ءبىلىم نەگىزىن قايتسەك دۇرىس قالايمىز؟
سولاردىڭ ىشىندە بۇگىنگى ءبىلىم سالاسى قاتتى سىنعا ۇشىراۋدا.
جالپى، بۇل سالانىڭ كەمشىلىكتەرى قازىر عانا پايدا بولعان جوق. ول كەمشىلىكتەر بۇدان بۇرىن دا ورىن الىپ، ۋاقىتىندا تۇزەتىلمەي قوردالانا بەرگەن. ءبىلىم سالاسىنداعى كەمشىلىكتەردى ءبارى كورىپ- ءبىلىپ وتىر.
ءبىراق الىپ ايسبەرگتىڭ سۋ بەتىندەگى كورىنىسىن عانا تاماشالاپ، استىنداعى ودان دا زور بولىگىن كورە المايتىنىمىز سياقتى ءبىلىم بەرۋدەگى كەمشىلىكتەردىڭ تۇپكى سەبەبىن كوبىمىز بىلە بەرمەيمىز. سول بىلمەستىگىمىزدى قازاقستان پەداگوگيكالىق عىلىمدار اكادەمياسىنىڭ پرەزيدەنتى، پەداگوگيكا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى، پروفەسسور اسقاربەك قۇسايىنوۆ «ەگەمەن قازاقستان» گازەتىنىڭ تىلشىسىنە بەرگەن سۇحباتىندا ءبىلدىرىپ وتىر.
سويتسەك، ءبىلىم بەرۋ مەن وقىتۋ جۇيەسىندە ەڭ باستى تەتىكتى بىلمەيدى ەكەنبىز. ول - ءبىلىم ساپاسىن كوتەرۋ ماقساتىندا جۇرگىزىلگەن رەفورمالاردىڭ عىلىمي نەگىزى بولۋى كەرەكتىگى. سونىمەن بىرگە، ءبىلىم بەرۋ سالاسىن دامىتۋدىڭ عىلىمي جۇيەسىن جاساۋ.
ال ەندى وسى باستى ەكى پرينسيپ ساقتالىپ ءجۇر مە؟ بۇعان ەشكىم دە ساقتالۋدا دەپ ايتا المايدى. ول قاعيدالاردى ءبىلۋ ءۇشىن پەداگوگيكا عىلىمىن تەرەڭ ءبىلۋ، مەڭگەرۋ كەرەك ەكەنى بەلگىلى. سونى تەرەڭ بىلمەگەندىكتەن دە قاتەلىكتەرگە جول بەرىلۋدە. ا. قۇسايىنوۆ جوعارىداعى ماقالاسىندا بۇكىل عۇمىرىن پەداگوگيكاعا ارناپ كەلە جاتقانىن ايتا كەلە «ورتا ءبىلىم بەرۋ جۇيەسىندەگى داعدارىس: شىعۋ جولدارى» اتتى كىتاپشا جازىپ شىعارعانىن ايتادى.
مىنە، بارىمىزگە دە اسا قاجەتتى جانە باسشىلىققا الاتىن قۇندى دۇنيە وسى كىتاپشا بولسا كەرەك. ەندى كوتەرىلىپ وتىرعان ماسەلەگە وراي ءوز بايلام، وي- تولعامدارىمىزدى ورتاعا سالالىق. مەن دە پەداگوگيكاعا ءومىرىمنىڭ باقانداي 23 جىلىن ارناعان اداممىن.
پەداگوگيكاداعى ەڭبەك جولىمدى سوناۋ 1960 -جىلى جەكە باستاۋىش مەكتەپتىڭ مۇعالىمى جانە مەڭگەرۋشىسى بولىپ باستاعانمىن. ەكى جىل باستاۋىش سىنىپقا ساباق بەردىم. سودان سوڭ بەس جىل ورتالاۋ مەكتەپتە قازاق ءتىلى مەن ادەبيەتى ءپانى مۇعالىمى بولىپ قىزمەت اتقاردىم.
