الاشوردا قازاققا نە بەردى؟
الاش - تاريحىمىزداعى ەلەۋلى كەزەڭ، بولاشاق كۇندە ارمان مەملەكەتىمىزگە جەتۋ جولىنداعى تاعىلىمدى دۇنيە. وسى ورايدا الاشتى بۇگىن نە ءۇشىن تانۋعا ءتيىستىمىز دەگەن ساۋال قوياتىن بولساق، ونىڭ كەيبىر جاۋابى مىنادا دەپ بىلەمىز.
بىرىنشىدەن، قازاق حالقى ⅩⅩ عاسىردىڭ باسىنا دەيىن كوشپەلى ءومىر سالتىن ۇستانعان-دى. ول قوعام رۋلىق، تايپالىق كۇن كورۋدى قاجەت ەتتى. الاش زامانىندا ۇلت زيالىلارى قازاق قاۋىمىنىڭ رۋلىق ساناسىن ۇلتتىق ساناعا بيىكتەتتى.
ەكىنشىدەن، قازاق حالقى الاش داۋىرىنە دەيىن مەملەكەتىنەن ايىرىلىپ، تۋعان جەرىندە جابايى جۇرتتىق بولىپ، پاتشالىق رەسەي قۇرامىندا جۋاسىعان قاۋىمعا اينالىپ، ەندىگى زاماندا باسىمىز بىرىكپەس، ەل بولا الماسپىز دەپ كەلەشەك كۇننەن كۇدەر ۇزە باستاعان ەدى. وسىنداي كۇردەلى تاريحي كەزەڭدە الاش قوزعالىسى قازاق بالاسىنىڭ ساناسىنا ەلدىك يدەياسىن ءسىڭىردى. الاش كوسەمدەرى ءبىرتۇتاس ۇلت رەتىندە ۇيىسا الامىز، جەكە ەلىمىز بولادى دەگەن پىكىردى قوعامدا بەكىتتى. وقىعان قازاق بۇل پىكىرگە كامىل سەندى. سول ارمان كۇنگە، تاۋەلسىز مەملەكەتكە بۇگىنگى تاڭدا ءبىز جەتىپ وتىرعانىمىز بەلگىلى.
الاش قوزعالىسىنىڭ تاريحى مەن ماقسات- مۇراتىن تەرەڭ زەرتتەگەن عالىم م. قويگەلدى بىلاي دەپ جازادى: «الاش قوزعالىسىنىڭ باستى ماقساتى - قازاق ەلىنە ءوزىن-ءوزى باسقارۋ مۇمكىندىگىن بەرەتىن مەملەكەتتىك جۇيە قۇرۋ، ياعني ونىڭ ۇلتتىق مەملەكەتتىككە قۇقى بار ەكەندىگىن مەتروپولياعا مويىنداتۋ، ال تۇبىندە دەربەس مەملەكەتتىككە قول جەتكىزۋ، قازاق جەرىنە ىشكى رەسەيدەن قونىس اۋدارۋشىلار تولقىنىن توقتاتۋ، الەمدىك وزىق تاجىريبەگە سۇيەنە وتىرىپ قازاق قوعامىن جاڭا ءومىر سۇرانىسىنا ساي وزگەرتۋ (مودەرنيزاتسيا)، دەموكراتيالىق پرينتسيپتەردى قادىر تۇتۋمەن ءبىر مەزگىلدە، اسىرەسە، ءبىلىم مەن ۇلتتىق مادەنيەتتىڭ وركەن جايۋىنا جول اشۋ بولدى»
(الاش قوزعالىسى. قۇجاتتار مەن ماتەريالدار جيناعى. - الماتى: «الاش»، 2004. - ت.1. - 552 بەت.).
الاشتان ەش قۇتىلا المايمىز، بارعان سايىن ودان قاشپايتىنىمىز دا بەلگىلى. سەبەبى قازاق ەلىن جاھاندانۋ زامانىندا، سىرتتان ءارتۇرلى ءقاۋىپ- قاتەر تونگەن كەزەڭدە قۇتقاراتىن جول - الاش جولى دەر ەدىك. ال الاشقا بۇگىن تاۋەلسىزدىك العان كەزەڭدە نەگە سونشا قۇمارتۋىمىز كەرەك دەگەن ساۋال قوياتىن بولساق، ونىڭ سىرى الاش جولىنىڭ ۇلتتى ساقتاۋمەن ەگىز ەكەندىگىندە دەپ ايتار ەدىك.
