قازاقستانداعى ءولىم جازاسى جايلى نە بىلەمىز؟
ءولىم جازاسىنا قاتىستى موراتوري الىپ تاستالمايتىن بولسا دا، سوت ونى ءولىم جازاسىنا كەسە الادى. ءبىراق ونى ورىنداۋ نەمەسە ورىنداماۋ باسقا ماسەلە. موراتوريگە قاراماستان، قوعامدا جازالاۋدىڭ ەڭ قاتاڭ ءتۇرىن قايتا ەنگىزۋ ماسەلەسى تالقىلانىپ كەلەدى.
ءولىم جازاسىنا قاتىستى موراتوري قازاقستاندا قاشان ەنگىزىلدى؟
2003 -جىلدىڭ جەلتوقسان ايىندا نۇرسۇلتان نازاربايەۆ ءولىم جازاسىنا قاتىستى موراتوري جاريالاعان بولاتىن. قازاقستاندا ءولىم جازاسىنا تىيىم سالىنعانعا دەيىن 536 ءولىم جازاسى قولدانىلعان ەكەن. سونداي- اق، 2014 -جىلى قازاقستاندا ءولىم جازاسىنان تولىقتاي باس تارتۋ جايلى اڭگىمەلەر دە بولدى. ساراپشىلار سول كەزدە ءولىم جازاسىنىڭ كريمينوگەندىك جاعدايدى توقتاتپايتىنىن ايتقان ەدى. سونىمەن قاتار، ولار ءولىم جازاسىنا ۇقساس جازا رەتىندە ءومىر بويىنا باس بوستاندىعىنان ايىرۋ جازاسىن قولدانۋعا بولاتىنىن ايتتى. وسىدان ەكى جىل بۇرىن دەپۋتاتتار ق ر قىلمىستىق زاڭناماسىندا ءولىم جازاسىن قولدانباۋ تۋرالى ۇسىنىسقا قاتىستى پىكىر بىلدىرگەن ەدى. الايدا باس پروكۋراتۋراداعىلار بۇل ۇسىنىسقا قارسىلىق ءبىلدىردى. ولاردىڭ ايتۋىنشا، قازاقستاندا ءولىم جازاسىن تولىقتاي الىپ تاستاۋعا كونستيتۋتسيا كەدەرگى كەلتىرەدى. ايتا كەتەيىك، اقتوبەدە بولعان وقيعالاردان سوڭ تەرروريزم ءۇشىن ءولىم جازاسىن قولدانۋ تۋرالى موراتوريدى الىپ تاستاۋ تۋرالى ايتىلعان بولاتىن.
بۇل دەگەنىمىز قازاقستاندا قىلمىسكەرلەردى ءولىم جازاسىنا كەسۋگە بولادى دەگەندى بىلدىرە مە؟
موراتوري سۋديالارعا ادامدى ءولىم جازاسىنا كەسۋگە كەدەرگى كەلتىرمەيدى. قىلمىستىق كودەكس بويىنشا سۋديا سوتتالۋشىنى ءولىم جازاسىنا كەسە الادى. الايدا ادەتتە ءولىم جازاسى ءومىر بويىنا باس بوستاندىعىنان ايىرۋ جازاسىنا اۋىستىرىلادى. قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ قىلمىستىق كودەكسىندە كورسەتىلگەن ءولىم جازاسى قۇرامىندا 17 قىلمىس بار، سونداي-اق اسا اۋىر قىلمىس جاساعان كەزدە قولدانىلادى. ايتا كەتەيىك، قازىرگى ۋاقىتتا قازاقستاندا ءومىر بويىنا باس بوستاندىعىنان ايىراتىن جالعىز عانا "قارا بۇركىت" دەگەن تۇرمە بار. ول قوستاناي وبلىسىندا ورنالاسقان. وندا قازىرگى ۋاقىتتا 100 دەن اسا ادام جازاسىن وتەپ جاتىر. سونداي-اق، قازاقستاندا ءولىم جازاسىنا قاتىستى موراتوري ەنگىزىلگەن سوڭ ەلىمىزدە 5 ادامنىڭ ءولىم جازاسىنا كەسىلگەنى بەلگىلى بولدى.
ءولىم جازاسىنا كەسىلگەن قىلمىسكەرلەر ولاردى كەشىرۋدى وتىنە الا ما؟
ءولىم جازاسىنا كەسىلگەندەر ولاردى كەشىرۋ ءۇشىن سوتقا ءوتىنىش تۇسىرە الادى. ءبىراق سوتتىڭ شەشىمىنە قاتىستى موراتوري الىپ تاستالعان جاعدايدا، ول ءوتىنىش قالدىرا الادى. ەگەر دە ءولىم جازاسىنا كەسىلگەن ادام كەشىرىلەتىن بولسا، ول ءومىر بويىنا باس بوستاندىعىنان ايىرىلادى نەمەسە بەلگىلى ءبىر ۋاقىت ارالىعىندا تۇرمەدەگى ەرەكشە جاعداي رەجيمىندە جازاسىن وتەيتىن بولادى. سونىمەن قاتار، سوتتالۋشى ق ر پرەزيدەنتىنە دە ونى كەشىرۋىنە قاتىستى ءوتىنىش قالدىرا الادى. ايتا كەتەيىك، ءولىم جازاسى ايەلدەرگە، كامەلەت جاسىنا تولماعان بالالارعا جانە جاسى 63 تەن اسقان ادامدارعا قولدانىلمايدى.
