پسيحولوگيا: ەموتسيانى باسقارىپ ۇيرەنەيىك

نۇر-سۇلتان. قازاقپارات - ادام ءومىرى ەموتسياعا تولى. ەموتسيالار ادامدى جاڭا بەلەستى باعىندىرۋعا تاۋەكەلگە يتەرمەلەيدى، رەنىشتەن جىلاتادى، ماحاببات ءۇشىن ءوزىڭدى قۇربان ەتكىزەدى. ەموتسيامىزدى سىرتقا شىعارۋعا ويلارىمىز عانا ەمەس، اقىلدىڭ وڭتايلى ۇستانىمدارىن جەڭىپ شىعاتىن نيەت پەن ارەكەتتەرىمىز دە ەرىكسىز ماجبۇرلەيدى.

اشۋ، وكپە، قىزعانىش سىندى جاعىمسىز ەموتسيالار كوبىنە باقىلاۋدان شىعىپ، ءومىرىمىزدى قيىنداتىپ جىبەرەتىن كەزدەرى بولادى. ءبىر ساتتىك ەموتسيالارعا توسقاۋىل قويايىق

كوبىنە ادامدار قاندايدا ءبىر ارەكەتكە، سوزگە، وقيعاعا قاتىستى العاشقى، ءبىر ساتتىك ەموتسيالارىنا وكىنىپ جاتادى. مۇنى پسيحولوگتار «تريگگەرلەر» دەپ اتايدى. ابايسىز ايتىلعان ءسوز، ويلاستىرىلماعان ارەكەتتەر، البىرتتىقتان تۋاتىن بارلىق جاعدايدى بىرنەشە سەكۋندقا باسقارۋدى ۇيرەنۋ كەرەك.

ول ءۇشىن ارنايى امالدار قاراستىرىلعان. سولاردىڭ ءبىرى تىنىس الۋمەن بايلانىستى. ەموتسيا مەن تىنىس الۋدىڭ قانداي بايلانىسى بار؟ ويتكەنى، ەموتسيونالدىق ءىس- ارەكەتتەر تەك باستا «تۋىندامايدى»، قىزۋ رەنىش ۇستىندە قاندا ءتۇرلى گورموندار ارپالىسىپ جاتادى، جۇرەك سوعىسى جيىلەپ، قان قىسىمى كوتەرىلەدى. ەموتسيانىڭ فيزيكالىق ءبىلىنۋىن باقىلاۋعا الا الساڭىز، اشۋ، ۇرەي، قوزۋ، ابىرجۋدى توقتاتا الاسىز.

تەرەڭ تىنىس الىڭىز، كەيىن باياۋ دەمىڭىزدى شىعارىڭىز. تىنىس الۋدى 5 سەكۋندقا كىدىرتىڭىز دە، ديافراگماڭىزعا بارىنشا نازار اۋدارۋعا تىرىسىپ، باياۋ دەم الىڭىز. كەۋدەڭىز اۋاعا تولعانىن سەزىنىپ، 20 عا دەيىن ساناپ، باياۋ دەمىڭىزدى شىعارىڭىز. جاعىمسىز ەموتسيالاردى توقتاتۋ ءۇشىن ءار دەم شىعارعان سايىن ولار قارا بۋداقتالعان بۇلت سىندى دەنەڭىزدەن شىعىپ جاتقانىن ەلەستەتۋگە بولادى. ەموتسياڭىز تولىقتاي ءسىزدىڭ باسقارۋىڭىزعا وتكەنشە دەم الۋدىڭ وسى ءتۇرىن قايتالاي بەرىڭىز.

ۇرەي تەز تىنىس الىپ، باياۋ دەم شىعارۋمەن بايلانىستى، اشۋ دىرىلدەگەن تىنىس الۋ جانە شىعارۋمەن بىلىنەدى، ال قۋانىش پەن تىنىشتىقتا ادام باياۋ جانە ەركىن دەم الادى.

نازارىڭىزدى باسقا جاققا اۋدارىڭىز

ەموتسياڭىزعا توسقاۋىل قويا العان سوڭ، ونىڭ لايىقتى تۇردە شىعۋىنا ىقپال جاساڭىز. ەگەر ءسىز سەزىمدەرىڭىزدى باسىپ، تىيىپ وتىرساڭىز، ەرتە مە، كەش پە قۇرعان توعانىڭىز قۇلايتىنى ءسوزسىز. ال جينالىپ قالعان ەموتسيا دولى كۇشپەن شىققاندا ەشقانداي باقىلاۋعا كونبەيدى. مۇنداي اعىننىڭ جەتەگىنە ەرەتىن ادامدار، اشۋ قىسقاندا ءبىر ءسات ەستەرىن جوعالتىپ، كۇيىنىشتى جاعدايلار تۋدىرۋى مۇمكىن.

بۇل ولقىلىقتى بولدىرماۋ ءۇشىن اشۋ، ىزا، رەنىش، قىزۋلىقتى ادەپتى تۇردە شىعارۋعا تىرىسىڭىز. ءسىزدى تۇسىنەتىن دوسىڭىزعا حابارلاسىڭىز، ونىمەن كەزدەسىپ، سەزىمىڭىزدى سيپاتتاپ، وقيعانىڭ ءمان- جايىن بايانداڭىز. فيزيكالىق جاتتىعۋلار ارقىلى دا ەموتسيانى شىعارۋعا بولادى. ءتىپتى اۋەننىڭ ىرعاعىمەن سەكىرىپ بيلەپ، ايقايلاپ الۋ دا كومەكتەسەدى. كوز جاسىنا ەرىك بەر دەگەن كەڭەس تە جارايدى. ءسىزدى جابىڭقى سەزىندىرەتىن گورموندار جاسپەن بىرگە اعزادان شىعادى. ەگەر ىشىڭىزدە اگرەسسيانى سەزىنسەڭىز، كۇشپەن سىناساتىن سپورت تۇرلەرىن تاڭداڭىز.