ⅩⅨ عاسىردا جاساعان ۇلى اعارتۋشىلار شوقان، ىبىراي، ابايدان كەيىنگى داۋىردە تاريح ساحناسىنا شىققان الاش قايراتكەرلەرى رەسەي يمپەرياسىنىڭ ىدىراۋ كەزەڭىندە ءومىر ءسۇردى دە، تۋعان ۇلتىنىڭ بولاشاعى ءۇشىن ساياسي كۇرەسى سول يمپەريانىڭ بەلگىلى دارەجەدە تاراۋىن تەزدەتتى. الاش قايراتكەرلەرى، سونىمەن قاتار، يمپەريانىڭ وتارلىق فورماسىنىڭ ءبىر تۇرىنەن ەكىنشى ۇلگىسىنە اۋىسۋ كەزەڭىنىڭ كۋاسى بولدى. وسى قيىن- قىستاۋ، كۇردەلى تاريحي- فورماتسيالىق كەزەڭدە ءومىر سۇرگەن الاش قايراتكەرلەرى جانكەشتىلىككە، قۇرباندىققا بارۋعا دايارلاندى. بىلە بىلسەك، يمپەريانىڭ ءبىر ايماقتارى وتارلاۋدىڭ ءبىر فورماسى ەكىنشى ۇلگىگە اۋىسقان كەزەڭدە تاۋەلسىزدىككە قول جەتكىزە الدى.
بالتىق تەڭىزى جاعالاۋىنداعى رەسپۋبليكالار، پولياكتار مەن فيندەر الماعايىپ كەزەڭدە، رەسەي يمپەرياسى كەڭەس وداعىنا اينالعان ۋاقىتتا تاۋەلسىزدىگىن جاريالاۋعا مۇمكىندىك الدى. ولارعا ازاتتىق اپەرگەن، ەڭ الدىمەن، سول ايماقتا ءومىر سۇرگەن حالىقتىڭ ساناسىندا ەلدىك يدەياسىنىڭ كۇشتىلىگى، ياعني حالىقتىڭ تاۋەلسىزدىككە دەگەن اڭسارىنىڭ بيىكتىگى، وقىعان ازاماتتارىنىڭ، بوستاندىق ءۇشىن كۇرەسكەن قايراتكەرلەر بىرلىگىنىڭ جوعارى تۇرعاندىعى دەۋگە بولادى.
قازاقپەن تۋىستاس، تاعدىرلاس تۇركى حالىقتارىنىڭ ءبىرازى ⅩⅩ عاسىر باسىندا رەسەي يمپەرياسىندا ورىن العان ساياسي- الەۋمەتتىك وزگەرىستەردەن كەيىن ءارقيلى تاعدىردى باسىنان كەشتى. قازاققا قاراعاندا ولاردىڭ دەنى بۇگىنگى تاڭدا تاۋەلسىز ەل بولا الماي قالدى. مىسالى، سونىڭ ىشىندە تاتار، باشقۇرت، چۋۆاش، التاي، حاكاس، تۋۆا، ساحا سەكىلدى حالىقتاردى ايتۋعا بولادى. وسى ورايدا الاشتىڭ تاريحي ءرولىن كورسەتەتىن مىناداي پىكىر كەلتىرۋگە بولادى. ەگەر قازاق توپىراعىندا الاش قوزعالىسى پايدا بولماي، الاش قايراتكەرلەرى ەلدىك ءۇشىن كۇرەسپەگەندە، التاي مەن اتىراۋ اراسىنداعى بۇگىنگى ءبىرتۇتاس قازاقستان دا شاڭىراق كوتەرمەس ەدى. قازىرگى قازاقستان - كەڭەستەر وداعىنان بولىنگەن قازاق سسر نەگىزىندە پايدا بولعان مەملەكەت تە، ول - ءوز كەزەگىندە الاش اۆتونومياسىنىڭ اۋماعىندا قۇرىلعان رەسپۋبليكا. ياعني، وسى كۇنگى قازاقستان رەسپۋبليكاسى - الاش اۆتونومياسىنىڭ مۇراگەرى. بۇل فاكتىنى جوققا شىعارا المايتىنىمىز قانشا شىندىق بولسا، ونىڭ بىرىنەن- ءبىرى تۋىندايتىن مۇراگەرلىك جولىن زەرتتەۋ كەرەكتىگى سونشا قاجەت دەپ سانايمىز.
