نۇركەنت قالاشىعىندا ەكى مىڭعا جۋىق حالىق تۇرادى
الماتى وبلىسى پانفيلوۆ اۋدانىنداعى وزگە دە قىزۋ تىرشىلىكپەن استانادان كەلگەن حالىق قالاۋلىلارى مەن مينيسترلىك وكىلدەرى وبلىس باسشىلارىمەن بىرگە تانىستى.
ونىڭ ىشىندە قورعاس شەكارا ماڭى ىنتىماقتاستىق حالىقارالىق ورتالىعى دا بار. بۇگىندە ورتالىققا كۇنىنە 2 مىڭعا تارتا ادام كەلىپ كەتەدى. قازاقستان رەسپۋبليكاسى مەن قىتاي حالىق رەسپۋبليكاسى اراسىنداعى ساۋدا ەكونوميكالىق قاتىناستاردى ءالى دە جاقسارتا ءتۇسۋ كەرەك. ول ءۇشىن قازاقستان تارابىنداعى جوبالاردى جىلدامداتىپ جۇزەگە اسىرۋ قاجەت، دەپ سانايدى دەپۋتاتتار. ال ورتالىقتىڭ قىتايعا تيەسىلى بولىگىندە قايناعان تىرشىلىك. مۇندا تۋريستەرگە ونداعان ساۋدا ورتالىقتارى قىزمەت كورسەتەدى.
سونداي اق ەركىن ەكونوميكالىق ايماقتا ورنالاسقان قۇرعاق پورتتىڭ قۋاتى كۇننەن كۇنگە ارتىپ كەلەدى. بيىلدىڭ وزىندە 160 مىڭ كونتەينەر جونەلتىلگەن. 2020 -جىلعا قاراي جۇك اينالىمى 4,4 ميلليون تونناعا جەتپەك. قازىر مۇندا قۇنى 150 ميلليارد تەڭگە بولاتىن 69 جوبا تىركەلگەن. «قورعاس- شىعىس قاقپاسى» ەركىن ەكونوميكالىق ايماعىن، ياعني، جىبەك جولىن جالعايتىن باتىس ەۋروپا - باتىس قىتاي جولىنىڭ قۇرىلىسى دا اياقتالۋعا جاقىن. اۆتوماگيسترالدىڭ جالپى ۇزىندىعى 8 مىڭ 500 شاقىرىمعا جۋىق. ونىڭ 3 مىڭعا تارتا شاقىرىمى قازاقستانعا تيەسىلى. بۇل جول ارقىلى ەۋروپاعا جۇك بۇرىنعىداي 60 كۇندە ەمەس، 15-20 كۇندە جەتكىزىلەدى. ونىڭ بويىندا ورنالاساتىن سەرۆيستىك نىساندار جوعارى دەڭگەيدە بولۋىنا تالاپ قويىلىپ وتىر.
دەپۋتاتتار جاركەنت كراحمال- سىرنە زاۋىتىندا دا بولدى. بۇل ءوندىرىس ورنى قازاقستاندا عانا ەمەس، ازيا ەلدەرىندە جۇگەرى وڭدەيتىن ەڭ ءىرى زاۋىت. جىلىنا 360 مىڭ توننا شيكىزات وڭدەيدى.26 ءتۇرلى ءونىم شىعارادى. مۇندا 1200 گە جۋىق ادام جۇمىس ىستەيدى. وعان قوسا جۇگەرى وسىرەتىن 2 مىڭعا تارتا شارۋا قوجالىعىنىڭ دە ەڭبەگى وسى زاۋىتپەن تىكەلەي بايلانىستى.
