سپورت دەرجاۆاسى بولعىسى كەلەتىن تۇركىمەنستانداعى ىسىراپ - فوتو
ال سىنشىلار «ۇكىمەت اقشانى بەكەر شاشقانشا، باسقا سالالارعا جۇمساسا، ەل ءۇشىن الدەقايدا ءتيىمدى بولار ەدى» دەيدى.
تۇركىمەنستان جاھاندىق سپورت جارىستارىن ۇيىمداستىرۋدا اقشاسىن ايامادى، ءتىپتى وليمپيادا ويىندارىمەن پاراپار قارجى جۇمسادى. ءبىراق ميللياردتاعان دوللار ينۆەستيتسيا سالىنعان بۇل جوبانىڭ ءوزى وليمپيادا دارەجەسىندەگى دودا ەمەس.
قىركۇيەكتە عيماراتتاعى سپورت جانە جاۋىنگەرلىك ونەر بويىنشا ازيا ويىندارى (AIMAG) قارساڭىندا اشعاباتتا جاڭا «وليمپيادا كەشەنىن» اشادى. قىركۇيەكتىڭ 17 سى مەن 27 سى ارالىعىندا 62 ەلدەن كەلەتىن 5 مىڭعا جۋىق سپورتشى باق سىنايدى. ازيا قۇرلىعىنداعى ەكىنشى ءىرى سپورت دوداسى بولاتىن بۇل شاراعا تۇركىمەنستان قىرۋار قارجى جانە ادام رەسۋرستارىن جۇمسادى.
اۆتوريتار پرەزيدەنت گۋربانگۋلى بەردىمۇحاممەدوۆتىڭ ءوزى ويلاستىرعان بۇل كەشەن ەكونوميكالىق احۋالى ءماز ەمەس تۇركىمەنستاندا 2010 -جىلدان بەرى داۋلى ماسەلە بولىپ كەلەدى. سول جىلى اشعابات عيماراتتاعى سپورت جانە جاۋىنگەرلىك ونەر جارىسىن وتكىزۋگە كەلىستى.
ەل استاناسى - اشعاباتتىڭ ماڭىنان اۋماعى 150 گەكتار بولاتىن كەشەنگە ورىن بوساتۋ ءۇشىن 50 مىڭعا جۋىق قالا تۇرعىنى حالىقارالىق قۇقىق نورمالارىن بۇزا وتىرىپ باسقا جاققا ماجبۇرلەپ كوشىرىلدى. مۇنى Amnesty International ۇيىمى 2015 -جىلعى ەسەبىندە ايتقان. قالانىڭ چوگانلى اۋدانىنداعى 10 مىڭعا جۋىق ساياجاي بۇزىلدى. حالىقارالىق ادام قۇقىقتارىن قورعاۋ ۇيىمىنىڭ ايتۋىنشا، تۇرعىندارعا ۇيلەرىنىڭ بۇزىلاتىنى بىرنەشە كۇن بۇرىن عانا ەسكەرتىلگەن، ولاردىڭ كوبى بارار جەرلەرى بولماي، قيراعان ۇيلەرىنىڭ قاسىندا قالىپ قويعان.
كەشەننىڭ قۇرامىندا 30 نىسان بار. سونىڭ ىشىندە الەمدەگى ەڭ ءىرى دەپ سانالعان 6 مىڭ ورىندىق ۆەلوترەك، جەڭىل اتلەتتەردىڭ جابىق ستاديونى، سۋ سپورتى كەشەنى، جابىق تەننيس الاڭى، كوپپروفيلدى ارەنا، بىرنەشە قوناق ءۇي (سونىڭ ىشىندە VIP قوناقتارعا ارنالعان ءبىر قوناق ءۇي) جانە 45 مىڭ ادام سياتىن «وليمپيادا ستاديونى» بار.
