ءسوز باسىندا ايتقاندارىما قايتا ورالعىم كەلىپ وتىر. مەن مەملەكەتىڭىزدى، قازاقستاندى، بىزبەن كەزدەسكەن بارلىق جانداردى ەرەكشە ىقىلاسپەن ءسۇيدىم. ەلىڭىز تاريحىمەن، تابيعاتىمەن جانە كليماتىمەن ەرەكشەلەنەدى، بۇنى ءبىر ناعىز ءبىر ءتۇسىرىلىم الاڭى دەسە بولادى. ەلىمە بارا سالا قازاق كينوگەرلەرى باستاعان باۋىرلاس تۇركى حالىقتارى كينوگەرلەرىنىڭ اراسىندا ءبىر بايلانىس جەلىسىن قۇرۋ جيىنىن ۇيىمداستىرۋ شاراسىنا بىلەك سىبانا كىرىسپەكشىمىن. ارەكەتى بىزدەن، بەرەكەتى اللادان!
- ءىسىڭىز ىلگەرىلەسىن! سۇحباتقا راقمەت!
اۆتور: قانات مامەتقازى ۇلى
