بۇگىنگى سيريا: الەپپو ءۇشىن ۇرىس اياقتالدى، الدا يدليب ءۇشىن ايقاس كۇتىپ تۇر - فوتو

سيريا اۋماعىندا بەتون توسقاۋىلدارى بار كوپتەگەن بلوك- پوستار قويىلعان. ولاردىڭ جانىندا قارۋلى جاۋىنگەرلەرمەن بىرگە تۇرعان وفيتسەرلەر جولاۋشىلارعا كۇدىكپەن قارايدى. بىزگە ىلەسىپ كەلە جاتقان كۇزەت بىردەن بلوك- پوستى سۋرەتكە تۇسىرۋگە بولمايتىندىعىن قاتاڭ ەسكەرتتى.
داماسكىدە ادامدار كۇندەلىكتى كۇيبەڭ تىرشىلىگىمەن ءومىر سۇرۋدە. بالالار ساياباقتا ويناپ ءجۇر. ءدامحانالار مەن مەن مەيرامحانالار دا جۇمىس ىستەپ تۇر. دەگەنمەن، مۇنداي ۇلكەن قالا ءۇشىن كوشەدە جۇرگەن ادام وتە سيرەك. ەل پرەزيدەنتى باشار اسادتىڭ سۋرەتى اكىمشىلىك عيماراتتاردىڭ قاسبەتىنە، سونىمەن بىرگە بازارلاردا دا ىلىنگەن.
تاريحى تەرەڭ، الەمنىڭ كونە قالالارىنىڭ ءبىرى شام شاھارىمەن بىتە قايناسقان، تالاي داۋىرلەر مەن حالىقتاردى باستان كەشىرگەن «سۋك ال-حاميديا» بازارى 22-00 گە دەيىن جۇمىس ىستەيدى.
«سوعىس جىلدارى ىشىندە سيريا ەكونوميكاسى ايتارلىقتاي السىرەدى. سوڭعى 6 جىلعا جۋىق ۋاقىتتىڭ ىشىندە سيريانىڭ ۇلتتىق ۆاليۋتاسىنىڭ باعامى دوللارعا شاققاندا 11 ەسە قۇنسىزدانىپ، ءبىر دوللارعا 45-50 ليردەن 500-530 ليرگە دەيىن تومەندەدى. ءبىرقاتار تاۋار مەن قىزمەت باعاسى دا وسى وسىمگە سايكەس شارىقتاپ كەتتى. ءبىراق، قاتارداعى سيريالىقتاردىڭ جالاقىسى جايىندا دا ءدال سولاي ايتۋعا بولمايدى، ول بۇرىنعى قالپىندا قالىپ وتىر. سول سەبەپتى حالىقتىڭ دا ساتىپ الۋ قابىلەتى 10 ەسەگە ازايدى. بۇل ەل ەكونوميكاسىنا دا تەرىس اسەرىن تيگىزۋدە. كوپشىلىگى تۇرمىسقا وتە قاجەتتى تاۋارلاردى دا ساتىپ الا المايدى. ماسەلەن، سيريا ارمياسى وفيتسەرىنىڭ جالاقىسى 100-120 ا ق ش دوللارىن، قاتارداعى كەلىسىمشارت جاۋىنگەرىنىڭ جالاقىسى 50 ا ق ش دوللارىن قۇرايدى. بۇعان دەيىن ول 10-11 ەسە جوعارى ەدى»، - دەيدى قازاقستاندىق دەلەگاتسيامەن ەرىپ جۇرگەن قارۋلى كۇزەتشىلەردىڭ ءبىرى.
كەيبىر ساراپشىلار سيريانىڭ يندۋستريالدى دامىعان اۋداندارىنىڭ سوعىس الاڭىنا اينالۋى تەگىننەن-تەگىن ەمەس دەگەن بولجام جاسايدى. بۇل شىندىققا جاناساتىن سياقتى. ماسەلەن، الەپپو قالاسىنداعى كاسىپورىندارداعى قۇرال-جابدىقتاردىڭ ۇرلانىپ، كورشىلەس ەلدەردىڭ بىرىنە جەتكىزىلگەندىگى بەلگىلى. قۇرال- جابدىقتاردى ارنايى ماماندار بولشەكتەۋمەن اينالىسقان.
