قازاق ەلىنەن نە الامىن دەپ ەمەس، نە بەرەمىن دەپ كەلگەن جاننىڭ ءبىرىمىن - باحارگۇل تولەگەن قىزى
- قازاقستان رەسپۋبليكاسى تاۋەلسىزدىگىنە مىنە، بيىل 25 -جىل. ءسوزىمىزدى تاۋەلسىزدىك سىزگە نە بەردى، ءسىز تاۋەلسىزدىككە نە بەردىڭىز؟ دەگەن ساۋالمەن باستاساق...
- بىزگە ءبارىن بەرگەن وسى تاۋەلسىزدىك. بارلىعى تاۋەلسىزدىكتىڭ ارقاسى. تاۋەلسىزدىك بولماسا ءبىز بۇل جەرگە كەلە الماس تا ەدىك. «ادەمى- اي» كومپانياسى دا بولماس ەدى. مەنىڭ جاساعان مىڭنان ارتىق كادەسىيلارىمدا دۇنيەگە كەلمەس ەدى. مىڭنان استام قازاقتىڭ قولدانبالى ونەرىن جيناماس تا ەدىم. مەن - وسى قاسيەتتى ۇعىمدى، ەركىندىكتى اڭساپ كەلگەن ازاماتتىڭ ءبىرىمىن. سوندىقتان تاۋەلسىزدىك دەگەن مەن ءۇشىن وتە ىستىق، وتە جىلى ءسوز. 1991 -جىلى ەلىمىز تاۋەلسىزدىك العان كەزدە بوركىن اسپانعا اتىپ قۋانعان قازاق قىزىنىڭ ءبىر مەنمىن. سودان 1994 -جىلى ەلگە ءبىر جولاتا ورالعان ەدىم. مەن نە الار ەكەنمىن دەپ ەمەس، نە بەرەمىن دەپ كەلگەن جاننىڭ ءبىرىمىن. اتاجۇرتقا ات باسىن تىرەگەنىمە مىنە 22 جىل بولدى. سودان بەرى تىنباي ەڭبەك ەتىپ كەلەمىن.
- «ادەمى- اي» ونەر مۇراجايى مەن كومپانياسىن اشۋ قالاي باستالدى؟
- قازاقتىڭ قولدانبالى ونەرىن زەرتتەپ، ءوزىمنىڭ ستۋدەنت كەزدەن باستاپ جيناپ كەلە جاتقان زاتتارىمدى وسىنداعى كوزىقاراقتى ادامدارعا كورسەتىپ، ونىڭ باعالى دۇنيە ەكەنىنە كوز جەتكىزدىم. ءسويتىپ قىزىقتى ءارى جاپالى بولسا دا، ۇلتىمىزدىڭ ءداستۇرلى ونەر تۋىندىلارىن جيناپ، قاتارىن مولايتا باستادىم. بۇلاردىڭ ءبارى اتادان بالاعا قالىپ كەلە جاتقان، قىمبات باعالى، كونە مۇرالار عوي.
بۇرىنعى بايلار مەن بيلەر پايدالانعان التىنمەن اپتاپ، كۇمىسپەن كۇپتەگەن، «سىرلى اياقتىڭ سىرى كەتسە دە، سىنى كەتپەيدى» دەگەندەي، ولار جىل وتكەن سايىن قۇنداناتىن اسىلدار. ال ونداي اسىلداردى ەشكىم تەگىننەن تەگىن بەرمەيدى، ساتىپ الۋ كەرەك، ساتىپ الۋ ءۇشىن اقشاڭ بولۋ قاجەت قوي. سوسىن بيزنەسپەن اينالىستىم. ونى باستاعاندا اتا- بابا ونەرىن جاڭعىرتۋ ماقساتىندا، جاڭا زامان ۇلگىسىنە ساي، ءار قازاقتىڭ شاڭىراعىندا تۇرۋعا ءتيىستى، ەلدىكتى، ۇلتتىقتى كورسەتەتىن بۇيىمداردى ءبىز «كادەسىي» دەگەن اتپەن ساتا باستاعان بولاتىنبىز. كادەسىيلاردىڭ جانىندا تۇراتىن، ءبىراق ساتىلمايتىن جادىگەرلەر باسىندا بەس- التى زاتپەن باستالدى. سودان ايلاپ ءوسىپ، ءبىر جىلدا ءجۇز زاتقا، ەكى جىلدا ەكى ءجۇز زاتقا ءوسىپ، ءارى قاراي مولايا ءتۇستى. مەن باسىندا الماتىدا شاعىن دۇكەن اشتىم، وندا ەكى بولمەلى دۇكەننىڭ ءبىر بولمەسى كورمە زالى بولدى دا، ەندى ءبىرى كادەسىيلاردى ساتۋ ءبولىمى بولدى.
