فۋتبول ەجەلگى تۇركىلەر ويىنى

استانا. قازاقپارات - بۇل تۋرالى تۇرىك- وعىز تايپالارىنىڭ شەجىرەسى - «قورقىت اتا» كىتابىندا باياندالعان.

كەيبىر زەرتتەۋشىلەردىڭ ەڭبەگىنە سۇيەنسەك، ەرتە ورتا عاسىردا ءومىر سۇرگەن كوپتەگەن تۇرىك تاريحشىلارى ءوز شىعارمالارىندا دوپپەن وينالاتىن ۇجىمدىق ويىن تۋرالى سان مارتە جازعان. ولار ونى «تەپيك» نەمەسە «تەپيۋك»، ياعني اياقپەن تەبۋ دەپ اتاعان.

اتاپ ايتساق، بۇل جايىندا ۇلى تۇرىك تاريحشىسى، تۇركىتانۋدىڭ نەگىزىن قالاعان ماحمۇد قاشعاري «Divânu Lügati't-Türk» («تۇرىك ءتىلىنىڭ سوزدىگى» ) اتتى قۇندى ەڭبەگىندە جازعان. «تەپيك» ويىنىنىڭ ەرەجەسى قازىرگى فۋتبولدىڭ قاعيدالارىنان اسا قاتتى ەرەكشەلەنە قويماعان. تاريحشىنىڭ سۋرەتتەۋىنشە، ويىنشىلارعا دوپتى قولمەن ۇستاۋعا تىيىم سالىنعان. ەرەجەنى بۇزعاندارعا ەسكەرتۋ جاسالعان جانە ويىنشىلار دوپتى ويىن الاڭىنان شىعارماۋعا تىرىسقان.

«تاريح- ي- تيمۋر» ەڭبەگىندە تۇركىلەر تەپيك ويىنىن ءامىر تەمىر كەزىندە دە ويناعانى تۋرالى باياندالعان. ول زامانداردا دوپ قوزىنىڭ تەرىسىنەن جاسالىپ، ءىشى اۋاعا تولتىرىلعان ەكەن.

سونداي-اق، ورتا ازيا تۇرىكتەرىندە دە قوس كوماندا اراسىندا وينالاتىن ەرەكشە ويىن بولعانى بەلگىلى. كوماندانىڭ قۇرامىنا ەرلەرمەن قوسا ايەلدەر دە كىرگەن. ولار دوپتى اياقپەن جانە باسپەن ۇرىپ، قارسىلاسىنىڭ قاقپاسىنا كىرگىزۋگە ۇمتىلعان.

مۇنان بولەك، ەجەلگى تۇركىلەر قازىرگى پولو ويىنىن دا ويناعان. ونى شوگەن دەپ اتاعان. سونىمەن قاتار كوكپار دا ەجەلگى كوشپەندىلەردەن بۇگىنگە جەتكەن ويىن. شاحمات، تقوعىزقۇمالاق، حان دويبىسى، كونكي (مانەرلەپ سىرعاناۋ) ت. ب. قاتارلى بۇگىنگى زامانعا ۇزىلمەي جالعاسىپ كەلە جاتقان تۇركىلىك ويىندار وليمپيادالىق ويىندار قاتارىنا كىرگەن.

نۇرگۇل اۋباكىروۆا

 

Baq.kz