ەندى حالىق قۇجاتتىڭ ارتىنان جۇگىرمەيدى
مىنە، ءدال وسى پرينسيپپتى نەگىزگە الا وتىرىپ، «ەلەكتروندى ۇكىمەت» پورتالىن دامىتۋ جوسپارلانىپ وتىر. بىلايشا ايتقاندا، پورتال حالىقتىڭ قۇجات سۇراعانىن كۇتىپ وتىرمايدى. سول قۇجاتتى الۋعا ءوزى ۇندەپ، الدىن الا بارلىق جاعدايدى جاساپ وتىرادى. وسىلايشا، باس كەزىندە فانتاستيكا بولىپ كورىنسە دە، ادام ءۇشىن ءبارىن اقپاراتتىق جۇيەلەر جاسايتىن زامانعا دا جەتتىك.
قازاقپارات ءتىلشىسى «ەلەكتروندى ۇكىمەتتىڭ» وسى ءبىر «پرواكتيۆتى قابىلەتىنە» كەڭىنەن توقتالعاندى ءجون كوردى.
بۇگىندە «ەلەكتروندى ۇكىمەتتىڭ» پرواكتيۆتى پرينسيپپىن ىسكە اسىرۋعا قاجەتتى ماتەريالىق- تەحنيكالىق بازا بار. ەندىگى كەزەكتە، مەملەكەتتىك قىزمەتتى الۋعا حالىق ەمەس، مەملەكەتتىڭ ءوزى باستاماشى بولۋى ءتيىس. اتالعان باستاما قالايشا ىسكە اسادى؟ وسى ورايدا جاڭا تۋعان نارەستەنى تىركەۋگە قويۋ سالاسىنداعى وڭ تاجىريبەنى مىسال رەتىندە كەلتىرۋگە بولادى. «بۇرىن نارەستە تۋعاندا اتا- انالار ارى- بەرى شاپقىلاپ، بىرنەشە جەرگە ارىز تاپسىراتىن. سەبەبى جاڭا تۋعان نارەستەنى تىركەۋ كەرەك.
ودان كەيىن جاردەماقى الۋ قاجەت. بۇدان بولەك، بالاباقشا كەزەگىنە تۇرۋ تاعى بار. وتكەن جىلى پيلوتتىق جوبا اياسىندا ءبىزدىڭ قىزمەتكەرلەرىمىز جۇزدەگەن پەرزەنتحانانى ارالاپ، وتىنىشتەردى قولما- قول قابىلداعان بولاتىن. سول كەزدە ولار 260 مىڭ ءوتىنىش جيناپ شىققان. ءبىر جاعىنان ولاي دا جۇمىس ىستەۋگە بولمايدى. ءبىز اتالعان قىزمەتتى ءالى دە جەتىلدىرۋ كەرەك دەپ سانايمىز. وسىعان وراي، كەلەسى جىلدان باستاپ ونى جاڭاشا جۇرگىزۋدى كوزدەيمىز. ءقازىر بالانىڭ تۋعانى تۋرالى مالىمەت دەنساۋلىق ساقتاۋ مينيسترلىگىنىڭ اقپاراتتىق بازاسىنا ءتۇسىپ وتىرادى. مىنە، ءبارى وسى جەردەن باستالۋى قاجەت.
ول مالىمەت تۇسكەن بويدا اتا- انالارعا قۇتتىقتاۋ جولداپ، نارەستەگە قانداي نىسپى قويىلاتىنى تۋرالى سۇراۋ جولدانادى. سوسىن ول اقپارات بىردەن ا ح ا ت بولىمىنە تۇسەدى. بالانىڭ اتى- ءجونى مەن جەكە سايكەستەندىرۋ ءنومىرى راسىمدەلگەننەن كەيىن ەڭبەك جانە حالىقتى الەۋمەتتىك قورعاۋ مينيسترلىگى ونىڭ جەكە ەسەپ- شوتىنا جاردەماقىنى اۋدارا الادى. ال ەڭ سوڭىندا اكىمدىكتىڭ اقپاراتتىق جۇيەسى ارقىلى بالاباقشا كەزەگىنە تۇرۋعا بولادى. مىنە، وسىنىڭ بارىنە بالانىڭ اتا- انالارى ەمەس، مەملەكەتتىڭ ءوزى باستاماشى بولۋى ءتيىس. وسىلايشا، «ەلەكتروندى ۇكىمەت» پورتالىنىڭ «پرواكتيۆتى» پرينسيپپى جۇزەگە اسادى»، - دەيدى «ازاماتتارعا ارنالعان ۇكىمەت» مەملەكەتتىك كورپوراتسياسىنىڭ باسشىسى ابىلايحان وسپانوۆ. كورپوراتسيا باسشىسىنىڭ سوزىنە قاراعاندا، بۇگىندە كەيبىر «پرواكتيۆتى» مەملەكەتتىك قىزمەتتەر ويداعىداي جۇمىس ىستەپ جاتىر.