جوعارىدا اتالعان تۇركى حالىقتارىندا الاش سەكىلدى ساياسي- ۇلتتىق قوزعالىستىڭ كۇشتى بولماۋىنان، نەمەسە جوقتىعىنان، ولار اۋەلى جەكە وداقتاس رەسپۋبليكا قۇرا المادى، كەيىن وداق ىدىراعاندا تاۋەلسىز مەملەكەت رەتىندە شاڭىراق كوتەرمەدى.
الاش جولى، الاش ۇستانىمى دەگەنگە قىسقاشا قايىرۋ قيىن. سوندا دا ءبىزدىڭ ايتارىمىز: الاش جولى - قازاق ۇلتىن جانە تاۋەلسىز قازاق مەملەكەتىن ساقتاۋ جولى. مىسالى بۇگىنگى تاڭدا ۇلتتىق سيپاتتا مەملەكەت قۇرعان جاپون مەن وڭتۇستىك كورەيا ەلدەرىنىڭ جولى دا - ءبىر قاراعاندا، الاش جولى دەي الامىز. ەگەر جاپون مەن وڭتۇستىك كورەيا ءوز ەلدەرىندە مەملەكەتتىك ينستيتۋتتاردى قۇرۋدا، مەملەكەت ءىسىن جۇرگىزۋدە تۋعان توپىراقتان ءوربيتىن ۇلتتىق سالت- داستۇرگە نەگىزدەلگەن قۇندىلىقتارعا، سول ەلدە تۇراتىن تيتۋلدىق ۇلتتىڭ مۇددەسىنە بەرىك بولسا، سول سەكىلدى ءبىز دە وسى دىلگىر ماسەلەدە قاتال بولۋىمىز كەرەك. زامانىندا الاش ارىستارى جاپون ەلىنىڭ دامۋ جولىن بەكەر تاڭداماعانى دا بەلگىلى.
الاش نەگە تانىلماي جاتىر؟
الاش بۇگىن ەلىمىزدە نەگە كەڭ كولەمدە دارىپتەلمەي، تانىلماي جاتىر؟ الاشتى قالىڭ جۇرتشىلىق نەگە بىلمەيدى دەگەن ساۋالدىڭ كەيبىر سىرى مىنادا دەپ ەسەپتەيمىز.
بىرىنشىدەن، الاشتى - ۇلتشىلدىق، تەك قازاق ماسەلەسى دەپ تۇسىنۋدەن. ادىلىنە كەلگەندە بۇل - جالعان پىكىر. مىسالى، الاشوردا ۇلت كەڭەسىندەگى (ۇكىمەتىندەگى) 25 ورىننىڭ 10 ىن الاش قايراتكەرلەرى قازاق اراسىندا مەكەن ەتەتىن وزگە حالىق وكىلدەرىنە قالدىردى. الاش قالام قايراتكەرلەرىنىڭ ەڭبەكتەرىندە ۇلتتىڭ مۇددەسى، ەلدىڭ تاعدىرى كوپ كوتەرىلسە دە، وندا ەشۋاقىتتا قازاقتى دارا قويۋ، وزگە حالىقتان جوعارى ساناۋ، جاعىمسىز ماعىناداعى ۇلتشىلدىق سيپاتى كەزدەسپەيدى.
ەكىنشىدەن، بۇگىنگى بيلىك ونىڭ ىشىندە زاڭ شىعارۋشى، اتقارۋشى، سوت سالاسىنداعى قىزمەتكەرلەر الاشتى تياناقتى وقىماعاندىقتان، بىلمەگەندىكتەن. ونىڭ سەبەبى قازىرگى بيلىكتەگى قىزمەتكەردىڭ كوبىنە الاش مۇراسىن، الاش قۇندىلىعىن ورتا مەكتەپتە، جوعارعى وقۋ ورنىندا، ءومىر جولىندا تەرەڭ تانۋعا مۇمكىندىك بولمادى. الاشتى ولار سانالى ومىرىندە جالپى ەستىپ قانا قويدى. سونىڭ سالدارىنان الاش مەكتەپ باعدارلاماسىنان باستاپ قالىڭ ەلگە كەڭ ناسيحاتتالماۋدا.