بۇنى كورگەن ەل مەنى جادىگەر جيناۋشى رەتىندە تانىپ، قولدارىندا بارىن الىپ كەلە باستادى. مەن وزىمە كەلگەن دۇنيەلەردى ساۋدالاسىپ الىپ قالىپ وتىردىم. ءسويتىپ كوللەكسيام كوبەيە بەردى. سول كەزدە ول كوللەكسيانى بولاشاقتا ۇلكەن مۇراجاي قىلىپ اشسام دەگەن ارمان پايدا بولدى. ارمانىم جۇزەگە اسىپ، 2011 -جىلى الماتىدا قازاقستانداعى تۇڭعىش جەكە مۇراجاي اشتىم. ءوزىمىزدىڭ «ادەمى-ايدىڭ» جەكە 3 قاباتتى عيماراتتىڭ 2- قاباتىن «ادەمى-اي» ونەر مۇراجايى دەپ، ادىلەت مينيسترلىگىنەن ليتسەنزياسىن الىپ زاڭداستىردىق. سول مۋزەيىمىز قازىر مەكتەپ وقۋشىلارىنا، ستۋدەنتتەرگە، شەتەلدەن كەلگەن قوناقتارعا تەگىن قىزمەت كورسەتىپ كەلەدى.
ول جەردەگى زاتتار قازاق حالقىنىڭ تۇرمىستىق بۇيىمدارى، ات ابزەلدەرى، زەرگەرلىك بۇيىمدارى، كيىز ءۇي جابدىقتارى، باتىرلاردىڭ ساۋىت- سايماندارى، ىدىس- اياقتار دەپ كوپتەگەن توپتارعا بولىنەدى. ول زاتتاردى كوشپەلى كورمە رەتىندە الماتى، استانا سىندى قالالاردا وتكەن كورمەلەرگە قاتىستىرىپ ءجۇرمىن. بۇنىڭ ءبارى ءوز قاراجاتىمىزبەن ىسكە اسادى. قىزمەتكەرلەرىن ءوزىم ايلىقپەن قامتاماسىز ەتەمىن. بىرەر جىل بۇرىن الماتىداعى ورتالىق مۇراجايدا كورمە جاساعان كەزدە، اتالعان مۇراجايدىڭ ديرەكتورى «باحارگۇلدىڭ زاتتارى، كورمەسى ءبىزدىڭ مۇراجايمەن تەپە- تەڭ»، - دەپ ايتتى. ونىسى راس دەپ ويلايمىن. ويتكەنى بىزدە ورتالىق مۋزەيدە جوق كەيبىر زاتتار دا بار. ماسەلەن، تۇركىلەر داۋىرىندەگى، 3-5 -عاسىرداعى قىتايدىڭ شاڭ پاتشالىعى كەزىندەگى ارتيفاكتىلەر بار. ەسكى زاتتار، نەشە ءتۇرلى تيىندار، وتىرار كەراميكاسى بار دەگەندەي. ءتىپتى، كەيبىر ەكسپوناتتارىمىز ءالى دە زەرتتەلۋ ۇستىندە. سول جادىگەرلىك بۇيىمدارىم بيىل «ۇلت جاۋھارلارى» دەگەن اتپەن كىتاپ بوپ شىقتى. بۇعان مىڭنان ارتىق زاتىمنىڭ 300 دەن استامىن ەنگىزدىك.
