ۇمىت بولا باستاعان قازاق داستۇرلەرى

استانا. قازاقپارات - كوپشىلىك ادامدار حالقىمىزدىڭ عاسىرلار بويى ۇستانىپ كەلە جاتقان اسىل داستۇرلەرىن بىلسە دە، ولاردى كۇندەلىكتى ومىردە مۇلدەم قولدانبايدى.

سوندىقتان دا ءبىز قولدانىستان شىعىپ قالعان داستۇرلەردىڭ كەيبىرىن ەسكە الۋدى ءجون سانادىق.

ەرۋلىك

ەرۋلىك - بۇل جاڭا قونىسقا كوشىپ كەلگەندەردى ۇيگە شاقىرۋ ءداستۇرى. جاڭا كوشىپ كەلگەندەردىڭ توسىرقاماي، وزدەرىنە تەز ۇيرەنىپ كەتۋى ءۇشىن جاسالاتىن ىرىم. ەرۋلىك كورشىلەردىڭ اراسىن جاقىنداستىرادى. شاقىرۋشى تاراپ قوناقتاردى جىلقى ەتىنىڭ ەڭ سۇبەلى بولىپ ەسەپتەلەتىن قازى- قارتا، جال- جاياسىن، سونداي- اق قوي ەتىن بەرىپ سىيلايدى.

ات تەرگەۋ

قازاق ءداستۇرى بويىنشا ايەلدەر كۇيەۋىنىڭ تۋىستارىنىڭ اتىن اتاماعان. بۇل سىيلاستىقتىقتىڭ كورىنىسى. قازاق ايەلى كۇيەۋىنىڭ اعا جانە اپكەلەرىنە، ەت جاقىن تۋىستارىنا كوپشىلىك جاعدايدا «مىرزا قايناعا»، «باي اتام»، «ءبي اعا»، «تەنتەگىم»، «ەركەجان»، «شەبەر شەشەي»، «اق اجە»، «سىرعالىم»، «شاشباۋلىم» دەگەن سياقتى ات قويعان.

قۇرساق توي

قۇرساق توي، قۇرساق شاشۋ - بۇل ءوزىنىڭ كەلىنىنىڭ اياعى اۋىر ەكەندىگىن بىلگەن ەنە دوستارىن، تۋىستارىن، كورشى- قولاڭدارىن شاقىرىپ، مول داستارحان جايۋ ءداستۇرى.

بۇل شارانىڭ ماقساتى جۇكتى بولعان كەلىننىڭ كوڭىلىن اۋلاۋ. ۇلكەندەر جاعى بولاشاق اناعا باتالارىن بەرسە، قۇربىلارى، جەڭگەلەرى وزدەرىنىڭ ومىرلىك تاجىريبەلەرىمەن بولىسەدى.

جارىس قازان

اياعى اۋىر ايەلدىڭ قينالماي بوسانۋى ءۇشىن جاسالاتىن ىرىم. ىرىمعا سايكەس ونىڭ ەت جاقىن تۋىستارى، كوپشىلىگى ايەلدەر قوناقتارعا ارناپ ەت اسۋلارى كەرەك. قازانعا سالىنعان ەت پىسكەنشە ايەل دە بوسانادى دەگەن سەنىم قالىپتاسقان.

سۇيەك جاڭعىرتۋ

سۇيەك جاڭعىرتۋ دەگەنىمىز قۇدالىقتى جالعاستىرۋ، ياعني ءبىر قۇدا تاعى دا ءبىر رەت قۇدالاسۋ ءداستۇرى. ءداستۇر قىز بەن جىگىتتىڭ كەلىسىمى بويىنشا جۇرگىزىلەدى.

سەلت ەتكىزەر

قانداي دا ءبىر سالتاناتتى شارا الدىندا قىز ءوزى ۇناتقان جىگىتكە ۇيقىاشار تاعامىن بەرەدى. مۇنىڭ قايتارىمى رەتىندە جىگىتتەر جاعى قىزدارعا اينا، تاراق پەن اشەكەي بۇيىمدار سىيلايدى.

ابىسىن اسى

بۇرىڭعى كەزدە قازاق كەلىندەرى ەرلەرىنىڭ رۇقساتىنسىز كوڭىل كوتەرمەگەن. ەرلەرى تويعا، ايتقا كەتكەن كەزدە اۋىلدا تەك ايەلدەر عانا قالعان. وسى كەزدە ولار ءدامدى ەتتەرىن اسىپ، ساماۋىرىنعا شايلەرىن قويىپ، باستارىن ءبىر جەرگە قوسىپ ءازىل- اڭگىمەلەرىن جاراستىرعان. بۇل قازاق ايەلدەرىنىڭ بەرەكە- بىرلىگىن، تاتۋلىعىن ارتتىرعان. «ابىسىن اسى» ايەلدەردىڭ تاتۋلىقتا ءومىر سۇرۋىنە تاربيەلەيدى.

اساتۋ

كوپشىلىك اۋزى دۋالى، ەلگە سىيلى اقساقالدار ءوز قولىمەن تاباقتىڭ تۇبىندە قالعان استى ءوزىنىڭ بالالارىنا بەرگەن. بۇرىڭعى كەزدە بالالار قوناق شاقىرعان ءۇيدى اينالشىقتاپ جۇرگەن، ويتكەنى ولاردى كەز كەلگەن ۋاقىتتا اسقا شاقىرىپ قالۋى مۇمكىن. ايگىلى جازۋشى ءسابيت مۇقانوۆ ءوزىنىڭ شىعارمالارىندا بۇل ءداستۇرلى ناسيحاتتاعان بولاتىن.