الاڭداتىن جايت. قورعاس وزەنىنىڭ قاۋپى زور. وزەن باسىن جوڭعار الاتاۋىنان الادى. ال، ونداعى مۇزدىقتار كەيىنگى جىلدارى اۋا رايىنىڭ جىلىنۋىنا بايلانىستى وزگەرە باستاعان. سوندىقتان، سەلدەن قورعاۋ جۇمىستارى كەزەك كۇتتىرمەيدى. ول وزەن جاعاسى بەكىتۋ، توسپا قويۋمەن بىتپەيدى. وعان قوسا سۋ قويماسىن سالۋ كەرەك. بۇل جۇمىستارعا 54 ميلليارد تەڭگە قارجى كەرەك. وزەننىڭ تاسۋ قاۋپى جىل سالىپ قايتالانىپ كەلەدى.
«تومەندە تەمپەراتۋرا 30-35 گرادۋسقا كوتەرىلگەندە، تاۋدا 10-12 گرادۋسقا جىليدى. ارينە ودان سوڭ مۇزدىقتار ەري باستايدى. كولشىكتەر پايدا بولا باستايدى. ونىڭ كولەمى دە ءارتۇرلى 200-300-دەن 1 ميلليون تەكشە مەترگە دەيىن جەتەدى. ارينە ءبىرى بىرىنە قۇيىلعان سوڭ سەل قاۋپى تۋىندايدى»، - دەيدى وبلىس اكىمى اماندىق باتالوۆ.
سەلدەن قورعاۋ مەكەمەسىنىڭ ماماندارى وزگە دە ماسەلەلەرىن اشىق ايتتى. ءماجىلىس دەپۋتاتتارى بارلىعىن ءتيىستى ورىندارعا جەتكىزۋگە كەلىستى. ءىسساپار بارىسى التىنكولدە قورىتىندىلاندى. سونىمەن قاتار، ايتۋلارىنشا «قورعاس» شەكارا ماڭى ىنتىماقتاستىق ورتالىعىنداعى جۇيە ءالى دە بولسا جانداندىرا ءتۇسۋدى قاجەت ەتەدى. تاۋار الىپ وتۋگە قاتىستى تالاپقا وزگەرىس ەنگىزىلىپ، داناسى مەن سالماعىنا قاتىستى شەكتەۋلەر قايتا قارالسا، دەيدى دەپۋتات ازات پەرۋاشيەۆ. جالپى ورتالىقتا سىبايلاس جەمقورلىقتىڭ جولىن كەسۋ جولدارىن قاتايتۋ ماسەلەسى دە كەڭىنەن تالقىلاندى. حالىق قالاۋلىلارى وبلىستا اتقارىلىپ جاتقان جۇمىستارعا جوعارى باعا بەردى.
«ءبىز ءبىرىنشى كەزەكتە حالىقتىڭ جاعدايىن ويلاۋىمىز كەرەك. اسىرەسە ورتا جانە شاعىن بيزنەسكە كەدەرگى كەلتىرەتىن ماسەلەلەردى بولدىرماۋىمىز ءتيىس. ءبىز وسى باعىتتاعى جۇمىستاردى جاقسارتاتىن بولامىز. قورعاس شەكارا ماڭى حالىقارالىق ىنتىماقتاستىق ورتالىعىنا قاتىستى ءوز ۇسىنىستارىمىزدى بىلدىرمەكپىز. ول قاتاردا ورتالىقتىڭ قاۋىپسىزدىگىن ارتتىرۋ، كەيبىر نىسانداردى قايتا قارجىلاندىرۋ سياقتى كەزەك كۇتتىرمەس جايتتار بار. وسىعان قاتىستى زاڭنامالاردى قايتا قاراۋدى تالاپ ەتەدى»، - دەدى ق ر پارلامەنتى ءماجىلىسىنىڭ دەپۋتاتى ۆلاديمير بوجكو.
حالىق قالاۋلىلارى نۇرلى جول باعدارلاماسىنىڭ اياسىندا الماتى وبلىسىندا قىرۋار شارۋا جاسالعاندىعىنا كۋا بولدى. اتالعان ستراتەگيالىق ماڭىزى زور جوبالار ءبارى ەل يگىلىگىنە قىزمەت ەتپەك. ەلباسى ساياساتىنىڭ دا كوزدەگەنى وسى.
اۆتور: سامال قابىشيەۆا