ۇزىندىعى 5 كيلومەتر بولاتىن مونورەلستى شەڭبەر جولمەن جۇرەتىن اق كولىكتەر كورەرمەندەردى كەشەننىڭ ءتۇرلى بولىكتەرىنە تاسىمالدايدى. اق ءتۇس - بەردىمۇحاممەدوۆتىڭ جەكە باسىنا تابىنۋدىڭ نىشانىنا اينالعان. بۇل كەشەندى تۇرىكتىڭ «پوليمەكس» كومپانياسى تۇرعىزعان. تۇركىمەن پرەزيدەنتىنىڭ ۇكىلەگەن ءىرى جوبالارى - باتىستاعى اۆازا كۋرورتتى قالاسى مەن 2,3 ميلليارد دوللار بولاتىن قىران فورماسىنداعى اۋەجايدى دا وسى كومپانيا سالعان. ەلدەگى ءتۋريزمدى دامىتۋعا سەرپىن بەرەدى دەگەن بۇل ەكى جوبانىڭ بولاشاعى بۇلىڭعىر، سەبەبى كۋرورتقا كەلەتىندەر سانى از، ال اۋەجاي عيماراتى شوگىپ بارادى دەگەن اقپارات بار.
تۇركىمەنستانداعى جاڭا اۋەجاي.
اقپارات قۇرالدارىنىڭ دەرەكتەرى بويىنشا، وليمپيادا كەشەنىنىڭ وزىنە 5 ميلليارد دوللار قاراجات جۇمساعان. 1960 -جىلدان بەرى وتكىزىلىپ كەلە جاتقان جازعى وليمپيادا ويىندارىنا وسى شامادا شىعىن كەتەدى ەكەن. ال 2014 -جىلى وڭتۇستىك كورەيا قۇرلىقتاعى ەڭ ءىرى سپورت دوداسى - ازيا ويىندارىن وتكىزۋگە بۇدان ءۇش ەسە از قارجى جۇمساعان. ونسىز دا اقشادان تاپشىلىق كورىپ وتىرعان تۇركىمەنستان باسقا سالالارعا ينۆەستيتسيا سالۋى كەرەك ەدى دەيدى ساراپشىلار.
ەكونوميكا قۇلدىراپ بارادى
شوتلاندياداعى گلازگو ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ ورتالىق ازيا بويىنشا ساراپشىسى لۋكا انچەسكيدىڭ ايتۋىنشا، «اسىرەسە ەكونوميكالىق داعدارىس بولىپ جاتقان كەزدە جارىس ۇيىمداستىرۋ ەلگە اۋىر سوققى بولادى». ءبىراق ۇكىمەت بۇعان باس قاتىرىپ وتىرعان جوق دەيدى ساراپشى.
تۇركىمەنستان - تابيعي گاز قورى جونىنەن الەمدە ءتورتىنشى ورىن الاتىن ەل، سوندىقتان ونىڭ ەكونوميكاسى گاز سالاسىنا تاۋەلدى. اشعابات ۇزاق جىلدار گاز ەكسپورتىن رەسەي مەن يراننان ءارى اسىرا الماي كەلدى.
تۇركىمەنستانداعى سپورتتىق جارىستارعا ارنالعان عيمارات قۇرىلىسى.
ازيا دامۋ بانكىنىڭ مالىمەتتەرىنە قاراعاندا، سوڭعى بىرنەشە جىلدا ەنەرگورەسۋرستار باعاسى قۇلدىراعاندىقتان، تۇركىمەن ەكونوميكاسى دا ناشارلاي باستاعان. 2012 -جىلى ج ءى ءو ءوسىمى 11,1 پايىز بولسا، 2016 -جىلى ىشكى ءونىم تەك 6,2 پايىزعا وسكەن.
سونىڭ سالدارىنان رەسمي بيلىكتى قولدايتىن اقساقالدار القاسى 2014 -جىلى تابيعي گاز، ەلەكتر ەنەرگياسى، سۋ مەن تۇزعا بەرىلەتىن سۋبسيديادان باس تارتۋ تۋرالى شەشىم قابىلدادى، جانارمايدى تەگىن بەرۋ دە توقتاتىلدى.
اقپارات قۇرالدارى جەر- جەردە جالاقىلاردىڭ كەشىكتىرىلگەنى، بانكتەردە قولما- قول اقشانىڭ بولماي قالعانى، مەملەكەتتىك دۇكەندەردەگى ازىق- تۇلىك تاپشىلىعى بولعانى تۋرالى حابار بەرىپ تۇرادى. بۇل قاراپايىم تۇركىمەندەر ءۇشىن قالىپتى جاعدايعا اينالعان سىڭايلى.