ماسەلەن، ادامنىڭ «ەلەكتروندى ۇكىمەت» پورتالىندا جەكە كابينەتى مەن ۇيالى بايلانىس ءنومىرى ءبىر- بىرىنە بايلانىپ تۇرسا، جول قوزعالىسىن بۇزعانى تۋرالى اقپاراتتى بىردەن ونلاين رەجيمدە الۋعا مۇمكىندىك بار. ايتپەسە، قازىرگى كەزدە كولىك جۇرگىزۋشىلەرىنىڭ كوبىسى ايىپپۇلدىڭ بار- جوعىن بىلمەي جۇرەدى دە، ارتىنان ەكى ەسە شىعىندالىپ جاتادى. ال اتالعان پرواكتيۆتى قىزمەت ارقىلى ەسكەرتۋ جاسالسا، ايىپپۇلدار ۋاقىتىندا تولەنەدى. بيۋدجەتكە دە ۋاقىتىندا اقشا تۇسەدى.
«قازىرگى كەزدە بالاباقشا كەزەگى تولىعىمەن اۆتوماتتى جۇيەگە اۋىستىرىلسا دا، ورىنداردى تاراتۋ جۇمىسىنا قاتىستى ارىز- شاعىمدار ازاياتىن ەمەس. سول سەبەپتى ءبىز بالاباقشا ورىندارىن تاراتۋ جۇمىسىن دا تولىعىمەن اۆتوماتتى تۇردە جۇرگىزۋ كەرەك دەپ سانايمىز. ادام فاكتورىن مۇلدەم الىپ تاستاۋ قاجەت. وسىلايشا، ادامنىڭ كەزەگى كەلگەندە اقپاراتتىق جۇيە ورىندى ءوزى تاراتىپ، ۇيالى تەلەفونعا نەمەسە ەلەكتروندى پوشتاعا حابارلامانى جىبەرۋى كەرەك. ءبىز وسى سالاداعى جۇمىستى قولعا الدىق. الايدا اكىمدىكتەر جەرگىلىكتى جەردەگى اقپاراتتىق جۇيەلەردى رەتكە كەلتىرۋى ءتيىس»، - دەيدى ابىلايحان وسپانوۆ.
بۇگىندە «ەلەكتروندى ۇكىمەت» سالاسىنداعى جۇمىستى ۇيلەستىرىپ وتىرعان اقپارات جانە كوممۋنيكاتسيالار مينيسترلىگى الداعى ۋاقىتتا جۇزدەگەن پرواكتيۆتى قىزمەتتەردى ەنگىزۋدى جوسپارلاپ وتىر. مينيستر داۋرەن ابايەۆتىڭ ايتۋىنشا، قازىرگى كەزدە پرواكتيۆتى قىزمەتتىڭ 100 ءتۇرى انىقتالدى. «ماسەلەن، قازىرگى كەزدە جەكە كاۋلىك مەرزىمىنىڭ ءوتىپ كەتكەنى، اكىمشىلىك جازانىڭ سالىنعانى، بالاباقشا كەزەگىنىڭ وزگەرگەنى تۋرالى ەسكەرتۋ الۋعا بولادى. پرواكتيۆتى قىزمەتتەردىڭ تاعى ءبىر ءتۇرى - 27 جاستاعى ازاماتتى مەديتسينالىق تەكسەرىستەن ءوتۋ جانە اسكەري بيلەتتى الۋ قاجەتتىگى جايىندا ەسكەرتۋ. وسى ىسپەتتى قىزمەتتەر كەڭىنەن ەنگىزىلەتىن بولادى»، - دەيدى داۋرەن اسكەربەك ۇلى.
