قىتايتانۋشى- عالىم د. ءماسىمحان ۇلىنىڭ ءۇش تومدىعى جارىق كوردى
ەڭبەكتى ل. ن. گۋميليەۆ اتىنداعى ەۋرازيا ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ عىلىمي كەڭەسى باسپاعا ۇسىنعان.
ءۇش تومدىق ىرگەلى زەرتتەۋلەردىڭ I تومىنا قازاق حالقىنىڭ ۇلى جازۋشىسى م. اۋەزوۆ پەن قىتاي حالقىنىڭ كلاسسيك جازۋشىسى لۋ ءشۇن شىعارماشىلىعىن، XX عاسىر باسىنداعى قازاق جانە قىتاي ادەبيەتتەرىن، اتالعان ەكى ۇلى سۋرەتكەر شىعارمالارىنداعى ۇلتتىق ءداستۇر جاڭاشىلدىق تاقىرىبىن سالىستىرمالى ادەبيەتتانۋ عىلىمى تۇرعىسىنان زەرتتەگەن «مۇحتار اۋەزوۆ جانە لۋ ءشۇن » اتتى مونوگرافياسى، سونداي- اق قىتايداعى قازاقتاردىڭ XX عاسىردىڭ العاشقى جارتىسىندىعى ادەبيەتىن، ونىڭ ىشىندە پوەزياسىنداعى ۇلت- ازاتتىق يدەيانى ارنايى قاراستىرعان «جىر- جەبە» اتتى زەرتتەۋى ەنگىزىلگەن.
«تاڭدامالى» زەرتتەۋلەر جيناعىنىڭ I تومى قىتايدا تۇراتىن قانداسىمىز، كورنەكتى جازۋشى، تاريحشى- عالىم، پروفەسسور، بەلگىلى مەملەكەت جانە قوعام قايراتكەرى س. ر. جانبولاتوۆتىڭ «د. ءماسىمحان ۇلى- اسا ۇلتجاندى، مول ءبىلىمدى، وتە كورەگەن، پارمەندى قايراتكەر عالىم » تاقىرىپتاعى العى سوزىمەن باستالادى.
ال II تومى ل. ن. گۋميليەۆ اتىنداعى ە ۇ ۋ قازاق ادەبيەتى كافەدراسىنىڭ مەڭگەرۋشىسى، ق ر ۇلتتىق عىلىم اكادەمياسىنىڭ اكادەميگى، ق ر اباي اتىنداعى مەملەكەتتىك سىيلىقتىڭ لاۋرەاتى سەيىت قاسقاباسوۆتىڭ «د. ءماسىمحان ۇلى - قازاق قىتايتانۋشىسى» تاقىرىپتاعى العى سوزىمەن اشىلادى. قىتاي تانۋ- بۇگىنگى الەمنىڭ تۇكپىر- تۇكپىرىندە كەڭىنەن قانات جايىپ، تەز ءوسىپ كەلە جاتقان ەلتانۋ عىلىمى. الايدا ونىڭ كوكەيكەستىلىگىن، ماقساتى مەن مىندەتىن ءار ەل سينولوگتارى وزىنشە سيپاتتايدى. ول، ارينە، ورىندى دا. سەبەبى بۇل ماسەلەنى ءار ەل ءوزىنىڭ ساياسي- الەۋمەتتىك الەۋەتى مەن مۇمكىندىگىن جانە سودان تۋىندايتىن ءوز مۇدەسى تۇرعىسىنان قاراستىرادى. ال قازاقستاندىق قىتايتانۋ عىلىمىنىڭ كوكەيكەستىلىگى، ماقساتى مەن مىندەتتەرى دە تەك ءوز ەلىمىزدىڭ مۇددەسى مەن الەۋەتىن باسشىلىققا الۋعا ءتيىس. پروفەسسور دۇكەن ءماسىمحان ۇلى سوڭعى شيرەك عاسىر اۋقىمىندا ەلىمىزدەگى قىتايتانۋ عىلىمىن قالىپتاستىرۋ مەن دامىتۋدا وتە جەمىستى ەڭبەك ەتىپ كەلەدى. وسى باعىتتاعى عىلىمي زەرتتەۋلەرى مەن عىلىمي- تانىمدىق ەڭبەكتەرى عالىمنىڭ تاڭدامالى شىعارمالارىنىڭ II تومىنا ەڭگىزىلگەن.
ال عالىمنىڭ تاڭدامالى ەڭبەكتەرىنىڭ III تومعا تاريحشى- عالىم، جازۋشى، ق ح ر عىلىمىنا ەڭبەك سىڭىرگەن قايراتكەر، ق ح ر مەملەكەتتىك سىيلىعىنىڭ يەگەرى ج. مىرزاحانوۆتىڭ «سەگىز قىرلى، ءبىر سىرلى» اتتى العى سوزىمەن اشىلادى. III تومىنا سوڭعى جىلداردا رەسپۋبليكامىزدىڭ ءىشى- سىرتىندا جارىق كورگەن زەرتتەۋ ماقالالارى توپتاستىرىلعان. مۇنداعى زەرتتەۋلەردىڭ دەنى ەجەلگى تۇركىلەر مەن قىتايلاردىڭ قارىم- قاتىناسى، ەجەلدەن كورشى ەكى حالىقتىڭ باعزى زامانداردان بۇگىنگە دەيىن جالعاسىپ جاتقان ۇزىنا تاريح بويىنداعى رۋحاني، مادەني بايلانىستارىنا ارنالعان ەڭبەكتەر.
زەرتتەۋ قازاق ادەبيەتتانۋ، سالىستىرمالى ادەبيەتتانۋ، شىعىستانۋ، مادەنيەتتانۋ عىلىمى سالاسىنداعى ماماندارعا، جوعارى وقۋ ورىندارىنداعى قازاق ادەبيەتى، شەتەل ادەبيەتى، ادەبيەتتانۋ، قىتايتانۋ، مادەنيەتتانۋ، ءدىنتانۋ سالاسىندا ىزدەنىپ جۇرگەن جاس عالىمدارعا ارنالعان. سونداي- اق، ۇزىنا عاسىر بويىنداعى قازاق جانە قىتاي قوعامىن، ەكى ەلدىڭ قارىم- قاتىناسىن، ەكى ەلدىڭ ساياسي- الەۋمەتتىك جاعدايىن، مادەنيەتى مەن ادەبيەتىن بىلگىسى كەلەتىن جالپى وقىرمان ءۇشىن عىلىمي دا، تانىمدىق تا قۇنى جوعارى دۇنيەلەر. 
