ساۋلە ابەدينوۆا: شاپالاقتى وزدەرى تىلەپ الاتىن ايەلدەر بار
سۇحباتتىڭ وسى ءبىر تۇسىن ويىپ الىپ، نازارلارىڭىزعا ۇسىنۋدى ءجون كوردىك.
- كوپشىلىك قىزداردىڭ زورلىق- زومبىلىققا تاپ كەلۋىنە قانداي سەبەپتەر بولۋى مۇمكىن، دەپ ويلايسىز؟
«ساقتانساڭ - ساقتايمىن» دەگەن. ەڭ الدىمەن، قىزدار وزدەرىن ساقتاۋ كەرەك، تاڭعا دەيىن تۇنگى كلۋبتا قىدىرۋ، ىشىمدىككە اۋەستەنۋ - زورلىق-زومبىلىققا اپاراتىن بىردەن-ءبىر فاكتور. بۇل فاكتوردىڭ ار جاعى - تاربيە ماسەلەسىنە كەپ تىرەلەدى. ەكىنشى ءبىر سەبەبى - جىگىتتەردىڭ ءناپسىقۇمارلىعى... ءۇشىنشى سەبەپ - قىزدارعا زورلىق جاسايتىن ەركەكتەردىڭ پسيحيكاسىنىڭ اۋىتقۋى. تورتىنشىدەن - زورلىق جاسايتىندار ءۇشىن زاڭنىڭ سولقىلداقتىعى. زاڭ قاتال بولسا، ءتىپتى، ءولىم جازاسىنا دەيىن جەتكىزەتىن زاڭ بولسا، وندا «كۇشتىلەر» نازىك جىنىستىلارعا زورلىق جاساماس بۇرىن، ويلانار ما ەدى...
- نەگە قازاق ايەلى كۇيەۋىنىڭ ۇرعانىنا كوندىگىپ كەتكەن؟
- ءبىر- ەكى شاپالاققا كونۋگە بولادى. كەيدە سول شاپالاقتى وزدەرى تىلەپ الاتىن ايەلدەر بار. ال ەندى ءومىر بويى كۇيەۋىنىڭ تاياعى مەن تەپكىسىنىڭ استىندا ءومىر ءسۇرىپ جۇرە بەرەتىن ايەلدەر - بەيشارالار. جالپى، قازاق ايەلىنىڭ بولمىسى - و باستان كونبىس، جۋاس، مومىن بولعان عوي. ءبىراق، «ايەلىم كونبىس بەيشارا» دەپ، اتا- بابالارىمىز اپالارىمىزدى تەپكىلەي بەرمەگەن شىعار؟..
ەركەكتىڭ ەركەكتىك مىنەزىنە بايلانىستى دەپ ويلايمىن. كەيبىر ەزدەر ءۇشىن ايەلدەرىن ساباۋ - ماقتانىش.
ال ناعىز ەركەكتەر ايەلگە قول كوتەرۋدى نامىس سانايدى. قازىرگى زاماننىڭ ايەلدەرى وندايعا كونبەيدى دە. الدىڭعى بۋىن اپالارىمىز، ءتىپتى، ءبىزدىڭ بۋىن كۇيەۋلەرىنىڭ تاياعىنا كونەر، ءبىر ۇرپاق الماسقان سوڭ، بۇل دا قالادى دەپ ويلايمىن. ويتكەنى ۋاقىت باسقا، زامان باسقا، «زامانىنا قاراي - ادامى»، دەمەكشى، ۇرپاق باسقا... كەلەر زاماننىڭ ايەلدەرى كۇيەۋلەرىنىڭ تەپكىسى تۇگىل، شاپالاعىنا كونبەيتىن بولادى...