ارادا ون جىل جۋرناليستىك قىزمەتتەگى ۇزىلىستەن كەيىن پەداگوگيكالىق جۇمىسىما قايتا ورالدىم. ارقالىق قالاسىندا ءوزىم ۇيىمداستىرعان «ا. س. ماكارەنكو اتىنداعى بالالار مەن جاسوسپىرىمدەر سوۆەتى» اتتى مەكتەپ وقۋشىلارىنىڭ مەكتەپتەن تىس كەزىندەگى تاربيەسىمەن اينالىساتىن ءارى قيىن بالالارمەن جۇمىس جاسايتىن بالالار مەكەمەسىنىڭ ديرەكتورى بولىپ التى جىل ارپالىستىم. ماقساتىم قيىن بالالارمەن جۇمىس جاساۋداعى ماكارەنكونىڭ الەمدە تەڭدەسى جوق ءىس- تاجىريبەسىن قازاقستاندا جاڭعىرتىپ جۇزەگە اسىرۋ بولاتىن. ونىڭ مۇمكىن ەكەنىن دالەلدەپ بەردىم. 1993 -جىلدان 2003 -جىلعا دەيىن ى. التىنسارين اتىنداعى ارقالىق مەملەكەتتىك پەداگوگيكالىق ينستيتۋتىندا ون جىل ادەبيەت كافەدراسىندا ۇستازدىق ەتتىم. مىنە، 1-سىنىپتان باستاپ پەداگوگيكانىڭ جوعارى وقۋ ورنىنا دەيىنگى ساتى- ساتىلارىنىڭ بارىندە قىزمەت اتقارىپ، ايانباي ەڭبەك ەتكەنمىن. بۇل مەنىڭ ەلىمىزدەگى ءبىلىم بەرۋ سالاسىنىڭ جارتى عاسىرلىق كەزەڭىندەگى جەتىستىكتەرى مەن كەمشىلىكتەرىن ساراپتاپ، جەتىك بىلۋىمە، سوعان قاراي باستامالار كوتەرىپ، ۇسىنىستار جاساپ وتىرۋىما نەگىز بولعان.
بەرنارد شوۋ «وي- يدەيالارىڭدى دالەلدەۋدىڭ ەڭ ءتيىمدى ءتاسىلى قايسى؟» دەگەن ساۋالعا «ءوز يدەيالارىڭدى قورعاپ، ايتىسىپ- تارتىسىپ الەك بولۋدىڭ قاجەتى جوق، ەڭ دۇرىسى قايتادان ايتا بەرۋ كەرەك» دەپ جاۋاپ بەرىپتى.
مەن شوۋدىڭ وسى اقىل- كەڭەسىن ۇستانىپ كەلەمىن. ءبىرىنشى يدەيا- باستامام - مەكتەپتەردە باياعىدان وسى كۇنگە دەيىن ورىن الىپ كەلە جاتقان پروتسەنت قۋىپ، وتىرىك 99-100 پايىز ۇلگەرىم بەرۋدى توقتاتىپ، شىن ۇلگەرىمگە جەتۋ تۋرالى بولاتىن. «ءبىلىم نەگىزى - ءبىرىنشى كلاستا» اتتى پروبلەمالىق ماقالام 1967 جىلى «قازاقستان مۇعالىمى» گازەتىندە جاريالانعان. سول كەزدەگى ءبىلىم ءمينيسترى كەنجالى ايمانوۆ: «اۆتورعا باستاماسىن جۇزەگە اسىرۋعا جاعداي تۋعىزىلسىن» دەپ گازەت شەتىنە بۇرىشتاما جازىپ بەردى. بۇل باستامانى جۇزەگە اسىرۋ ءۇشىن وبلىستىق جانە اۋداندىق وقۋ بولىمدەرىنەن ماعان ءبىر مەكتەپتىڭ وقۋ ءىسىنىڭ مەڭگەرۋشىسى قىزمەتىن بەرۋدى سۇرادىم. قاتارداعى مۇعالىم بولىپ ءجۇرىپ، ونى ىسكە اسىرۋ مۇمكىن ەمەس ەدى. ويتكەنى، 1-كلاستان وقۋشىلاردى تەك جاقسى، وتە جاقسى ۇلگەرىممەن كوشىرۋ ءۇشىن بۇكىل مۇعالىمدەر ۇجىمىن، اتا- انالاردى جۇمىلدىرۋ كەرەك. ءبىراق، مەكتەپتەردەگى پروتسەنت قۋۋدى گازەتتەردە اشكەرەلەپ جۇرگەن مەنەن مەكتەپ ديرەكتورلارى قورقىپ، ونداي باسشىلىق جۇمىسقا الدىرماي قويدى.
