اشارشىلىق جىلدارىنداعى اقتوبە
قازاقپارات ءتىلشىسى مەملەكەتتىك مۇراعاتتاعى قۇجاتتاردان اشارشىلىق جىلدارىنداعى جازبالاردى، قۇجاتتاردى زەرتتەدى.
اقتوبە وبلىستىق مەملەكەتتىك مۇراعاتتاردا كورشىلەس قىزىلوردا، قوستاناي وبلىسىنىڭ بىرنەشە اۋدانى مەن قازىرگى رەسەيدىڭ ورىنبور وبلىسىنداعى اۋدانداردىڭ دەرەكتەرى مول ساقتالعان. 1932 - جىلداعى اشارشىلىق، وتىرىقشىلىق، كوللەكتيۆتەندىرۋ جۇمىسى جيىندارداعى حاتتامالاردا ساقتالعان. ءبىر وكىنىشتىسى، مال باسىنىڭ ازايۋى تۋرالى اقپارات بار، ادام ءولىمى تۋرالى دەرەكتەر جالپى جازىلعان. ماسەلەن، مۇراعاتتا قوستانايعا قاراستى باتپاققارا اۋدانىنىڭ 1931-1933 -جىلدارداعى ساياسي- ەكونوميكالىق جاعدايى تۋرالى جازىلعان قۇجات بار.
وندا: «1931 -جىلدىڭ قازان ايىندا اۋداندا 23 اكىمشىلىك اۋىل بار. حالىق سانى - 46 46. بارلىعى 9902 شارۋاشىلىقتا 167983 باس قوي بولدى... جەرگىلىكتى تۇرعىندارعا دورەكىلىك كورسەتىپ، ورەسكەل قاتەلىك جىبەرگەن سوڭ ادامدار قازاقستاننىڭ باسقا وڭىرلەرىنە، كورشىلەس رەسپۋبليكالارعا قاشىپ كەتتى. ءسويتىپ از ۋاقىت ىشىندە باتپاققارا اۋدانىنىڭ 10 اكىمشىلىك اۋىلى جويىلىپ كەتتى. وزگە اۋىل تۇرعىندارى كوشىپ- قونىپ جان ساقتاسا، قالعاندارى اشتىقتان ءولدى. 1932 -جىلدىڭ ساۋىرىندە جاپپاي اشارشىلىق جايلادى. اۋدان جەتەكشىلەرى يبراگيموۆ پەن تورعايەۆ بۇل جاعدايعا ءمان بەرمەدى، قاجەتتى شارا قولدانبادى. ادامداردىڭ ءولىپ جاتقانىنا قاراماستان ب ك پ (ب) اۋداندىق حاتشىسى يبراگيموۆ وبلىستىق پارتيا كونفەرەنسياسىندا اۋدانداعى جاعداي جاقسى دەپ ەسەپ بەردى...»، - دەپ جازىلعان.
ەكى باسشىنىڭ كەيىن 352 باس مالدى جوعالدى دەپ جالعان ەسەپ بەرگەنى، ءىس سوتقا جىبەرىلگەنىمەن پروكۋراتۋرانىڭ ەش شارا قولدانباعانى جازىلعان.
اشارشىلىق جىلدارى ارىپ- اشىپ، السىرەپ قالعان ادامدارعا ارنالىپ ارنايى ورىن دايىندالعان ەكەن. ب ك پ (ب) اقتوبە وبلكومىنىڭ بيۋرو وتىرىسىنداعى حاتتاماعا سۇيەنسەك، السىرەگەن كوشپەندىلەرگە اقتوبەدەن 50, قوستانايدان 50، اقبۇلاقتان (ورىنبور وبلىسى- رەد) 20، ارالدان 20 كەرەۋەتتى ورىن اشۋ بۇيرىعى بار. ءسويتىپ 1933 - جىلى 3600 مەتر اق ماتا، 600 مەتر ماتراتس، 100 جامىلعى ءۇشىن قارجى بولگەن.