ۇشىنشىدەن، الاش - رەسەي يمپەرياسىنا قارسى كۇرەسكەن ساياسي كۇش بولعاندىقتان. ءتول تاريحىمىزدى زەرتتەۋ ىسىندە يمپەريانىڭ بۇگىنگى تاڭداعى مۇراگەرى - رەسەي ەلىنەن ءالى كۇنگە دەيىن جالتاقتاۋ سەزىمى بارىنان. بىزدىڭشە، بۇل دا - قاتە تۇسىنىك. وسى ورايدا ءۇشىنشى ماسەلەگە كەڭىرەك توقتالساق دەيمىز.
قازاق ەلى شەكاراسىنىڭ ۇشتەن ءبىر بولىگى ياعني جەتى مىڭنان استام شاقىرىم جەر رەسەي مەملەكەتىمەن شەكتەسەتىنىن ەسكەرسەك، ۇلتتىق ماسەلەدە سونىڭ ىشىندە الاش تاقىرىبىن قوزعاعاندا ءار پىكىرىمىزگە، پايىمداۋلارىمىزعا اباي بولعانىمىز ابزال. رەسەيمەن كورشى تۇرعانىمىز - تاعدىرىمىز.
بۇگىنگى رەسەي فەدەراتسياسى پاتشالىق رەسەيدىڭ ەلتاڭباسى مەن تۋىن، كەڭەس وداعىنىڭ ءانۇرانى مەن ساياسي ءتارتىبىن رەسمي ساقتاسا، بەلگىلى دارەجەدە ول - وزىنە دەيىن سالتانات قۇرعان سول مەملەكەتتەردىڭ مۇراگەرى. ءبىز بولساق، سول مەملەكەتتەردىڭ قازاق حالقىنا جاساعان زۇلماتىن ۇمىتپايمىز. پاتشالىق رەسەيدىڭ قازاققا قارسى قاندى ساياساتىنان باستاپ، كەڭەس وداعىنىڭ اشتىعى مەن قۋعىن- سۇرگىنىنە دەيىن - ۇلت ساناسىنداعى ۇرپاقتان- ۇرپاققا جالعاساتىن جازىلماس جارا دەپ ەسەپتەيمىز.
سوندا دا بۇگىن ءبىز الاش قايراتكەرلەرىنىڭ مادەنيەتتى ورىس وقىعاندارىمەن ءبىر بولعاندىعىن مەيلىنشە دارىپتەگەنىمىز ابزال. ورىس حالقىنىڭ كورنەكتى اقىن- جازۋشىلارىنىڭ، وزىق ويلى وقىمىستىلارىنىڭ ەڭبەگىن الاش قالام قايراتكەرلەرى قازاق تىلىنە اۋدارعاندىعىن، سول ارقىلى ەكى ەل اراسىندا كورشىگە ءتان سىيلاستىقتىڭ، دوستىق سەزىمىنىڭ ارتۋىنا قىزمەت ىستەگەنىن ناسيحاتتاۋىمىز كەرەك. مىسالى، الاش قوزعالىسىنىڭ كوسەمى ءا. بوكەيحان ورىس حالقىنىڭ وزىق ويلى زيالى قاۋىمىمەن تىعىز ارالاستى. ل. ن. تولستوي، ا. پ. چەحوۆ، ۆ. گ. كورولەنكو، د. م. مامين- سيبيرياك سىندى قالامگەرلەرىن قازاقشا سويلەتتى.
الاش قايراتكەرلەرىنىڭ رەسەي يمپەرياسىنا قارسى باعىتتالعان ساياسي كۇرەسىن تاريحي قاجەتتىلىك، زامان سۇرانىسى، تابيعي دۇنيە ەكەندىگىن ءوزىمىز مويىنداپ، وزگەگە دالەلدەپ، ونىڭ ەۆوليۋتسياسىنان باستاپ سەبەپ- سالدارىنا دەيىن تىڭعىلىقتى زەرتتەۋىمىز كەرەك. الاش قايراتكەرلەرى ورىس ەلىن تانۋعا قاتىسقانىن، ونىڭ مادەني، ساياسي، عىلىمي دامۋىنا ۇلەس قوسقانىن جۇيەلى كورسەتە الۋىمىز قاجەت.