قىسىم كۇشەيدى
AIMAG ويىندارىن وتكىزۋگە تەك ۇكىمەت قانا قارجى سالىپ جاتقان جوق. قاراپايىم ازاماتتار دا قالاسىن- قالاماماسىن بۇل جوباعا ۋاقىتى مەن اقشاسىن جۇمساپ جاتىر.
كەي اقپارات قۇرالدارىنىڭ مالىمەتتەرىنە قاراعاندا، ۇكىمەت دوداعا دايىندىق شىعىندارىن جابۋ ءۇشىن حالىقتان قارجى جيناپ وتىرادى.
ازاتتىق راديوسى تۇركىمەن قىزمەتىنىڭ اقپاراتىنا قاراعاندا، ەلدىڭ ءارتۇرلى اۋداندارىندا تۇراتىن جۇمىسشىلاردىڭ ايلىق جالاقىلارىنىڭ 15-20 پايىزى ويىن وتكىزۋگە «ەرىكتى تۇردە» اۋدارىلعان. كاسىپكەرلەرگە دە «قارجىلاي كومەك كورسەتىڭدەر» دەگەن پارمەن بەرىلگەن.
تۇركىمەن پرەزيدەنتى گۋربانگۋلى بەردىمۇحامەدوۆ (ورتادا) ۇلى سەردار (سول جاقتا) جانە نەمەرەسى كەرىمگۋلىمەن بىرگە.
وسىنداي «ەرىكتى» تولەمدەردىڭ كەسىرىنەن ازىق- تۇلىك باعاسى دا ارتىپ بارادى. پرەزيدەنت پەن ۇكىمەتتىڭ ساياساتىن سىناۋعا تىيىم سالىنعان، تاۋەلسىز اقپارات قۇرالدارى جوق ەلدە ازاماتتاردىڭ تاۋقىمەتى كوبەيدى. ازاتتىققا سۇحبات بەرگەن اشعابات تۇرعىندارى ويىن جاقىنداعالى پوليتسيا قالانىڭ ءيميدجىن بۇزادى دەگەن قاڭعىباستار مەن جەزوكشەلەردى، ناركومانداردى ۇستاپ جاتقانىن ايتتى.
ءتىپتى ستۋدەنتتەرگە دە قىسىم كوبەيگەن. اشعاباتتا جاڭا وقۋ جىلى ادەتتەگىدەن ەكى اي ەرتە 1 -شىلدەدە باستالىپ، قىركۇيەكتەگى ويىندار كەزىندە وقۋشىلار مەن ستۋدەنتتەر دەمالىسقا شىقپاق. كەيبىرەۋلەر «ستۋدەنتتەردى پارادتار مەن قويىلىمدارعا «ماسسوۆكا» رەتىندە پايدالانادى» دەپ كۇدىكتەنىپ وتىر.
قاڭىراعان عيمارات
تۇركىمەنستان باسشىلىعى ەلدى سپورت دەرجاۆاسىنا اينالدىرعىسى كەلەتىنىن اشىق ايتىپ وتىر.
AIMAG ويىندارىن وتكىزۋ تۋرالى شەشىم شىققان سوڭ بەردىمۇحاممەدوۆ «اشعاباتتى الەمنىڭ سپورت استاناسى اينالدىرامىز» دەپ ماقسات قويدى. سپورتتىڭ ەشبىر تۇرىنەن وليمپيادا مەدالىن الىپ كورمەگەن تۇركىمەنستان ءۇشىن بۇل - ۇلكەن ماقسات.
ۇكىمەت تەك حالىقارالىق جارىس وتكىزىپ قانا قويماي، جالپى سپورت پەن دەنە تاربيەسىن دامىتۋعا ەرەكشە كوڭىل ءبولىپ وتىر. مەملەكەتتىك تەلەارنالاردا سپورتپەن اينالىسىپ جۇرگەن بەينەسى ءجيى كورسەتىلەتىن بەردىمۇحاممەدوۆ «ۇكىمەتتىڭ باستى مىندەتى - سپورت جانە وليمپيادا قوزعالىستارىن دامىتۋ، جاستارى سپورتقا باۋلۋ، ازاماتتاردى بالا كۇنىنەن سپورتقا باۋلۋ» دەيدى.