- ءسىزدىڭ قۇندى جادىگەرلەرىڭىز ساتىلا ما؟
- ولار ساتىلمايدى، بارلىعى مۇراجايىمدا تۇرادى. مىڭنان استام جادىگەرىم ءبىر توبە، ال كادەسىيدىڭ دا مىڭ ءتۇرىن شىعاردىم دەدىم عوي. ول بيزنەس، ولار ساتىلادى. كادەسىيدى تەك عانا بيزنەس دەپ ەمەس، ول دا ۇلتقا جاناشىرلىق دەپ ەلدەر باعالاپ جاتىر. ويتكەنى ول - ۇلتتىق بۇيىم، ونى جوقتان بار ەتىپ ءبىز شىعارامىز، كۇن سايىن ىزدەنىستە بولامىز. تاريحىمىزدى، ءداستۇرىمىزدى ەتنوگرافيامىزدى كورسەتەتىن بىرەگەي تۋىندىلار ولار. قازاقستاننىڭ بەلگىلى سۋرەتشىلەرى، مۇسىنشىلەرىمەن، ەتنوگرافتارىمەن اقىلداسا وتىرىپ، ىزدەنىسپەن تۋاتىن دۇنيەلەر ءبارى.
جوعارىدا ايتقانىمداي، مىڭنان اسا جادىگەردىڭ 300 ى كىتاپ بوپ شىقتى، الداعى ۋاقىتتا قالعان بولىكتەرىن كىتاپ ەتىپ شىعارۋدى جوسپارلاپ، دايىنداپ جاتىرمىن. ماقسات - جادىگەرىم بار دەپ مۇراجايعا قويىپ قويساق، ونى ساناۋلى ادامدار عانا بىلەدى، كورەدى. ال ساپالى سۋرەتتەرمەن دايىندالعان كىتاپ جينالعان اسىلدارىمىزدى بۇكىل حالىققا تانىتۋعا جول اشادى. «ۇلت جاۋھارلارى» كىتابى ءۇش تىلدە جارىق كوردى، ونداعى زاتتار قاي وڭىردىكى، قاي عاسىر، قاي جىلداردىكى، قانداي تەحنيكامەن جاسالعان، نە ءۇشىن پايدالانعان دەگەن سياقتى تۇسىنىكتەمەلەردىڭ ءبارى جازىلعان. بۇرىنعى اجەلەرىمىز پايدالانعانىمەن بۇگىندە ۇمىت بولىپ بارا جاتقان دۇنيەلەرى بار. ەندى ونى جاڭعىرتىپ، قىز كەلىنشەكتەر تاقسا، سولار ساندىقتىڭ تۇبىندە قالىپ قويماي، كىتاپ بولىپ شىقسا، كادەسىي بولىپ ساتىلسا، ءوزىمىزدىڭ دە وسىنداي جاۋھار مادەنيەتىمىزبەن قۇندى دۇنيەلەرىمىز بار ەكەنىن بىلۋگە بولادى.
