جەر تۋرالى ءسىز بىلمەيتىن قىزىقتى دەرەكتەر
ەگەر جەر پلانەتاسى تۋرالى قىزىقتى دەرەكتەر قاتارىن ىزدەپ جۇرگەن بولساڭىز، بۇل اقپاراتتار ءسىز ءۇشىن. جەردىڭ سالماعى 000 000 000 000 000 000 000 00 66 ك گ.
كۇن جۇيەسىندەگى بىزدەن باسقا بارلىق پلانەتالاردىڭ اتاۋى ەجەلگى انتيكا داۋىرىندەگى قۇدايلاردىڭ قۇرمەتىنە قويىلعان. جەر كۇن جۇيەسىندەگى ەڭ تىعىز قابات. ونىڭ تىعىزدىعى - 5,515گ/س م
3 . جەر شەڭبەر ءتارىزدى ەمەس. ول سوپاقشا كەلگەن. جەر بەتىنىڭ 72 پايىزىن سۋ الىپ جاتىر. جەر بىرنەشە قاباتتاردان تۇرادى: اتموسفەرا، ليتوسفەرا، گيدروسفەرا جانە ءبارىن بىرىكتىرۋشى - بيوسفەرا. جەردىڭ اتموسفەراسى %78 ازوتتان،% 21 كيسلورودتان جانە %1 باسقا گازداردان تۇرادى. بۇل قاباتتار جەردى ءتۇرلى رادياكتيۆتى قاۋىپتەن قۇتقارادى.
جەردىڭ جوعارى قاباتىن كۇنىنە 100 توننا تارتاتىن ءتۇرلى مەتەرويتتەر جاناپ وتەدى. جەردىڭ ليتوسفەراسى قاباتى ۇنەمى قوزعالىستا بولادى. سونىڭ قوزعالىس اسەرىنەن ءتۇرلى قاقتىعىس كەزىندە جەردىڭ تەكتونيكالىق پليتالارى اجىراپ، جەل سىلكىنىسى ورىن الادى.
جەر بەتىندەگى ەڭ ۇلكەن مۇحيت - تىنىق مۇحيتى. ونىڭ اۋماعى جەر بەتىندەگى قۇرلىقتان دا ۇلكەن. 000 169100 ك م. ءتىپتى قالعان ءۇش مۇحيت وسى مۇحيتتىڭ كولەمىنە سيىپ كەتە الادى.
اڭىزعا سۇيەنسەك، جەر شارىندا تەك ءبىر- اق قۇرلىق بولعان جانە بولاشاقتا دا بۇل گەوگرافيالىق ءتۇزىلۋ قايتا ورىن الۋى عاجاپ ەمەس. جەردىڭ دالمە- ءدال ۇلگىسىن كورسەتەتىن، توپوگرافيالىق كارتا 2009 -جىلى جارىق كوردى.
جەر بەتىندەگى ەڭ بيىك شىعى - ەۆەرەست، ەڭ تەرەڭى - ماريان شۇڭعىماسى. تاريحتا ماريان شۇڭعىماسىندا 2-اق ادام بولىپ كورگەن. اي جەردىڭ قالتىقسىز بىردەن- ءبىر سەرىگى. جەر بەتىندەگى سۋدىڭ% 3 عانا تۇشى سۋ. قالعانى جەر استى سۋلارى مەن تەڭىزدەر، كولدەر، مۇحيتتار، وزەندەر. جەردىڭ قازىرگى ورنالاسۋ ايماعى دالمە- ءدال كورسەتكىش.
ەگەر جەر كۇننەن ءسال عانا الىس نەمەسە جاقىن ورنالاسقان كەزدە تىرشىلىكتىڭ ءومىر ءسۇرۋى مۇمكىن ەمەس ەدى. جەردەگى قاجەتتىلىكتىڭ %99 مۇحيتتان الىنادى. تيكتونيكالىق قابات تەك جەر پلانەتاسىنا عانا تاۋەلدى. التىننىڭ% 99 جەردىڭ يادرو قاباتىندا ورنالاسقان. ادامزات ءۇشىن جەر بەتىندەگى 145-اق تىرشىلىكتىڭ اتاۋى مەن ءتۇرى بەلگىلى.
Massaget.kz