مەن «ءبىلىم نەگىزى - باستاۋىشتا» دەگەن جالپىلاما ايتىلعان ءسوز دەپ ەسەپتەيمىن. ونى باستاۋىشتا مۇعالىم بولعان ءوز تاجىريبەمنەن جاقسى بىلەمىن. ءبىلىم نەگىزى قالاناتىن ءبىرىنشى سىنىپتا جاقسى نە وتە جاقسى وقىماعان وقۋشىنى ودان كەيىنگى سىنىپتاردا وزاتتار قاتارىنا قوسا المايسىز. دەمەك، «ءبىلىم نەگىزى - ءبىرىنشى سىنىپتا!» مەكتەپتەر مىنە وسىنداي كونتسەپتسيامەن جۇمىس جاساۋى كەرەك. سول ماقساتپەن 1-سىنىپقا ەڭ تاجىريبەلى مۇعالىم ساباق بەرۋى كەرەك جانە ونىڭ ەڭبەكاقىسى دا وزگەلەرىنەن ءبىر جارىم ەسە كوپ بولسا دەيمىز. ءبىرىنشى سىنىپتى تاجىريبەسىز ءارى وقۋ ورنىن جاڭا ءبىتىرىپ كەلگەن جاس مۇعالىمگە تاپسىرۋعا استە بولمايدى. جانە 1-سىنىپ وقۋشىلارىنىڭ سانى جيىرمادان اسپاۋى ءلازىم. ءبىلىم نەگىزى قالاناتىن ءبىرىنشى سىنىپقا بار كۇشتى سالا وتىرىپ، بالانى كەلەسى سىنىپقا تەك قانا جاقسى، وتە جاقسى ۇلگەرىممەن كوشىرۋدىڭ ماڭىزى اسا زور. وقۋشىلاردىڭ ءتارتىبى دە جاقسى بولىپ، الدىڭعى سىنىپتاردا قيىن بالالار پروب- لەماسى بولمايدى. ناتيجەسىندە بۇل باستاما ءبىلىم بەرۋدىڭ ساپاسىن ارتتىرىپ قانا قويماي سالانى دامىتۋعا دا، رەفورمالاردى ءساتتى جۇزەگە اسىرۋعا دا عىلىمي نەگىز بولادى.
اكادەميك اسقاربەك قۇسايىنوۆپەن ول كوتەرگەن ەكىنشى تاربيە ماسەلەسىندە دە كوزقاراسىمىز ءبىر ەكەن. اسەكەڭ شەت ەلدەردە انا تىلىندەگى تاربيەگە، ونىڭ ىشىندە رۋحاني- ادامگەرشىلىك جانە پاتريوتتىق تاربيە بەرۋگە كۇش سالىناتىنىن ايتادى. شەت ەلدەردىڭ وزىق تاجىريبەلەرىنە نازار اۋدارعان دۇرىس، ءبىراق ءوزىمىزدىڭ حالىق تاربيەسىنە جەتە كوڭىل بولمەي، زەرتتەپ- زەردەلەمەي ءجۇرمىز.
بۇرىن قازاقتىڭ مەكتەپ وقۋى، ساۋاتى بولماعانمەن، جول وقۋى مەن تاربيەسى، كوڭىلگە توقۋى مىقتى بولعان عوي. اسىرەسە، ادەپ تاربيەسى تاڭعالارلىقتاي ەمەس پە. ۇلكەننىڭ الدىن كەسىپ وتپەۋ، ۇلكەن تۇرعاندا كىشى سويلەمەۋ، ەنە تاربيەسى، قىزعا قىرىق ۇيدەن تىيىم، قوناعىن قۇدايداي سىيلاپ قۇرمەتتەۋى، بالانى ادامگەرشىلىك قاسيەتتەرگە باۋلۋى ءبارى- ءبارى ءوزىمىز ۇلگى الارلىق ۇلتتىق تاربيەلىك وقۋ قۇرالىنداي. ءبىراق سولاردى تاربيەلىك وقۋ قۇرالىنا اينالدىرا الماي ءجۇرمىز. باسقانىڭ قاڭسىعىن تاڭسىق قىلۋدان ارىلىپ، ءوزىمىزدىڭ ۇلتتىق قۇندىلىقتارىمىزدى، حالىقتىق تاربيەنىڭ وزىق ۇلگىلەرىن مەكتەپتەرىمىزدىڭ سىرتىنان سىعالاتپاي ەسىكتى ايقارا اشىپ ىشكە كىرگىزۋىمىز كەرەك. ءبارىمىزدى قاتتى الاڭداتىپ، وقۋشىلاردى دا، اتا- انالاردى دا قيناپ جۇرگەن جاعداي - پاندەردىڭ كوپتىگى. جانە جىل سايىن جاڭا پاندەر قوسىلىپ جاتادى. بۇل ايتپاسقا بولمايتىن، كوپشىلىكتى توعاندىرىپ وتىرعان تاقىرىپ. ا. قۇسايىنوۆ شامادان ارتىق (پەرەگرۋزكا) پاندەر مەن ساباقتار كەشەگى كەڭەستىك كەزەڭنەن، ءتىپتى، سوناۋ پاتشالى رەسەي ۋاقىتىنان بەرى بار ەكەنىن ايتا كەلە، ۇلى پەداگوگ ك. ۋشينسكييدەن مىناداي مىسال كەلتىرگەن: «ءبىز بالالاردىڭ باسىنا ءارتۇرلى ەشتەڭەگە دە كەرەگى جوق قوقىستى ءۇيىپ- توگىپ جاتىرمىز، كەيىن ادام ونى ومىردە قولدانبايدى» . مىنە، وسى جاي قازىر بىزدە دە ورىن الىپ وتىر.