- مۇراجايلارىڭىزداعى اسىل زاتتاردىڭ كوشىرمەسى جاسالىپ، جاڭعىرتىلا ما؟
- ءيا، ءبىز جاڭعىرتىپ جاساپ جاتىرمىز، ونداعى ماقساتىمىز - قازىرگى قىز-كەلىنشەكتەرگە بۇرىنعى اجە، اپالارىمىزدىڭ تاققان دۇنيەلەرىن، جاڭعىرتىپ، تاماشا ەتىپ، قولجەتىمدى عىپ شىعارساق - مۇنىڭ ءوزى قازاقتىڭ ءداستۇرلى ونەرىن دارىپتەۋدىڭ ءبىر جولى، ولار شەتەلدىڭ الپەنشەكتەرىنە قىزىققانشا، ءوزىمىزدىڭ وسى اسىلدارىمىزدى تاقسا، ۇلتتىق ونەرىمىزدى ۇمىتپايدى. جانە اتا- بابامىزدىڭ ءداستۇرىن جالعاستىرامىز، كەيىنگى ۇرپاققا وسى ونەگەلى ءىسىمىز ارقىلى ەرەكشەلەنەمىز. وسكەلەڭ ۇرپاقتىڭ پاتريوتتىق سەزىمىن وياتىپ، ولاردىڭ وتانعا دەگەن قۇرمەتىن اسىرۋ جولىندا كىشكەنە بولسا دا ەڭبەك ەتەمىز دەپ ويلايمىن.
- وتانعا كەلىپ ءوز ارمانىنا جەتكەن قازاق قىزى رەتىندە الىستا قالعان اعايىندارعا ايتارىڭىز...
- الىستاعى اعايىنعا ايتارىمىز - ەلگە كەلگەننەن كەيىن ءوزىمىز بۇگىندە ىستەپ جاتقان ىستەردىڭ دامۋىنا مۇمكىندىكتەر بولدى. وسىنداي جەتىستىكتەرگە جەتكەنىمىز، تاعى دا ايتايىن وسى قاسيەتتى تاۋەلسىزدىكتىڭ ارقاسى. مەن كەلگەلى جيىرما جىلدان استى، ەل ەگەمەندىك العالى دا مىنەكي 25 جىل بولدى. مەن وسىندا كەلگەلى «ادەمى-اي» ونەر مۇراجايىن اشتىق، ۇلتتىق كادەسىيلاردى شىعارىپ، حالقىمىزعا كىشكەنتاي بولسا دا ەڭبەگىمىز ءتيىپ جاتقانى ونىڭ ءوزى قۋانتارلىق. ءبىراق ءالى دە بولسا الدا جوبا- جوسپارلارىمىز كوپ. وسى شيرەك عاسىردا ەلىمىز ادام ايتسا نانعىسىز كوپتەگەن جەتىستىكتەرگە جەتتى. الدىمىزدا مىنە ەكسپو حالىقارالىق كورمەسى كەلە جاتىر، الماتىدا ۋنيۆەرسيادا بولعالى جاتىر. ولارعا ءبىزدىڭ كومپانيا دايىندىق ۇستىندە. وتكەن جىلى قازاق حاندىعىنىڭ 550 جىلدىعىن وتكىزدىك.
بيىلعى ۇلكەن جاڭالىعىمىز تاۋەلسىزدىكتىڭ 25 جىلدىعىنا ەلدىگىمىزدى كورسەتەتىن كوپتەگەن كادەسىيلار دايىنداۋ ۇستىندەمىز. بۇل دا بولسا ەلدىكتى ۇلىقتاۋ ماقساتى عوي. شەتەلدەن بىرەۋ كەلسە، قازاقستاننىڭ ءتول دۇنيەسى رەتىندە ءبىزدىڭ جاساعان دۇنيەلەرىمىزدى اكەتەدى. ول دۇنيەنىڭ ەش جەرىندە قايتالانبايدى. ويتكەنى قازاقتىڭ بىرەگەي تۋىندىلارى. بيىلعى ەكىنشى جاڭالىعىمىز - استاناعا كەلىپ، مىنەكي ەسىلدىڭ سول جاعالاۋىنان جاڭا دۇكەنىمىزدى اشتىق. مىنە وسىنداي جەتىستىكتەرىمنىڭ ءبارى - تاۋەلسىز وتانعا كەلگەننەن كەيىن ىسكە اسىپ جاتقان شارۋالار. سوندىقتان الىستاعى اعايىنعا ايتارىم - وتانعا ورالىپ، ەلىڭ ءۇشىن، ءوز وتانىڭ ءۇشىن قىزمەت ەت دەگىم كەلەدى.
