ميرزيەيەۆ كەزىندە وزبەكستان مەن قازاقستان اراسىنداعى ساۋدا كولەمى ارتادى

استانا. قازاقپارات - تاياۋدا عانا بيلىك باسىنا شاۆكات ميرزيەيەۆ كەلگەن وزبەكستان رەسپۋبليكاسى قازاقستاننىڭ ماڭىزدى ستراتەگيالىق سەرىكتەستەرىنىڭ ءبىرى سانالادى.

وسى رەتتە قازاقپارات تىلشىسىنە سۇحبات بەرگەن تانىمال ساياساتتانۋشى، الەمدىك ەكونوميكا جانە ساياسات ينستيتۋتىنىڭ سىرتقى ساياسات جونىندەگى ساراپشىسى جۇمابەك سارابەكوۆ قازاقستاندىق- وزبەكستاندىق قارىم- قاتىناستىڭ ودان ارى دامۋىنا قاتىستى ءوز بولجامىن ءبىلدىردى.

- قازاقستان مەن وزبەكستان اراسىنداعى ەكىجاقتى قارىم- قاتىناستىڭ قازىرگى ۋاقىتتا قالىپتاسىپ وتىرعان دەڭگەيىنە قانداي باعا بەرەر ەدىڭىز؟

- وزبەكستاننىڭ وڭىردەگى باسقا ەلدەرمەن قاراعاندا قازاقستانمەن قارىم- قاتىناسى بارىنشا جاقسى. ماسەلەن، تاجىكستانمەن شەشىلمەگەن ماسەلەلەرى بار. ول داۋلى تەرريتورياعا، سۋ رەسۋرستارىن بىرلەسىپ پايدالانۋعا جانە روگۋن سۋل ەلەكتر ستانساسىنىڭ قۇرىلىسىنا قاتىستى. ال قىرعىزستانمەن رەسمي تاشكەنت ءالى كۇنگە دەيىن شەكاراسىنىڭ ءبىر بولىگىن نە دەليميتاتسيا، نە دەماركاتسيا جاساماعان. ياعني، وزبەكستان باسقا بارلىق كورشىلەرىمەن قاراعاندا استانامەن وتە جاقسى قارىم- قاتىناستا ءارى ساۋدا- ەكونوميكالىق ىنتىماقتاستىعىنىڭ دەڭگەيى دە جوعارى بولىپ وتىر. ءبىز - ماڭىزدىلىعى جاعىنان وزبەكستاننىڭ ءۇشىنشى ساۋدا سەرىكتەسىمىز. ءبىرىنشى ورىندا رەسەي، ال ەكىنشى ورىندا قىتاي تۇر. دەمەك، بۇگىنگى تاڭداعى ءبىزدىڭ ىقتىماقتاستىعىمىز ستراتەگيالىق سيپاتتا دەگەن ءسوز. 90- جىلداردىڭ سوڭى مەن 2000 -جىلداردىڭ باىندا وڭىردەگى كوشباسشىلىققا قاتىستى ءتۇرلى پىكىرتالاس بولدى. بۇگىنگى كۇنى بۇل پىكىرتالاس ءوزىنىڭ وزەكتىلىگىن جويدى جانە قازاقستاندىق- وزبەكستاندىق تاندەم قۇرىلدى دەسەك تە بولادى.

بۇل ءىس جۇزىندە ءبىزدىڭ دە، ولاردىڭ دا مۇددەسىنە ساي كەلەدى. ويتكەنى، ەگەر قازاقستان ەكونوميكالىق كوشباسشى بولسا، وزبەكستان وڭىرلىك قاۋىپسىزدىك قۇرىلمىنداعى باستى ەلەمەنت سانالادى. وزبەكستان ورتالىق ازيانىڭ بارلىق مەملەكەتتەرىمەن شەكتەسىپ جاتىر جانە بۇل ەلدە احۋالعا وتە كوپ جايت تاۋەلدى. تولىقتاي العاندا، قازاقستاندىق- وزبەكستاندىق قارىم- قاتىناستى دوستىق ءارى تاتۋ كورشىلىك دەپ سيپاتتاۋعا بولادى.

- بۇل قارىم- قاتىناس وزبەكستاننىڭ بۇرىنعى باسشىلىعى كەزىندە قالىپتاسقان ەدى عوي. ەلدى جاڭا پرەزيدەنت باسقارعاننان كەيىن تاشكەنت ساياساتىندا قانداي دا ءبىر وزگەرىستەر بولۋى مۇمكىن بە؟