«كوپتەگەن بىلىكتى ماماندار كاسىپورىننىڭ بانكروت بولۋىنا نەمەسە ولاردىڭ بۇزىلۋىنا بايلانىستى جۇمىسسىز قالدى. ءبىرىنشى كەزەكتە بۇل 2011 -جىلعا دەيىن ەلدى شەگە مەن ينەدەن باستاپ جەڭىل اۆتوموبيلمەن دە قامتاماسىز ەتىپ وتىرعان ءىرى، ورتا جانە شاعىن كاسىپورىنداردىڭ تالقاندالۋىمەن بايلانىستى. سيريا ءوزىن عانا قامتاماسىز ەتىپ قويماي سونىمەن بىرگە يوردانيا، ليۆان، يراك جانە مىسىرعا ءوز تاۋارلارىن جەتكىزىپ تۇراتىن. بازارداعى قازىرگى كيىم- كەشەك پەن ازىق- تۇلىكتەر ۇكىمەتتىك ارميا باقىلاۋىنداعى ولكەلەردە تۇراتىن جەكە كاسىپكەرلەردىڭ شاعىن زاۋىتتارىنان شىققان ونىمدەر»، - دەيدى بۇرىنعى ينجەنەر، بۇگىندە «سۋك ال- حاميديا» بازارىنىڭ ساۋداگەرىنە اينالعان زاكحەي ابدۋراحمان.
جۇمىسسىزدىقتىڭ بەلەڭ الىپ، سيريا ۆاليۋتاسىنىڭ 10-11 ەسە قۇنسىزدانۋىنا قاراماستان «سۋك ال- حاميديا» بازارىندا ەشكىمدە الاقان جايىپ قايىر تىلەپ جۇرگەن جوق. دەگەنمەن، اندا- ساندا كومەك سۇراعان بالالار كەزدەسىپ قالادى. ولاردىڭ وزدەرى دە بازاردىڭ 200-300 مەترلىك ءاربىر قاتارىن باقىلاۋىندا ۇستاپ تۇرعان قارۋلى كۇزەتشىلەر ەستىپ قويماۋى ءۇشىن اقىرىن سويلەيدى.
داماسكىنىڭ ءاربىر اۋدانىنا كىرەبەرىس پەن شىعابەرىسىندە بەتون توسقاۋىلدارى بار بلوك- پوستار قويىلعان. وندا وتىرعان قارۋلى اسكەري قىزمەتشىلەر سودىرلار مەن لاڭكەستەردىڭ توسىن شابۋىلىنا تويتارىس بەرۋگە ساقاداي ساي.
اسىرەسە مەملەكەتتىك مەكەمەلەرگە كىرەبەرىستەگى بلوك- پوستار بارىنشا بەكەم. بيىكتىگى 2 دەن 5 مەترگە دەيىن جەتەتىن بەتون قورشاۋلار سيريا تۋىنا بويالعان. ولاردىڭ جانىندا اۆتوماتپەن قارۋلانعان جاۋىنگەرلەر، پۋلەمەت ورناتىلعان ساۋىتتى ماشينا تۇر.
قازىرگى ۋاقىتتا الەپپونىڭ ءرولى ايقىندالعان. «ازات ەتىلگەن الەپپوداعى اسكەري قۋاتىمىزدى ەسەلەي تۇسەتىن بولامىز»، - دەيدى قازاقپاراتتىڭ ارناۋلى تىلشىسىنە سۇحبات بەرگەن سيريا سىرتقى ىستەر ءمينيسترىنىڭ ورىنباسارى فەيسال ال- مەكداد.
دەگەنمەن، سيريا ءۇشىن ماڭىزى الەپپودان كەم ەمەس وزگە ەلدى مەكەندەردە ۇكىمەت بيلىگى ازىرشە ورناتىلعان جوق. ماسەلەن، يدليبتى راديكالدى ەكسترەميستىك توپتار نەمەسە قارۋلى وپپوزيتسيا باقىلاۋىندا ۇستاپ وتىر. ايتپاقشى بۇلار استانادا وتەتىن سيرياارالىق كەلىسسوزدەرگە دە قاتىسۋى مۇمكىن.
«بۇگىندە يدليبتى ب ۇ ۇ تەرروريستىك ۇيىمدار تىزىمىنە ەنگىزگەن «دجابحات ان- نۋسرا» توبى باقىلاۋىندا ۇستاۋدا. 2015 -جىلدىڭ قاڭتارىندا يدليبتە ءبىر كۇننىڭ ىشىندە سيريا ارمياسىنىڭ تۇتقىنعا تۇسكەن 56 جاۋىنگەرى ولتىرىلگەن بولاتىن. بۇگىندە يدليبتى ءدال وسى ۇيىم باقىلاۋىندا ۇستاپ وتىرعانى بەلگىلى»، - دەيدى ال- مەكداد.
سيريا ۇكىمەتى تەرروريستەرمەن كەلىسسوزدەر جۇرگىزبەك ەمەس. دەمەك تاياۋ ارادا الەپپوداعىداي ازات ەتۋ وپەراتسياسىنىڭ يدليبتە دە جۇرگىزىلەتىندىگى انىق.
اۆتور: مارلان جيەمباي