- «ادەمى- اي» جالپى قانشا ادامدى جۇمىسپەن قامتىپ وتىر؟
- «ادەمى- اي» كومپانياسىندا جالپى 45 ادام جۇمىس ىستەيدى. ىرگەتاسىمىز قالانعالى بەرى جۇمىس ىستەپ كەلە جاتقان 5-6 قىزمەتكەر بار. ولار مەنىمەن بىرگە «ادەمى- ايدىڭ» ىستىق- سۋىعىنا كونىپ كەلەدى. وزدەرى ۇلتجاندى ازاماتتار. بىرلىكتىڭ ارقاسىندا جۇمىستارىمىز العا جىلجىپ كەلەدى. سولاردىڭ ارقاسىندا «ادەمى-اي» كومپانياسى ءوسىپ، وركەندەۋدە. مۋزەيدەگى جۇمىس ىستەيتىن قىزمەتكەرلەردىڭ بارلىعى ەرەكشە ءبىلىمدى جادىگەرلەردىڭ تاريحىن بەس ساۋساعىنداي انىق بىلەدى.
ال، كادەسىيلاردىڭ ساۋداسى جاعىنان ايتار بولساق، 15-20 جىلدىڭ ىشىندە «ادەمى-اي» ساۋدا بەلگىسى برەند رەتىندە تانىلىپ قالدى. مەنىڭ ەڭبەگىمدى باعالاپ ەلباسىنىڭ ءوزى دە ىسكەر ايەلدەرمەن كەزدەسۋدە قابىلدادى. ول كىسى ءوزى جاقىنداپ كەلىپ، قولىمنان الىپ، مەن تاعىپ بارعان اشەكەي بۇيىمدى ۇستاپ كوردى. «بۇل بۇيىمدى ءوزىڭ جاسادىڭ با؟» دەپ سۇرادى، مەن «ءيا ءوزىم جاسادىم» دەسەم، «وسىنداي بۇيىمداردى كوپ جاساۋىمىز كەرەك، اسىرەسە شەتەلدىكتەرگە وسىنى كوپ كورسەتۋمىز كەرەك، تابىستى بول، ەڭبەگىڭ جانا بەرسىن!» دەپ باتاسىن بەرگەن بولاتىن. «ەرەن ەڭبەگى ءۇشىن»، «مادەنيەت قايراتكەرى» دەگەن توسبەلگى تاقتىم، جاقىندا باۋىرجان مومىش ۇلى اتىنداعى «نامىس» وردەنىمەن ماراپاتتالدىم. بىلتىر «كونستيتۋتسيانىڭ 20 جىلدىق» مەدالىن الدىم. ەندى بۇدان ارتىق مەن وزىمە قانداي باعا تىلەيمىن.
- «ادەمى- اي» كادەسىيلارىنىڭ نەگىزگى الۋشىلارى كىمدەر؟
- نەگىزىنەن جاي قاراپايىم ادامداردىڭ قولى جەتۋ ءۇشىن باعاسى ارزان، سان ءتۇرلى كادەسىيلار دايىندايمىز. ءار الۋان مەرەكە مەيرامدارعا ارنالعان كادەسىيلاردى ءۇزىلىسسىز شىعارىپ وتىرامىز. كەيبىر مەملەكەتتىك ورگاندار مەن جەكە كومپانيالار بىزگە تاپسىرىستار بەرىپ جاتادى. بىزدەگى ديزاينەرلەر توبى ولاردىڭ لوگوتيپتەرى مەن ستيلدەرىنە قاجەتتى ەسكيزدى جاساپ كورسەتەدى.