اسەكەڭ سونىڭ سالدارىنان ورتا ءبىلىم ساپاسى ورلەۋدىڭ ورنىنا تومەندەپ كەتكەنىن زەرتتەۋ ناتيجەلەرى ارقىلى دالەلدەپ بەرگەن. جانە ءبىلىم ساپاسىن قالاي كوتەرۋگە بولاتىنى تۋرالى وي- ۇسىنىستارىن شەتەلدىك ۇزدىك تاجىريبەلەرگە سۇيەنە وتىرىپ جايىپ سالعان. ال مەن ءوز تۇيگەندەرىمدى ءوز تاجىريبەلەرىمە سۇيەنە وتىرىپ ايتپاقپىن. جالپى، پەداگوگيكا كونسەرۆاتيۆتىك عىلىم سانالادى. بۇل ەندى ومىردەگى قيسىنسىزدىق. ال شىنىندا پەداگوگيكا بولاشاق ادامدارىن ياعني جاستاردى وقىتىپ تاربيەلەيتىن بولعاندىقتان ول وزىق عىلىم بولۋى كەرەك ەمەس پە. وكىنىشكە قاراي، پەداگوگيكا سوناۋ باياعىدان بەرى ادام پسيحولوگياسىمەن، ونىڭ تابيعاتىمەن، قابىلەتىمەن ساناسپايدى.
راس، جاس ادامعا وقۋ كەرەك، ومىرىنە قاجەتتى ءبىلىم الۋ كەرەك. سولاي ەكەن دەپ، شامادان تىس كوپ پاندەردى وقىتا بەرۋ ءجون بە؟ ءار ىدىستىڭ سىيىمدىلىق مولشەرى بار. ەگەر ارتىق قۇيساڭىز توگىلەدى، ارباعا جۇكتى ارتىق ارتساڭىز ات تارتا المايدى، نە اربا سىنادى. ادام دا سولاي. ارتىق وقىتقانىڭىز بويعا دارىمايدى، سىڭبەيدى، قابىلدانبايدى. سول ارتىق وقىتۋعا كەتكەن ۋاقىت پەن جۇمسالعان قارجى بوسقا شىعىن بولادى. سانانىڭ ەستە ۇستاۋ قابىلەتى شەكسىز ەمەس. ىدىستىڭ سىيىمدىلىعى سياقتى ارتىق اقپاراتتى، ارتىق وقۋلاردى لاقتىرىپ تاستاپ، ۇمىتتىرىپ وتىرادى. بۇل سانانىڭ ءوزىن ءوزى قورعاۋى. قازاقتا وقۋ ءوتىپ كەتكەن دەگەن ءسوز بار. تەگىن ايتىلعان ءسوز ەمەس.
وقي- وقي ساناسىنا زاقىم كەلگەن ادامداردى كورگەن سوڭ ايتقان. قيىن بالالار سونىڭ ءبىر كورىنىسى دەسە كەرەك. ەگەر سولارعا قابىلەتىنە قاراي ءبىلىم بەرگەندە ولاي بولماس ەدى. سانانىڭ ارتىق اقپاراتتار مەن ساباقتاردى قابىلداماي لاقتىرىپ تاستاۋ پروتسەسى كەزىندە كەرەك بىلىمدەر قوسا كەتىپ قالىپ جاتادى. ەندەشە، كەرەكتى كەتىرمەي قالاي امان ساقتاپ قالۋ كەرەك؟ مىنە، پەداگوگيكانىڭ شەشەتىن ءتۇيىندى ماسەلەسى وسى. ول ءۇشىن الدىمەن نەنى وقىتىپ، نەنى ءبىلدىرۋ كەرەك ەكەنىن شەشىپ الۋ قاجەت. بۇل ادام ساناسىمەن ساناسۋ ارقىلى شەشىلەتىن ماسەلە.
