قازاقستاندا بالانى ۇرىپ تاربيەلەۋ قالىپتى جاعدايعا اينالعان

استانا. قازاقپارات - وسى اپتادا ەلىمىزدەگى ادام قۇقىعى جونىندەگى ۋاكىلەتتى وكىل، ب ۇ ۇ- نىڭ بالالار جونىندەگى جەدەل قورى جانە ەۋروپا وداعىنىڭ وكىلدەرى قازاقستانداعى بالالارعا كورسەتىلەتىن زورلىق-زومبىلىق تۋرالى زەرتتەۋلەرىنىڭ ناتيجەلەرىن جاريالادى.

بۇل تۋرالى استانا ارناسىنىڭ «ءبىزدىڭ ۋاقىت» قورىتىندى اپتالىق-ساراپتامالىق باعدارلاماسىندا ايتىلدى.

ساۋالناما الماتى، اقتوبە، قاراعاندى، سولتۇستىك جانە وڭتۇستىك قازاقستان، شىعىس قازاقستان، قىزىلوردا جانە ماڭعىستاۋ وبلىستارىندا، سونىمەن بىرگە استانا جانە الماتى قالالارىندا جۇرگىزىلگەن. 2400 ەرەسەك ادام، 1829 مەكتەپ وقۋشىسى، تۇزەۋ مەكەمەلەرىندەگى جازا وتەۋشى 76 بالا، 31 ب ا ق وكىلى جانە 102 رەسمي ورگاندار مەن بالالار قۇقىقتارى بويىنشا ماماندارعا سۇراۋ سالىنعان.

زەرتتەۋ دەرەكتەرى بويىنشا، 6-11- سىنىپتاعى مەكتەپ وقۋشىلارىنىڭ 61,8 پايىزى، ال تۇزەۋ مەكەمەلەرىندەگى بالالاردىڭ 78,9 پايىزى وتباسىلارىندا زورلىق-زومبىلىققا ۇشىراعان. ەرەسەك ادامداردىڭ 75,4 پايىزى وتباسىنداعى «بالا تاربيەسىندە تاياقتاۋدى» قولدايدى ەكەن. مۇنداي «وتباسىلىق تاربيە ءادىسىن» وقۋشىلاردىڭ 34,4 پايىزى، تۇزەۋ مەكەمەلەرىندەگى بالالاردىڭ 53,9 پايىزى دا تەرىس كورمەگەن. قاراپايىم ايتقاندا، بالانى ۇرىپ ءوسىرۋ بىزدە «نورما». ءتىپتى تاياق جەيتىن بالالاردىڭ دا ءسويتىپ ويلايتىنى...

ءبىز تاڭعالامىز - ءپرينتسيپتى تۇردە العاندا جاقسى ءبىلىم بەرىلەدى، ءبىراق نەگە قارىشتاپ دامىمايمىز، نەگە عىلىم مەن ەكونوميكا قابىسپايدى، نەگە قوعامدىق قاتىناستار ناشار، نەگە شىرپى تيگىزسەڭ، لاۋلاي جونەلەتىن ادامدار كوپ، نەگە، نەگە؟ مەنىڭ ويىمشا، نەگەنىڭ ءبىر سەبەبى - تاربيەنىڭ قوجىراۋى. جەمقورلىق، ساياسي باسەكەنىڭ جوقتىعى، ت/ب سەبەپتەرىن ەشكىم جوققا شىعارمايدى.

ءبىراق وتباسىلارداعى اگرەسسيا - جاۋىزدىققا دا بايلانىستى. جارىمجان، كۇيگەلەك، كۇدىكتەنگىش، قورقاق، جاسىق، قاتىگەز - سىرتى ءبۇتىن، ءىشى ءتۇتىن ۇرپاق وسىرەتىندەر بار. از ەمەس. ال ونداي بالالار...

«ال، ەندى بۇرىنعى تاربيەگە كەلەتىن بولساق، ونىڭ ەشقانداي جاقسى، جامان تۇستارى بار دەپ ءبولىپ قاراستىرا المايمىز. سەبەبى ول كەزدە زامان باسقا، ادام باسقا. قازىرگى زاماندا بالانى ۇرىپ سوعۋدىڭ قيىندىقتارى وتە كوپ. سەبەبى بالانىڭ جۇيكە جۇيەسى پسيحولوگيالىق جاعدايى، ونىڭ مەكتەپكە دايىندىعى، ومىرگە بەيىمدەلۋى وتە قيىن بولىپ كەلەدى.

ۇرىپ سوققان بالاڭىز ءوزىن ينديۆيد رەتىندە، جەكە ادام رەتىندە ءوزىن وتە تومەن سانايدى. سۋيتسيدكە بارۋى مۇمكىن. سوندىقتان دا بالانى ۇرىپ سوعىپ قاتاڭدىقپەن تاربيەلەۋدە ونىڭ ەشقانداي دا ءسىز جاقسى پايدالى جاقتارىن وزىڭىزگە الا المايسىز. تەك ءسىز بالاڭىزدى وزىڭىزدەن الىستاتاسىز، جوعالتاسىز. بالاڭىز كەشكە دەيىن عالامتوردا، تەلەفوندا وتىرادى. جان-جاقتى دامىمايدى. ودان قالسا، ۇرىسۋمەن، جازالاۋمەن ونى قاداعالاۋمەن كۇنىن وتكىزسەڭىز، ودان كەيىن ول سىزگە ەشتەڭە ايتپايدى، سەنبەيدى. سوندىقتان بالانى رۋحاني مۇگەدەكتىكتەن شىعارۋ ءۇشىن دوس بولۋ كەرەك، اقىلشى بولۋ كەرەك. ادەبي كىتاپتاردى كوپ وقىتۋ كەرەك»، -  دەيدى پسيحولوگ مەرۋەرت بەكتەمىروۆا.