- ۇلگىسى دايىندالعان كادەسىيلاردى وزدەرىڭىز جاسايسىزدار ما، الدە باسقالارعا تاپسىرىس بەرەسىزدەر مە؟
- الماتىدا زەرگەرلىك سەحىمىز بار. زەرگەرلىك بۇيىمداردى، كۇمىستەن، التىننان جاسايدى. يميدجدىك ونىمدەردى (جىبەكتەن، فارفوردان، حرۋستالدان جاسالعان تاۋارلاردى، قالامدى دا، فلەشكانى دا ءبارىن ايتۋعا بولادى) تولىقتاي شىعارا المايمىز، سوندىقتان شەتەلدەگى ارىپتەستەرىمىز ارقىلى جۇزەگە اسىرامىز. ءبىراق ديزاينى وزىمىزدىكى بولادى. ال ۇلتىمىزعا قاتىستى مەتالل بۇيىمداردى، قورجىن- قوسقالاڭ، كورپە- جاستىق سىندى دۇنيەلەردى ءوزىمىز جاسايمىز.
- كونە جادىگەرلەردى قازىردە جيناپ تۇراسىزدار ما؟
- ءيا، ەسكى زاتتاردى مەن ءالى دە جينايمىن. ءبىراق قازىر اقشاڭ بولسا دا تابا المايسىڭ. ويتكەنى كونەنىڭ كوزىندەي اتا- باباسىنىڭ مۇراسىن ءبارى ساتا بەرمەيدى. ونداي تاماشا قۇندى زاتتار ەل قولىندا ازايىپ كەتتى. مەن قايتا ۇلگەرىپ ساتىپ الىپ قالىپپىن. كەيدە كەزدەسىپ قالعاندارى بولادى، ولار وتە قىمبات باعالاردى كورسەتىپ جاتادى. 5 مىڭ، 10 مىڭ، 30 مىڭ دوللار دەپ الىپ كەلەدى. شاما كەلگەنىن الىپ قالام، الا الماعاندارىم ۋىسىمنان شىعارىپ قويعان كەزدەرىم دە بولدى.
- سونىڭ ىشىندە ءسىزدىڭ الا الماي، ەرەكشە وكىنىپ قالعان بۇيىمدارىڭىز بولدى ما؟
- ءبىر اپا قىزىمەن بىرگە كەرەمەت تاماشا كامزول الىپ كەلدى. كەۋدەسىنىڭ الدىڭعى جاعى بۇكىلدەي كۇمىس تەڭگەلەرمەن كومكەرىلگەن، اشەكەيلەنگەن سول شاپاننىڭ باعاسى بار جوعى جەتپىس دوللار بولدى. سول كۇنى مەندە ساۋدا بولماي، اقشام جەتپەگەن سوڭ، الا الماي قالدىم. الىپ قالساق، سونداي تاماشا بولار ەدى. كەيىن ول كىسىنى قايتا تابايىن دەسەم، تەلەفونىن دا الىپ قالماعانمىن. سونى ويلاسام، ءالى كۇنگە دەيىن وكىنەمىن.
- باحارگۇل تولەگەن قىزىنا وسى جولمەن جۇرۋگە قۋات بەرگەن نە دەپ ايتار ەدىڭىز؟
- جازۋشى كوپەن امىربەك اعامىز ماعان بەرگەن باعاسىندا مىناداي ءبىر ءسوز جازعان: «...ۇلت قۇندىلىعىنىڭ ۇيتقىسى بولعان تەمىربەك جۇرگەنوۆ، وزبەكالى جانىبەكوۆ، تاراقتى اقسەلەۋ، داركەنباي شوقپار ۇلى سىندى قايراتكەرلەردىڭ قارىنداسى باحارگۇل دەپ بىلەمىن» دەگەن بولاتىن. وسىدان ارتىق ءسوز نە كەرەك ەندى. بۇنداي سوزدەردىڭ تالايى «ادەمى-ايعا» ايتىلعان. ءبارى ۇلتتىق نامىستان تۋعاندىقتان ايتىلعان جوعارى باعالار. سوندىقتان ماعان قۋات بەرەتىن ۇلتتىق ونەر، ۇلتتىق نامىس دەپ ويلايمىن.
