ورتالىق ازيا ەلدەرى ونداعان جىلدارىن زايا كەتىردى - ماۋلەن اشىمبايەۆ

استانا. قازاقپارات - استانادا قازاقستاننىڭ ستراتەگيالىق زەرتتەۋلەر ينستيتۋتىنىڭ ۇيىمداستىرۋىمەن ورتالىق ازياداعى قاۋىپسىزدىك ماسەلەلەرىنە ارنالعان جىل سايىنعى كونفەرەنتسيا باستالدى.

جيىندى اشقان ينستيتۋتتىڭ بۇرىنعى باسشىسى ماۋلەن اشىمبايەۆ وسى ايماقتاعى ماڭىزدى دەگەن ماسەلەلەردى كوتەردى، دەپ حابارلايدى قازاقپارات ءتىلشىسى.

دەپۋتات اشىمبايەۆتىڭ ويىنشا، سوڭعى جىلدارى قازاقستان ورتالىق ازيا ەلدەرىمەن تىعىز قارىم-قاتىناستى دامىتۋعا كۇش سالسا دا، كورشى مەملەكەتتەر كوپجاقتى بايلانىستاردى نىعايتۋعا كوپ باسىمدىق بەرگەن جوق.

«قازاقستان ءوز كەزەگىندە وزبەكستان، تۇرىكمەنستان، تاجىكستان جانە قىرعىزستانمەن اراداعى ەكىجاقتى قارىم-قاتىناستاردى بارىنشا دامىتتى. الايدا كوپجاقتى بايلانىستى نىعايتۋ جاعىنان ءبىز ون-ون بەس جىل تەككە كەتىردىك دەپ ويلايمىن. شىنى كەرەك، ورتالىق ازيا ءۇشىن ول ۋاقىت زايا كەتتى. وسى ۋاقىتتىڭ ىشىندە بىرلەسكەن ەكونوميكالىق جوبالاردى ىسكە اسىرۋ، جالپى كوپجاقتى بايلانىستاردى كۇشەيتۋ جاعىنان قانداي دا ءبىر ناقتى مەحانيزمدەر قولعا الىنبادى. ءيا، بەلگىلى ءبىر باستامالار مەن جوبالار بولدى. ونى ءبارىمىز جاقسى بىلەمىز. ءبىراق سونىڭ بارلىعى جۇزەگە اسپاي قالدى»، - دەيدى اشىمبايەۆ.

ونىڭ ايتۋىنشا، ءدال قازىر ورتالىق ازيا ەلدەرى ۋاقىتتى كەشىكتىرمەي، تىعىز بايلانىستاردى دامىتۋ شارالارىن قولعا الۋى قاجەت.

سەبەبى ءبىرقاتار ماسەلەلەردى شەشۋ ءۇشىن كوپجاقتى قارىم-قاتىناستىڭ بولعانى ءجون. ماسەلەن، ترانسشەكارالىق وزەن-سۋلاردى پايدالانۋ، ەكولوگيانى ساقتاۋ، كولىك-كوممۋنيكاتسيالىق جۇيەنى دامىتۋ، قاۋىپسىزدىك جانە تاعى باسقا وزەكتى پروبلەمالار بار. «وكىنىشكە قاراي، اتالعان ماسەلەلەر بويىنشا كوپجاقتى بايلانىستار جۇيەسى دۇرىس جۇمىس ىستەمەدى. ءتىپتى، 90-جىلداردىڭ ىنتىماقتاستىعىنان تومەن بولىپ كەتتى دەۋگە بولادى. اشىعىن ايتۋ كەرەك، وسى ۋاقىتقا دەيىن ساراپشىلار دا بىرنەشە ماسەلەنىڭ اينالاسىنان شىعا المادى. ءبارىمىز ءبىر پروبلەمالاردى قايتالاپ كەلدىك. اۋعانستان، تەرروريزم، ەكسترەميزم، ەسىرتكى ساۋداسى، سىرتقى سىن-قاتەرلەر تۋرالى ايتتىق. بىلايشا ايتقاندا، وسىنىڭ اياسىندا جۇردىك. مەنىڭشە، بۇگىنگى پاراديگمانى تولىعىمەن وزگەرتۋ كەرەك. ورتالىق ازيانى دامىتۋ ماسەلەسىنە باسقاشا قاراۋ قاجەت»، - دەپ اتاپ كورسەتتى ساراپشى.

ايتا كەتەيىك، بيىلعى كونفەرەنسيانىڭ تاقىرىبى - «جاھاندىق ترانسفورماتسيا جاعدايىنداعى ورتالىق ازيا». جيىنعا وزبەكستان، قىرعىزستان، قىتاي مەن رەسەيدىڭ ساراپشىلارى قاتىسۋدا.

اۆتور: ارمان اسقاروۆ