- بىرىنشىدەن، پرەزيدەنت شاۆكات ميرزيەيەۆ بىردەن سىرتقى ساياساتتا مۇراگەرلىك ساقتالاتىندىعى جايىندا بىردەن ءمالىم ەتتى. ال بۇل وزبەكستاننىڭ سىرتقى ساياساتىندا ايتا قويارلىقتاي تۇبەگەيلى وزگەرىستەردىڭ بولمايتىندىعىن بىلدىرەدى. دەگەنمەن، بۇعان قوسا ءبىز بۇل ەلدىڭ جاڭا باسشىلىعى تاجىكستان جانە قىرعىزستانمەن ورىن الىپ وتىرعان پروبلەمالاردى رەتتەۋگە قازىردەن- اق قادام جاساعاندىعىن كورىپ وتىرمىز. بۇل نەنى بىلدىرەدى؟ بۇعان دەيىن وزبەكستان مەن تاجىكستان باسشىلارى اراسىندا تۇلعالىق مىنەزدە قاراما- قايشىلىقتار بولعان ەدى. ال وزبەكستاننىڭ جاڭا پرەزيدەنتى مەن ەمومالي راحمون اراسىنداعى قارىم- قاتىناستا مۇنداي كەرەعارلىق ساتتەر بايقالمايدى. تاعى ءبىر ەسكەرەر جايت، شاۆكات ميرزيەيەۆ پرەزيدەنت مىندەتىن اتقارۋشى بولعان كەزدىڭ وزىندە وزبەكستان پارلامەنتى پالاتالارىنىڭ بىرلەسكەن وتىرىسىندا ءسوز سويلەپ، ەلدىڭ سىرتقى ساياساتىنىڭ باسىمدىعى وڭىرلىك ىنتىماقتاستىق بولاتىندىعىن مالىمدەگەن-دى. بۇل كورشىلەرمەن ەكونوميكالىق ىنتىماقتاستىق دەڭگەيىنە اسەر ەتۋى مۇمكىن. ياعني، ءوڭىر ەلدەرىمەن، ونىڭ ىشىندە قازاقستانمەن دە ساۋدا- ساتتىق كولەمى ارتۋى مۇمكىن.

وزبەكستاننىڭ جاڭا باسشىلىعىنىڭ وڭىرلىك پروبلەمالارعا، وڭىرلىك ىنتىماقتاستىققا باسا نازار اۋدارۋى دا وڭىرلىك وزەكتى پروبلەمالاردى شەشۋگە ءوز سەپتىگىن تيگىزە الادى. داۋلى تەرريتورياعا قاتىستى ماسەلەدە دە ءبىز تۇراقتىلىقتى بايقاي الامىز. بۇعان قوسا، وزبەكستان مۇنداي پروبلەمالاردى ۇلكەن قۇرباندىققا بارماي- اق شەشۋگە تىرىسادى. ماسەلەن، روگۋن سۋ ەلەكتر ستانساسى قۇرىلىسىنا قاتىستى وزبەكستان ءوز ۇستانىمىن وزگەرتپەيدى. ءبىراق، ەكىنشى جاعىنان شەشۋگە بولاتىن دا ءبىرقاتار ماسەلە بار. ۇستانىم وزگەرمەگەنىمەن ءادىس وزگەرەدى. وزبەكستان ۇستانىمىنىڭ بارىنشا كونسترۋكتيۆتى سيپاتقا بەيىمدەلۋىن وڭ باعالايمىن.

- ءالى كۇنگە دەيىن وزبەكستان ەۋرازيالىق ەكونوميكالىق وداققا قاتىسۋ نيەتىنىڭ بار ەكەندىگىن بىلدىرگەن ەمەس. بۇل ماسەلەگە قاتىستى تاشكەنت ۇستانىمىنىڭ وزگەرۋى مۇمكىن بە؟

- قازىردىڭ وزىندە وزبەكستاننىڭ جاڭا باسشىلىعى ەۋرازيالىق ينتەگراتسياعا قاتىسۋ مۇمكىنشىلىگىن ازىرشە قاراستىرىپ وتىرماعاندىعىن مالىمدەگەن بولاتىن. وزبەكستان تاياۋ نەمەسە ورتا مەرزىمدى بولاشاقتا ەۋرازيالىق ەكونوميكالىق وداق جۇمىسىنا قوسىلۋ كەلىسسوزدەرىن باستايدى دەپ كۇتۋدىڭ قاجەتى جوق. مۇنىڭ ءتۇرلى سەبەبى بار. ەڭ الدىمەن، ول ەلدىڭ ەكونوميكالىق دامۋىنىڭ قازىرگى مودەلى ينتەگراتسيالىق پروتسەسستەرگە قاتىسۋدى تالاپ ەتە المايدى. وزبەكستاننىڭ ەكونوميكاسى يمپورت الماستىرۋ پرينتسيپىنە نەگىزدەلگەن. ياعني، ازداپ يمپورتتاپ، مۇمكىندىگىنشە وزدەرى كوپتەپ شىعارۋعا باعىتتالعان. وسىنداي قيسىنى بار. سوندىقتان مۇنداي ەكونوميكالىق ستراتەگيا جۇزەگە اسىرىلىپ جاتقاندىقتان وزبەكستان ينتەگراتسياعا قاتىسپايدى. بۇعان قوسا، ەۋرازيالىق ەكونوميكالىق وداققا مۇشە ەلدەر ەكونوميكاسىنىڭ ءوزارا ينتەگراتسياسىنىڭ بارىنشا تەرەڭ دەڭگەيىن كوزدەيدى. ال وزبەكستان ەكونوميكاسى دامۋىنىڭ قازىرگى مودەلى مۇنى قاراستىرمايدى.

- سۇحباتىڭىزعا راحمەت!

اۆتور: مارلان جيەمباي