ەگەر ءسىزدى قورقىنىش، كوڭىلسىزدىك، ۇرەي سياقتى سەزىمدەر باۋراپ السا، وندا بويىڭىزدى سەرپىلتەتىن، قۋانىش پەن تىنىشتىق سىيلاۋعا كومەكتەسەتىن ارەكەتتەردى ىسكە اسىرۋعا تىرىسىڭىز. اسپازدىقپەن اينالىسىڭىز، ءان تىڭداڭىز، سۋرەت سالىڭىز، مەديتاتسيا جاساڭىز نەمەسە جاي عانا جاقسى كينو كورىپ، كىتاپ وقۋعا بولادى. ءار ادامنىڭ جەكە ىقىلاسى مەن فيزيولوگيالىق ارەكەتتەرىنە بايلانىستى اركىمنىڭ بۇل تۇرعىدا ءوز امالى بار، بىرەۋلەر مەديتاتسيا جاساپ تىنىشتالسا، بىرەۋلەر پاركتە جۇگىرىپ تىنىشتالادى.

«باتىرمانى» ىزدەڭىز

ەموتسيانى باسقارۋ ارەكەتتەرى «جەدەل» تۇردە بولا الادى، سونىمەن قاتار ۇزاق مەرزىمدى قولدانىسقا ەنگىزۋگە بولادى. سەزىمىڭىزگە توسقاۋىل قويا العان سوڭ جانە ونى بىرەۋمەن ءبولىسىپ، باسقا ارناعا اۋىستىرا العان سوڭ، ءسىزدىڭ ەموتسيونالدىق تريگگەرىڭىزدى وياتاتىن، ياعني قىزۋقاندىلىعىڭىزدى وياتاتىن «باتىرمانى» ىزدەۋگە تىرىسىڭىز.

كوبىنە قاتە تۇجىرىمدار جاعىمسىز ەموتسيالار تۋدىرادى. مىسالى، بىرەۋ ءسىزدىڭ ءسوزىڭىز، نە ءىسىڭىزدى جوندەگەندى ۇناتپاۋىڭىز مۇمكىن، ويتكەنى بىردەڭەنى دۇرىس جاساي المايتىنداردى وزگەلەر بەيباق دەپ قابىلدايدى. ءبىراق ءاردايىم ءمىنسىز بولۋ مۇمكىن ەمەس قوي، سونى ەسىڭىزدەن شىعارماڭىز. بىرەۋلەر قولداۋعا ءزارۋ بولىپ، رەنىشىن بىلدىرەدى. ەموتسيانى باسقارا الۋ - ەموتسيونالدى ينتەللەكتىسى دامىعان ادامنىڭ باستى قاسيەتى.

ءبۇلدىرۋ مەن قيراتۋعا نەگىزدەلگەن ويلاردان قاشىڭىز. ءوز ەموتسياسىن باسقارا المايتىن ادامدار تومەندە كەلتىرىلگەن بۇلدىرگىش ومىرلىك تۇجىرىمداردى باسشىلىققا الادى:

- ءبارىن الۋ نەمەسە ەشتەڭە الماۋ؛

- بارىنە مەن كىنالى؛

- ادامدار مەنىڭ سەزىمىمدى بىلەدى؛

- جامان پىكىرلەر عانا اقيقات.

ەموتسيونالدىق دەنساۋلىعىڭىزدى قاداعالاڭىز

فيزيكالىق دەنساۋلىق سياقتى ەموتسيونالدىق دەنساۋلىق تا ماڭىزدى. ەگەر جۇدەپ كەتسەڭىز، ۋلانعان بولساڭىز، جاعىمسىز ورتادا جۇرسەڭىز، دەمەك اۋىرىپ ءجۇرسىز. ءاردايىم جابىرقاڭقى كوڭىل- كۇيدە، ءوزىڭىزدى باقىتسىز سەزىنسەڭىز، زورعا جۇرسەڭىز، جاعىمسىز ەموتسيالار بولىنەتىنى ءسوزسىز. ەمدەلۋ ءۇشىن «پسيحولوگيالىق گيگيەنا ەرەجەلەرىن» ۇستانۋ قاجەت. جەكە شەكاراڭىز بەلگىلەنگەن، ءوز اينالاڭىزدا قاۋىپسىز ورتا تۋدىرۋعا تىرىسىڭىز: بىلىكتىلىگىڭىزدى كورسەتە الاتىن ءىس، وزىڭىزگە سەنىمدىلىگىڭىزدى ارتتىراتىن جۇمىس تابىڭىز.

ءومىرىڭىز ءوز باقىلاۋىڭىزدا ەكەنىن ءبىلىڭىز جانە ءسىز ورتاق الەمنىڭ ءبىر بولشەگىسىز. ءبىراق سوعان وراي، ەموتسيونالدى سەزىمدەرىڭىزدى شىعارا الاتىن، جانىڭىزعا جاقىن كىشكەنتاي «الەمىڭىزدىڭ» بولعانى دۇرىس. سوندا عانا توقىراۋ مەن زەرىگۋدىڭ الدىن الاسىز جانە بۇل سەزىمدەر دە جاعىمسىز ەموتسيالار تۋدىراتىنىن ۇمىتپاڭىز.

دەرەككوز: tirshilik-tynysy.kz