الاش قايراتكەرىنىڭ كوبى رەسەيدەگى عىلىمي ەكسپەديتسيالارعا قاتىستى، حالىق ساناعىن جۇرگىزۋگە تارتىلدى، اسكەرىندە قىزمەت ەتتى، وقۋ- اعارتۋ جۇمىسىندا بولدى، دارىگەرلىك كومەككە جۇمىلدىرىلدى. الاش كوسەمدەرىنىڭ بارلىعى دەرلىك رەسەي قالالارىندا ءبىلىم الدى، سول ورتالىقتاردا گازەت- جۋرنالدارى مەن كىتاپتارىن جارىققا شىعاردى. ياعني، سول كەزەڭدەگى وقىعان قازاق پەن مادەنيەتتى ورىس حالقى، قازاق دالاسى مەن يمپەريا اراسىنداعى بايلانىس، قارىم- قاتىناس ەكى جاقتى بولعاندىعىن ەسكەرەمىز. يمپەريا مەن قازاق وقىعاندارى اراسىنداعى ساياسي تارتىستا ءبىرىنىڭ ەكىنشىنى قۇرتقانىن ايتا بەرۋ ءدال بۇگىن بىزگە الاشتى ەلدىك جانە حالىقارالىق دەڭگەيدە تانىتۋعا كەدەرگى كەلتىرەدى.
الداعى مىندەت قانداي؟
الاشتىڭ جولىن، ۇستانىمىن، قاعيداتىن ناسيحاتتاۋ، دارىپتەۋ، ءار سالادا ءسىڭىرۋ ماقساتىندا الاشقا قاتىستى ۇلتتىق باعدارلاما قابىلدانۋى كەرەك. وعان ساي الاش يدەياسى، الاش ۇستانىمى وقۋ- اعارتۋدا، عىلىمدا، مادەنيەتتە، سپورتتا، جۋرناليستيكادا، ەكونوميكادا، ساياساتتا، ءدىني ساياساتتا، حالىقارالىق قارىم- قاتىناستا ت. ب. سالادا جۇيەلى ءسىڭىرىلۋ كەرەك. سول زاماندا: «ەرتە مە، كەش پە، 13 دەكابر الاش ەلىنىڭ ارداقتى كۇندەرىنىڭ ءبىرى سانالار. الاش تاريحىنا التىن سيامەن جازىلار»، - دەپ 1918 -جىلى «جاس ازامات» گازەتى كورسەتكەندەي، الاشقا قاتىستى قوعام پىكىرى وزگەرىپ، ويىمىزدا، سوزىمىزدە، ىسىمىزدە ونىڭ ۇستانىمىنا بەرىك بولامىز.
تاۋەلسىزدىك العالى شيرەك عاسىر ىشىندە الاش مۇراسىن جيناۋ، ناسيحاتتاۋ، زەرتتەۋ باعىتىندا ءبىرقاتار جۇمىس جۇرگىزىلدى. الاش تاقىرىبىندا عىلىمي جيىندار ۇيىمداستىرىلىپ، الاش قالام قايراتكەرلەرىنىڭ مۇراسى جاريالاندى. «الاش» باسپاسىنان «الاش مۇراسى» سەرياسىمەن قۇندى كىتاپتار شىقتى. وتاندىق جانە شەتەلدىك عالىمداردىڭ مونوگرافيالارى مەن زەرتتەۋلەرى باسپا بەتىن كوردى.
مىسالى «الاش قوزعالىسى» اتتى انىقتامالىقتا (اۆت. ە. تىلەشوۆ، د. قامزابەك ۇلى) وسى كۇنگە دەيىن الاش تاقىرىبىنا قاتىستى جارىق كورگەن ەڭبەكتەر، قوزعالىسقا قاتىسقان ادامدار، الاش اتاۋىمەن بايلانىستى ۇعىمدار ءبىرشاما جۇيەلەندى. الايدا اتقارىلىپ جاتقان جۇمىستىڭ بارلىعى كوبىنەسە جەكە عالىمداردىڭ ىزدەنىسى نەگىزىندە جۇزەگە اسۋدا. ولاردىڭ ەڭبەگى مەملەكەتتىك دەڭگەيدە جيناقتالماۋدا، جوسپارلى تۇردە ءبىر باعىتقا جۇمىلدىرىلماۋدا، بۇگىنگى كۇن تالابىنا ساي، تاۋەلسىزدىك مۇراتى تۇرعىسىنان سارالانباۋدا. ءار عالىم، ىزدەنۋشى ءوزىنىڭ مۇمكىندىگىنە قاراي الاشقا قاتىستى زەرتتەۋىن جارىققا شىعارۋدا، ناسيحاتتاۋىن جاساۋدا.