نەنى ءبىلۋدىڭ ءۇش ءتۇرى بار.
ولار: ءبىرىنشى - بىلۋگە مىندەتتى، ەكىنشى - ءبىلۋى كەرەك، ءۇشىنشى - بىلگەنى ءجون. مىنە، ءار سىنىپقا ارنالعان پاندەردى بەلگىلەۋدە، سول ءپان وقۋلىقتارىن جازۋدا نەمەسە قۇراستىرۋدا جانە سوعان ىرىكتەلىپ، سۇرىپتالىپ كىرگىزىلەتىن ماتەريالداردى تاڭداپ انىقتاۋدا وسى ءۇش پرينتسيپ، ياعني ءۇش تالاپ قاتاڭ قاداعالانىپ باسشىلىققا الىنۋى ءتيىس. وقۋلىققا ماتەريالداردى ىرىكتەپ ورنالاستىرعاندا بىرىنشىسىنە 60 پايىز، ەكىنشىسىنە 30, ال ۇشىنشىسىنە 10 پايىز ۇلەس بەرگەن دۇرىس بولماق.
وقۋلىقتاردا وسى شارتتار ساقتالا ما؟ جوق، ساقتالمايدى. وقۋشى بىلۋگە مىندەتتى تاقىرىپتاردان «بىلگەنى جونگە» جاتاتىن ماتەريالدار كوپ ەكەنىن كورەمىز. سوندىقتان ەكىنشى، ءۇشىنشى كەزەكتەگى تاقىرىپتاردى ازايتۋ ارقىلى وقۋلىقتاردى ىقشامداۋعا، ساعاتىن ازايتۋعا، ولاردان ۇنەمدەلگەن ساعاتتار ەسەبىنەن وسى ۋاقىتقا دەيىن جەتىمدىك كورىپ جۇرگەن ءتالىم- تاربيە ءپانىن ەنگىزىپ، ونىڭ ساعاتىن اپتاسىنا كەمى ەكەۋگە جەتكىزۋ كەرەك. بۇل ءۇش پرينتسيپ وقۋشىنىڭ ساباق ايتقانىن باعالاۋدا دا كەرەك. بىلگەنى ءجون، بىلمەگەنى ايىپ ەمەسكە جاتاتىن تاقىرىپتى ايتا الماعانى ءۇشىن وقۋشىعا جامان باعا قويۋعا بولمايدى.
ءوز باسىمنان مىناداي ساباق الارلىق قىزىق وقيعا وتكەن. ءبىر وقۋشىمنىڭ اكەسى كەلىپ، جاپ- جاقسى وقىپ جۇرگەن ۇلىنىڭ مەنىڭ ساباعىمنان ەكى الىپ، ۇيگە جىلارمان بولىپ كەلگەنىن رەنىشپەن ايتتى. - الدىمەن ۇلىما وۋ، سەن قازاق ەمەسسىڭ بە، قازاق تىلىنەن ەكى العانىڭ قالاي، دەپ رەنجىدىم دە ارتىنان سول ساباقتى ءوزىم وقىپ كورەيىنشى دەپ قاراسام، «ەتىستەر» دەگەن تاقىرىپ ەكەن. وزدىك ەتىس، وزگەلىك ەتىس، ىرىقسىز ەتىس... دەگەن سياقتى ادام ميىنا قوناتىن نارسە ەمەس. ال ەندى، مۇعالىم، سەن ايتشى وسى مىنا ەتىستەردى بىلمەگەننەن بالانىڭ نەسى كەتەدى؟ ونىڭ جالپى وقۋى مەن بىلىمىنە، وي ورىسىنە، ءوز ءتىلى - قازاق تىلىندە ەركىن سويلەۋىنە نە زيان كەلتىرەدى؟ - ەشتەڭەسى دە كەتپەيدى، ءبىراق العان ەكىسى توقسان اياعىندا باعاسىن كەمىتەدى، وي ورىسىنە ەش زيانى جوق، - دەپ شىنىمدى ايتتىم. - اۋىلىمىزدا جاقسى اتالىپ جۇرگەن ۇستازسىڭ، بىلۋگە مىندەتتى سانالمايتىن، كەرەگى شامالى سونداي «ەتىس- مەتىستەر» ءۇشىن بالاعا ەكى قويىپ ساعىن سىندىرعانىڭ ءجون بە؟! - دەپ مەنى قاتتى ساستىردى.