اقتوبە وبلىستىق مەملەكەتتىك مۇراعاتىندا اشارشىلىق جىلدارىنداعى بالالار ءۇيى تاربيەلەنۋشىلەرىنىڭ حال- جاعداي ايتىلعان حاتتاما بار. وندا بالالار ءۇيىنىڭ تاربيەلەنۋشىلەرى تۇندە باقىلاۋسىز، قاداعالاۋسىز قالاتىنى، ناۋقاس بالالار مەن دەنساۋلىعى جاقسى بالالاردىڭ ەكى بولەك بولمەگە جاتقىزىلماعانى ايتىلعان. «اقتوبەدەگى №2 بالالار ءۇيى مەن بالالاردى ۋاقىتشا ورنالاستىراتىن جەردەگى تاماقتاندىرۋ وتە ناشار. بالالار ۇيىندە ءسۇت جوق. قابىلداۋ ورنىنا شاي، قانت بەرىلمەيدى. ءبارى ورتاق اسحانادا تاماقتانادى. وتىن جوق. بالالارمەن ەشقانداي جۇمىس جۇرگىزىلمەيدى. 3-4 جاستاعى بالالار قابىلدانبايدى. ال بالالار ۇيىنە ورنالاستىرىلعان جاعدايدا ولار مەكتەپ جاسىنداعى بالالارمەن بىرگە تاربيەلەنەدى»، - دەپ جازىلعان.
مۇراعاتتا اقتوبە وڭىرىندەگى اۋدانداردىڭ كوشپەندىلەرى مەن جارتىلاي كوشپەندىلەرى تۋرالى ارنايى دەرەك تە ساقتالعان. قۇجاتتا مال، استىق ۇرلىعى تۋرالى جازبا بار. تاعى ءبىر حاتتامادا مال باسىنىڭ كەمۋى تۋرالى ناقتى ساندىق كورسەتكىش جازىلعان.
كەستەدەگى دەرەكتەر اۋىلداعى مال باسىنىڭ كۇرت ازايعانىن كورسەتەدى. ماسەلەن، قازىرگى قوستاناي وبلىسىنىڭ باتپاققارا اۋدانىندا 1931 -جىلى 167 مىڭنان استام مال بولسا، ەكى جىلدان سوڭ بار بولعانى 9 مىڭنان استام مال قالعان ەكەن.
اشارشىلىق جىلدارىنداعى قۇجاتتار اراسىندا سول جىلدارى حالىق كوميسسارلارى كەڭەسى ءتوراعاسىنىڭ ورىنباسارى بولعان تۇرار رۇسقۇلوۆتىڭ قۇپيا تاپسىرماسى بار. وندا رسفسر حالىقتىڭ كوميسسارلار كەڭەسى قاۋلىسىمەن 21 300 كوشپەلى قازاقتى ورتالىق ۆولگا مەن باتىس ءسىبىر اۋماعىنا جيناۋدى تاپسىرعانىمەن جوسپار بار بولعانى 9 مىڭ ادامعا ورىندالعانى جازىلعان. سەبەبى، سول كەزدە قازاقتاردىڭ باسىم بولىگى ءوز تۋعان جەرىنە قايتا ورالعان ەكەن.
«قازاقستاننىڭ، سونىڭ ىشىندە اقتوبەنىڭ قازاقتارى كوكتەمگى ەگىس جۇمىستارىنا جۇمىلدىرىلمادى. ولاردىڭ ماتەريالدىق بازاسى جوق، قىسقا دايىن ەمەس. سوندىقتان قازاقستاننىڭ سولتۇستىگىندە، سونىمەن قاتار اقتوبە وبلىسىندا ادامداردى جيناپ، ورنالاستىرۋ كەلىسىمىنە كەلدىك.. . قازاقستان شەكاراسىنان باسقا ايماقتارعا جىبەرۋ قاجەت بولسا دا قازاقتاردى دەرەۋ جۇمىسقا ورنالاستىرۋ كەرەك. جەرگىلىكتى ورگاندار ءۇشىن تاماقتاردىرۋ ورىندارىندا ولارعا ازىق بەرگەننەن گورى ادامداردى جۇمىسقا ورنالاستىرۋ ءۇشىن جول شىعىنىن قوردان وتەۋ پايدالى بولماق» ، - دەپ جازىلعان حاتتا. مۇراعاتتا تۇرار رىسقۇلوۆتىڭ تەلەگرامماسى دا بار.
ماتەريال اقتوبە وبلىستىق مەملەكەتتىك مۇراعاتتار مەكەمەسىمەن بىرلەسە ازىرلەندى.
اۆتور: التىناي ساعىندىقوۆا