ەندىگى كەزەكتە الاش مۇراسى ەل تاۋەلسىزدىگىنە قىزمەت ەتەتىن، ونى نىعايتاتىن، ساقتايتىن قۇندى قازىنا ەكەندىگىن ەسكەرىپ، الاشتى تىڭعىلىقتى زەرتتەيتىن، ناتيجەسىن بۇگىنگى كۇنمەن بايلانىستىراتىن رەسپۋبليكالىق دەڭگەيدە عىلىمي ورتالىق جۇمىس ىستەۋ ءتيىستى دەگەن ويدامىز. ول مەكەمە مەملەكەتتەن قولداۋ كورىپ، جۇمىس ناتيجەسى الدىمەن ءبىلىم سالاسىندا، ودان كەيىن اتالعانداي، قوعامنىڭ ءار سالاسىندا تياناقتى ءسىڭىرىلۋ كەرەك. ال الاشتانۋدا بۇگىن نە ىستەۋ كەرەك دەگەن ساۋال قوياتىن بولساق، ول جۇمىستىڭ اۋقىمى كولەمدى، باعىتى سان- سالالى. الدىمەن ءماتىندى وقيتىن مامانداردى دايارلاپ، الاشقا قاتىستى مۇرانى ەلەكتروندىق، قاعازدىق نۇسقادا تۇگەل جاريالاۋ قاجەت.
ارحيۆتە ساقتالعان، اسىرەسە شەتەلدىك قورلاردا جيناقتالعان قۇجاتتار مەن دەرەكتەردى باسىپ شىعارۋ شارت. مىسالى رەسەي قالالارىنان، تاشكەنتتەن، الىس شەتەلدەن الاشقا قاتىستى ارحيۆتىك ماتەريال ءالى تولىق جيناقتالمادى. مىسالى الاش ارىستارىمەن بايلانىستا بولعان نەمىس پروفەسسورى ماكس كۋچينسكييدىڭ ءارحيۆى بۇگىن لاتىن امەريكاسىندا ساقتالعان. وندا الاشقا قاتىستى ماتەريال، سۋرەتتەر تابىلۋى مۇمكىن دەپ ويلايمىز. وسى ۋاقىتقا دەيىن الاش مۇراسى بويىنشا جارىق كورگەن ادەبي، تىلدىك، تاريحي- دەرەكتىك تاعى دا باسقا ماتەريالعا جۇيەلى ساراپتامالىق زەرتتەۋ جۇرگىزىلۋى ءتيىس. ول باعىتتا دا ەڭ اۋەلى بىلىكتى مامانداردى دايارلاۋ ءىسىن دۇرىس قولعا الۋ كەرەك.
ۇلتتىق مەملەكەت قۇرۋ جولىندا الاش جولىن، الاش تاعىلىمىن قاشاندا قاپەردە ۇستايمىز. ساياسات ىسىندە، ەكونوميكادا، حالىقارالىق قارىم- قاتىناستا، وقۋ- اعارتۋ، ءبىلىم، عىلىم، مادەنيەت، ونەر سالالارىندا، ياعني بالاباقشاداعى بالا تاربيەسىنەن باستاپ، ەل باسقارۋعا دەيىن الاش يدەياسىنا، الاش ۇستانىمىنا بەرىك بولامىز. ونسىز دامىعان وتىز مەملەكەتتىڭ قاتارىنا قوسىلا المايمىز، ءتىپتى تاۋەلسىزدىگىمىزدى ساقتاپ قالۋىمىزدىڭ ءوزى قيىنعا سوعادى. ەل رەتىندە، ۇلت رەتىندە ساقتالۋدى كوزدەگەندە، قالاساق تا، قالاماساق تا، الاش جولىنا، الاش ۇستانىمىنا بەرىك بولعانىمىز ءلازىم. بۇل - دالەلدەۋدى قاجەت ەتپەيتىن دۇنيە، كۇن مەن ءتۇننىڭ اۋىساتىنىنداي اقيقات شىندىق.
قايىربەك كەمەڭگەر، ل. ن. گۋميلەۆ اتىنداعى ە ۇ ۋ قازاق ادەبيەتى كافەدراسىنىڭ دوتسەنتى
Abai.kz