ءسوز جوق، وسى ۋاقىتقا دەيىن ءبىراز شارالار اتقارىلدى. اعىمداعى جىلدا دايىن قۇجاتتاردى ۇيگە جەتكىزۋ، قىزمەتتىڭ ناتيجەسى بويىنشا SMS- حابارلاما جولداۋ، سونداي- اق مۇمكىندىگى شەكتەۋلى ازاماتتار ءۇشىن ونلاين سۋردواۋدارما ىسكە قوسىلدى. وعان قوسا، 1 شىلدەدەن باستاپ 20 مەملەكەتتىك قىزمەتتى ەلەكتروندى قولتاڭباسىز الۋعا بولادى. الداعى ۋاقىتتا استانادا Digital حقكو- نى اشۋ جوسپاردا بار. ول جەردە مەملەكەتتىك قىزمەتتەردى وزدىگىمەن الۋعا بولادى. وعان ورتالىق وپەراتورى دا ارالاسپايدى. جالپى، بۇگىندە مەملەكەتتىك قىزمەتتەر تىزىمىندە 723 قىزمەت بولسا، سونىڭ 548 ى «ازاماتارعا ارنالعان ۇكىمەت» مەملەكەتتىك كورپوراتسياسىنا اۋدارىلدى. ال اۋىل حالقى نە ىستەيدى؟ ولارعا پرواكتيۆتى قىزمەتتەر جەتە مە؟
«ەندى، ءبىز ءاربىر ەلدى مەكەندە حالىققا قىزمەت كورسەتۋ ورتالىعىن سالا المايمىز. سەبەبى ونداي شارالار ەكونوميكالىق جاعىنان ءتيىمسىز. دەگەنمەن، اۋىلداردى ينتەرنەتپەن بارىنشا قامتاماسىز ەتسەك، جەرگىلىكتى حالىق تا بارلىق قىزمەتتەردى پايدالانا الادى. شىنى كەرەك، قالا مەن اۋىلدىڭ اراسىندا ۇلكەن الشاقتىق بار. قالادا ينتەرنەت جىلدام ىستەيدى. سونىڭ ارقاسىندا ەلەكتروندى پورتال ارقىلى مەملەكەتتىك قىزمەتتەردى وڭاي الۋعا بولادى. اۋىلدا ولاي ەمەس. سوندىقتان ءبىز قالا مەن اۋىلدىڭ وسى ءبىر الشاقتىعىن ازايتۋ ماقساتىندا ارنايى جوبانى ۇسىنىپ وتىرمىز. اتالعان باستاما جۇزەگە اسسا، ءۇش جىلدىڭ ىشىندە 1900 ەلدى مەكەندە جىلدام ءارى ساپالى ينتەرنەت بولادى. وسىلايشا، 4 ميلليون ادام كەڭ جولاقتى ينتەرنەتتى قولدانا باستايدى. بۇل دەگەنىمىز، اۋىلدا وتىرعان اعايىن ۇيدەن شىقپاي-اق كەز كەلگەن قۇجاتقا تاپسىرىس بەرىپ، سونى پوشتامەن الدىرتا الادى»، - دەيدى ابايەۆ.
ءمينيستردىڭ سوزىنە قاراعاندا، اۋىلعا ارنالعان ينتەرنەتتىڭ باعاسى دا ارزان بولادى. سەبەبى جەرگىلىكتى جەردە ارنايى تاريفتەر ەنگىزۋ كوزدەلىپ وتىر. ارينە، بارلىق مەملەكەتتىك قىزمەتتەردى ەلەكتروندى فورماتقا اۋىستىرۋ مۇمكىن ەمەس. سەبەبى مەديتسينالىق تەكسەرىس سياقتى كەيبىر سپەتسيفيكالىق قىزمەتتەر بار. دەگەنمەن، مەملەكەتتىك قىزمەتتەر بارىنشا ونلاين رەجيمگە اۋىستىرىلسا، سىبايلاس جەمقورلىق تا، بيۋروكراتيا دا ازايادى. حالىقتىڭ ۋاقىتى مەن اقشاسى ۇنەمدەلەدى. ال، ەڭ باستىسى، قوعامنىڭ مەملەكەتتىك اپپاراتقا دەگەن سەنىمى ارتادى.
اۆتور: ارمان اسقاروۆ
