بۇل كۇنى داڭقتى قولباسشى، كەڭەس وداعىنىڭ باتىرى باۋىرجان مومىش ۇلى دۇنيەگە كەلگەن
باتىر جامبىل وبلىسى جۋالى اۋدانىندا تۋعان. لەنينگراد قارجى اكادەمياسى جانىنداعى كۋرستى، كەڭەس ارمياسى باس شتابىنىڭ جانىنداعى جوعارى اسكەري اكادەميانى بىتىرگەن. 1936 -جىلى قىزىل ارميا قاتارىنا الىنىپ، ۆزۆود، روتا كومانديرى، پولك شتابى باستىعىنىڭ كومەكشىسى، قازاق اسكەري كوميسسارياتىنىڭ نۇسقاۋشىسى بولعان. وتان سوعىسى باستالىسىمەن 316- اتقىشتار (كەيىننەن 8- گۆارديا) ديۆيزياسىنىڭ جاساقتالۋىنا بەلسەنە قاتىسىپ، سول ديۆيزيا قۇرامىندا مايدانعا اتتانعان.
ماسكەۋ تۇبىندەگى ۇرىستارعا قاتىسىپ، پانفيلوۆ اتىنداعى 8- گۆارديالىق ديۆيزيا باتالونىنىڭ، پولكىنىڭ كومانديرى بولعان. 1944-1945 -جىلدارى وسى ديۆيزيانى باسقارعان. ونىڭ سوعىس كەزىندەگى ۇرىس جۇرگىزۋدەگى اسكەري شەبەرلىگى، تاپقىرلىعى مەن جەكە باسىنىڭ ەرەن ەرلىگى ەرەكشە كوزگە ءتۇسىپ، باتىرلىق داڭقى اڭىزعا اينالعان. باتىردىڭ قالامىنان تۋعان كوركەم شىعارمالار بىرنەشە شەتەل تىلدەرىنە اۋدارىلعان. ول تۋىندىلارىن ورىس- قازاق تىلىندە بىردەي جازعان.
ونىڭ «ءبىزدىڭ سەميا»، «ۇشقان ۇيا»، «گەنەرال پانفيلوۆ»، «كۋبا اسەرلەرى»، «موسكۆا ءۇشىن شايقاس»، «مايدان»، «تولەگەن توقتاروۆ» اتتى كىتاپتارى بار. سونىمەن قاتار باتىردىڭ قاھارماندىق ەرلىگى تۋرالى ورىس جازۋشىسى الەكساندر بەكتىڭ «ۆولوكولام تاس جولى» اتتى پوۆەسى، ءازىلحان نۇرشايىقوۆتىڭ «اقيقات پەن اڭىز» اتتى رومان- ديلوگياسى، مەكەمتاس مىرزاحمەت ۇلىنىڭ «باۋىرجان باتىر» اتتى كىتابى، ماعيرا قوجاحمەتوۆانىڭ «توسىن سىر- سۇحبات» اتتى پەسالارى جارىق كورىپ، جازۋشى- دراماتۋرگ ەلەن ءالىمجاننىڭ «پولكوۆنيكتىڭ جاريالانباعان جازبالارى» پەساسى قويىلدى.
«قازاق فيلم» كينوستۋدياسى «ەل باسىنا كۇن تۋسا» اتتى كوركەم فيلم ءتۇسىردى. موسكۆا اكادەميالىق دراما تەاترى باۋىرجان مومىش ۇلى تۋرالى «ۆولوكولامسك تاس جولى» سپەكتاكلىن قويدى. 2001 -جىلى باۋىرجان تانۋ عىلىمي زەرتتەۋ ورتالىعى اشىلعان. باتىرعا تۋعان جەرىندە، استانا قالاسىندا ەسكەرتكىشتەر قويىلىپ، ماسكەۋ وبلىسى ۆولوكولامسك قالاسىندا باتىردىڭ تاس ءمۇسىنى ورناتىلدى.
باتىر ەسىمى اۋىلدارعا، كوشەلەرگە، رەسپۋبليكالىق اسكەري بالالار مەكتەبىنە بەرىلگەن. قازاقستاندا باۋىرجان مومىش ۇلىنىڭ 100 جىلدىعىنا ارنالعان مەرەيتوي رەسپۋبليكا كولەمىندە كەڭىنەن اتالىپ ءوتىلدى. 2010 -جىلدىڭ اقپان ايىندا ماسكەۋ قالاسىندا «اڭىزعا اينالعان باتىر» كىتابىنىڭ تۇساۋكەسەرى وتكىزىلدى. باۋىرجان مومىش ۇلىنىڭ 100 جىلدىعى، ونىڭ تۋعان جەرىندە ۇستىمىزدەگى جىلدىڭ 24-25 -قىركۇيەك كۇندەرى اتالىپ ءوتتى. 24 -قىركۇيەكتە تاراز قالاسىندا باۋىرجان مومىش ۇلىنىڭ سان قىرىن سيپاتتايتىن كونفەرەنسيا اشىلىپ، تاراز قالاسىنداعى ساياباقتا باتىر اتىنا مەموريالدىق تاقتا ورناتىلدى.
جامبىل وبلىسى جۋالى اۋدانىندا باۋىرجان مومىش ۇلىنىڭ ۇلكەن مۇراجايى اشىلدى. داڭقتى باتىردىڭ 100 جىلدىق مەرەيتويى قارساڭىندا باۋىرجان مومىش ۇلىنىڭ 30 تومدىق اكادەميالىق شىعارمالارى 2010 -جىلدىڭ 22 -قىركۇيەگىندە «ونەر» باسپاسىنان تولىعىمەن جارىق كوردى. 2010 -جىلدىڭ 29 -قازانىندا قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ۇلتتىق اكادەميالىق كىتاپحانانىڭ «كوگىلدىر» زالىندا تۇڭعىش رەت استانادا قازاق حالقىنىڭ ۇلى پەرزەنتى باۋىرجان مومىش ۇلىنا ارنالعان «قازاقتىڭ باۋىرجانى» دەرەكتى فيلمىنىڭ كورسەتىلىمى بولىپ ءوتتى.
فيلمدى «قازاقفيلم» ستۋدياسى تۇسىرگەن، رەجيسسەرى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن قايراتكەرى، قازاقستان رەسپۋبليكاسى كينوموتوگرافيستەر وداعىنىڭ مۇشەسى، كينودوكۋمەنتاليست قاليلا وماروۆ، سەناريىن جازعان - ەلشات ەسكەندىر. قىزىل تۋ، ەڭبەك قىزىل تۋ، حالىقتار دوستىعى، 1-دارەجەلى وتان سوعىسى، 2 رەت قىزىل جۇلدىز، «قۇرمەت بەلگىسى» وردەندەرىمەن جانە مەدالدارمەن ماراپاتتالعان.