تۇركىمەنستاننىڭ شەتەلدەگى وپپوزيتسيالىق باسىلىمدارى «ەكونوميكالىق داعدارىس تۇسىندا AIMAG جوباسىن قولعا الۋ قيسىنسىز» دەيدى. بۇدان گورى قارجىنى قاراپايىم سپورتتى دامىتۋعا، تۇركىمەن سپورتشىلارىن، باپكەرلەردى جاتتىقتىرۋعا جۇمساعان دۇرىس ەدى دەيدى ولار.
انچەسكيدىڭ ايتۋىنشا، تۇركىمەنستان سپورت جارىستارىن وتكىزۋ ارقىلى ءوزىنىڭ «حالىقارالىق دارەجەدەگى لەگيتيمدىلىگىن» ارتتىرعىسى كەلەدى. ماسەلەن، كورشىلەس قازاقستان ۇلكەن حالىقارالىق شارالاردى ۇيىمداستىرۋ ارقىلى الەمگە تانىلىپ جاتىر.
تۇركىمەنستان تۋريزم مينيسترلىگىنىڭ بولجامى بويىنشا، قىركۇيەكتەگى سپورت دوداسىن تاماشالاۋعا الەمنىڭ تۇكپىر- تۇكپىرىنەن 150 مىڭعا تارتا مەيمان كەلمەك. الايدا تۇركىمەنستان - شەتەلدىكتەردىڭ ۆيزا الۋىنا ەڭ كوپ كەدەرگى جاسايتىن ەلدەردىڭ ءبىرى. تۇركىمەن ۆيزاسىن الۋ ءۇشىن شەتەلدىك ازامات مەملەكەت تاعايىنداعان گيدتىڭ قاسىندا ءجۇرۋى كەرەك. تۋريزم مينيسترلىگىنىڭ ستاتيستيكاسىنا قاراعاندا، 2015 -جىلى بۇل ەلگە 105 مىڭ تۋريست كەلگەن.
باعاسى ارزان بولعانىنا قاراماستان، دەمالىستىڭ ەڭ قىزعان كەزىنىڭ وزىندە اۆازا كۋرورتتىق ايماعىنداعى بەس جۇلدىزدى قوناقۇيلەردىڭ 50 پايىزعا عانا تولعان.
حالىقارالىق سپورت دوداسىنىڭ ۆەبسايتىندا 600 مىڭ بيلەتتىڭ ساتىلاتىنى ايتىلعانىمەن، شەتەلدىكتەرگە «تۇركىمەن ۆيزاسىن المايىنشا بيلەت الماي تۇرا تۇرۋعا» كەڭەس بەرگەن.
اشعاباتتا قازىردىڭ وزىندە 500 گە تارتا مارمارمەن قاپتالعان عيمارات بار. سونىڭ ارقاسىندا ول الەمدەگى اق مارمارمەن كومكەرىلگەن عيماراتتارى ەڭ كوپ قالاعا اينالدى. جەرگىلىكتى تۇرعىنداردىڭ ايتۋىنشا، اقشاڭقان سارايلار مەن تۇرعىن ۇيلەردىڭ كوبىندە ەشكىم تۇرمايدى، جاڭا ۇلگىدەگى مەديتسينالىق مەكەمەلەرگە بارعان ادام جوق، ال جاڭا سالىنعان جولمەن جۇرەتىن كولىك از.
تۇركىمەنستاننىڭ ءىرى حالىقارالىق سپورت شارالارىن وتكىزۋ مۇمكىندىگى از ەكەنىن ەسكەرگەن شەتەلدەردەگى وپپوزيتسيالىق باسىلىمدار «الىپ عيماراتتاردىڭ كوبى ءبىر مارتە عانا قولدانىلىپ، ەرتەڭ قاڭىراپ بوس قالادى» دەپ بولجاپ وتىر.
«ازاتتىق»