- حالىقارالىق «ەكسپو-2017» كورمەسىنە دايىندىقتارىڭىز جوعارى شىعار؟
- «ادەمى-اي» كومپانياسى ۇلتتىق كادەسىيلار شىعاراتىن برەند بولعاننان كەيىن بىزگە دە ۇلكەن جاۋاپكەرشىلىك ارتىلۋدا. ءبىز ولارمەن ليتسەنزيالىق كەلىسىمگە قول قويدىق. سوندىقتان كوپ زاتتار شىعارۋ جونىندە مىندەتىمىز بار. ويتكەنى فيرمالىق دۇكەندەرىن تولتىرۋىمىز كەرەك. شەتەلدەن كەلگەن نەشە ميلليون حالىق ەستەلىك رەتىندە ءبىر نارسە اكەتۋى كەرەك قوي. سولاردى دايىنداۋعا ءقازىر كىرىسىپ كەتتىك. الماتىدا وتەتىن ۋنيۆەرسيادانىڭ زاتتارىن جاساپ جاتىرمىز. «ازيادا» ويىندارىنا دەمەۋشى بولدىق. سول كەزدە وزىمىزگە كوپ تاجىريبە جينادىق.
- تابىسقا جەتكەن كاسىپكەر ايەل رەتىندە ارتىڭىزدان ەرىپ كەلە جاتقان كاسىپكەر سىڭىلىلەرىڭىزگە ايتار كەڭەستەرىڭىز...
- باتىل، پاراساتتى بولۋ كەرەك. ءبىر ءىس باستاعان كەزدە الاڭداماۋ كەرەك. كاسىپكەر ايەلدەر مەن كاسىپپەن اينالىسام دەپ وتباسىن، ەر ازاماتىن ۇمىتپاۋى ءتيىس. قىزدىڭ قىرىق جانى بار دەيدى عوي، ەگەر نيەت بولسا، ايەل ادام بارىنە ۇلگەرە الادى. جولداسىڭنىڭ دا كوڭىلىن تاۋىپ، بالا- شاعاعا دا، ۇيگە دە ۇلگەرىپ، سىرتتا بيزنەسىڭدى دە جۇرگىزىپ وتىرۋعا بولادى. قوعامدا قانشا مىقتى كاسىپكەر بولساق تا، ۇيدە قاراپايىم ايەل ەكەنىمىزدى، انا، اسىل جار بولۋ كەرەك ەكەنىمىزدى ۇمىتپاعانىمىز ءجون. ارينە، ونداي مىقتى ايەلدەر ەلىمىزدە بارشىلىق. ايەل ءوزىن قانشا مىقتى سەزىنسە دە ول ەر ادامنىڭ الدىندا ءبىر ساتى تومەن جاراتىلىس يەسى ەكەنىمىزدى مويىنداۋعا ءتيىستىمىز. ەر ادام ايەلگە ۇلكەن ارقاۋ، تىرەۋ عوي. مەنىڭ دە وسىنداي جەتىستىككە جەتۋىم دە، حالىق الدىندا وسىلاي جۇرە الۋىم دا جولداسىمنىڭ ارقاسى. مەنى جالعىزسىراتپاي، باسى قاسىمدا ءجۇردى. ءاردايىم مەنىڭ دەمەۋشىم بولا بىلەدى. سوندىقتان ارتىمنان ەرگەن قىز- كەلىنشەكتەرگە ايتارىم: جالعىز ادام جەتىستىككە جەتە الۋى ەكىتالاي. اسىرەسە ايەل ادامعا قيىن بولادى. ءداستۇر بويىنشا قازاق جۇرتى ەر ازاماتىن قۇرمەتتەپ وتكەن حالىق. ەگەر ايەل ەرىن قۇرمەتتەسە، وندا ەرىن دە، ءوزىن دە ەلى قۇرمەتتەيدى.
- سۇحباتىڭىزعا راحمەت.
بەيسەن سۇلتان ۇلى