ءسويتىپ، ول ماعان ۇلكەن وي سالىپ كەتتى. سودان بىلاي باعانى وقۋشىنىڭ تاقىرىپتى ءبىلۋى مىندەتتى جانە مىندەتتى ەمەستىگىنە قاراي قوياتىن بولدىم. سويتسەم ورتاڭعى سىنىپتاردىڭ قازاق ءتىلى مەن ادەبيەتى وقۋلىقتارىندا بىلۋگە مىندەتتىلەردەن ءۇشىنشى توپتاعى مىندەتتى ەمەس ماتەريالدار كوپ بولىپ شىقتى.
وقۋلىقتاردى جازۋدا جانە قۇراستىرۋدا بىزدە جاۋاپكەرشىلىك، ىزدەنىس جەتىسپەيدى. ءبىز سياقتى ونداعان جىلدار مەكتەپتىڭ ىستىق- سۋىعىنا ءتۇسىپ شىققان پراكتيك مۇعالىمدەر مەن وقىتۋشىلاردىڭ شىرىلداپ جازعان ماقالا، ەڭبەكتەرىنە، باي تاجىريبەگە نەگىزدەلگەن ۇسىنىستارىنا نازار اۋدارىلمايدى. وسى وكىنىشتى.
قورىتا كەلگەندە ايتارىم، بىرىنشىدەن، وقۋلىقتاردى بىلگەنى ءجون دەگەن، كەيىن دە بىلە جاتاتىن، ونى بىلمەگەننەن ەشكىمگە ەش نۇقسان كەلمەيتىن ماتەريالداردان ارىلتىپ، ۇنەمدەلگەن ساعاتتار ەسەبىنەن، ءتىپتى پاندەر ەسەبىنەن ءال-فارابي بابامىزدىڭ وسيەتىنە ساي بىلىمنەن بۇرىن تاربيە بەرۋگە كۇش سالۋىمىز كەرەك. ا. قۇسايىنوۆ ءوز سۇحباتىندا اسا كوكەيكەستى دە اۋقىمدى ماسەلەلەردى العا تارتىپ وتىر. ونىڭ ءارقايسىسى جەكە تالداۋعا جۇك. ءبىرىنشى سىنىپتان باستاپ ءۇش تىلدە وقىتۋ جونىندەگى پىكىرىنە كەلسەك، ول الەم ەلدەرىندەگى جاعدايدى زەرتتەي كەلگەندە بىردە- ءبىر شەت ەلدىڭ مەكتەبىندە ءبىرىنشى سىنىپتا ءۇش تىلدە وقىتىلمايتىنا كوز جەتكىزگەن.
ال مەن ءوز كوزىممەن وقىپ كورگەن مالىمەت - يۋنەسكونىڭ شەشىمىندە بالا باستاۋىش سىنىپتاردا تەك ءوزىنىڭ انا تىلىندە وقىپ تاربيە الۋى كەرەك دەپ جازىلعان. بۇل قاعيدانى جاپونيا بۇلجىتپاي ساقتايتىنى ايتىلىپ تا، جازىلىپ تا ءجۇر. بۇعان قوسىمشا ءسوز قوسۋ ارتىق بولار.
قورىتا كەلگەندە، قازاقستان پەداگوگيكا عىلىمدارىنىڭ باسىندا وتىرعان اكادەميك ا. قۇسايىنوۆتىڭ تىكەلەي باسشىلىعىمەن ورتا ءبىلىمنىڭ عىلىمي نەگىزىن جانە ەڭ باستى قاعيدالارىن جاساۋ ءۇشىن سول اكادەميا قابىرعاسىندا پەداگوگيكالىق قوعامدىق كەڭەس قۇرۋ دۇرىس بولماق. قانشاما وزات ويلى اسا تاجىريبەلى پراكتيك مۇعالىمدەر وزدەرىنىڭ تاماشا باستاما، وي- يدەيالارىن وتكىزە الماي ءجۇر. سولاردى قوعامدىق كەڭەسكە تارتىپ، ولاردىڭ پەداگوگيكالىق ءىس- تاجىريبەلەرىن زەردەلەپ تاراتۋ، ومىرگە ەنگىزۋ قاجەت.
جۇمانازار سومجۇرەك، ۇستاز، جازۋشى، ادەبيەت سىنشىسى