- جانە بىزدەگى ءبىر جايت، جالعىزباستى انالاردىڭ بۇرىنعى كۇيەۋىنە سالىق سالماۋى. بۇل ەركەكتەردى ەسىرتىپ جىبەرمەي مە؟
- ارينە، ايەل بالانى كۇلگە اۋناپ تاپپايدى، ءار بالانىڭ اكەسى بار. بالا - ەكەۋگە ورتاق بولعاندىقتان، ونىڭ ىستىق- سۋىعىن ەكەۋى بىرگە كوتەرۋگە مىندەتتى. زاڭ دا، مورال دا وسى مىندەتتى ەكى ادامعا بىردەي جۇكتەيدى. بالانى تۋدىرۋ بار دا، ونى باعىپ- قاعىپ، ءوسىرۋ بار، دۇرىس تاربيە بەرىپ، قوعامنىڭ سانالى، پايدالى مۇشەسى ەتىپ شىعارۋ بار.
بۇل وڭاي ەمەس. نە سەبەپتى ومىردەن ءوز ورنىن تاپپاي، باسىن تاۋعا دا، تاسقا دا سوعىپ جۇرگەن جاستار كوپ؟ ونىڭ باستى سەبەبى - ءاۋ باستا وتباسىلىق جىلىلىق، وتباسىلىق تاربيە الماعاندىقتان، اتا- انانىڭ مەيىرى مەن تاربيەسىن تەڭ كورمەگەندىكتەن جاستار اداسادى دەپ ويلايمىن. قازىرگى زاماندا جالعىزباستى تۇرماق، ءبىر شاڭىراقتا تاتۋ- ءتاتتى تۇرىپ جاتقان كەي اتا- انانىڭ بالاعا قاراۋعا ۋاقىتى جوق. ءارقايسىسى ءوز بەتتەرىنشە ءومىر سۇرەدى. جاقسى مەن جامان ولاردان دا - تولىق وتباسىنان دا شىعادى...
ادام ءوزى سەزىنىپ، ءوزى تۇسىنبەسە، وندا «سۇراپ» العان ماحاببات، «جالىنىپ» العان مەيىرىم، «تارتىپ» العان اقشا - بالاعا قۇت بولمايدى. مەن دە ەكى بالامدى جالعىز ءوسىردىم. مەن دە ءسىز ايتىپ وتىرعان «سالىقتى» - اليمەنتتى كۇيەۋىمنەن تالاپ ەتكەن جوقپىن. ول ءۇشىن «ەسىرىپ» كەتسە - ءوز ساناسىزدىعى. وبالى نە كەرەك، مۇمكىندىگىنە قاراي، بالالارىنا قولداۋ كورسەتۋگە تىرىستى، دەپ ويلايمىن. مەنىڭ ودان اليمەنت تالاپ ەتۋىمە بولار ەدى - نامىستاندىم، «ودان ءبىر تيىن دا سۇرامايمىن» دەگەن قاعيدانى ۇستاندىم.
كومەكتەسۋىم كەرەك دەگەن جاۋاپكەرشىلىكتى ءوزى سەزىنىپ، ءوزى بالالارىنىڭ ءبىر «جىرتىعىن» جاماپ جاتسا - ءوزى ءبىلسىن، ول دا ءوز ابىرويى - بالاسىنىڭ الدىندا ءجۇزى جارقىن بولادى. كومەكتەسپەسە - تاعى ءوزى ءبىلسىن دەگەن وي بولدى. جاقسىلىق تا، جاماندىق تا ادامنىڭ الدىنان شىعادى، ادام جاقسىلىق ىستەسە دە - ءوزى ءۇشىن، جاماندىق ىستەسە دە - ءوز ءۇشىن ىستەيدى.
مەنىڭ كوزىم جەتكەن نارسە، اجىراسىپ كەتسە دە، بالا- شاعاسىنا مەيىرىم بەرە الاتىن ەركەكتىڭ جولى اشىلا تۇسەدى ەكەن، ال بالا- شاعاسىنان مەيىرىمىن اياعان اكەنىڭ ءىسى دە بەرەكەسىز بولادى، اللا تاعالا رەتىن ءوزى سولاي كەلتىرەدى عوي... وسى فيلوسوفياعا كوزىم جەتكەندە، تاڭعالدىم...
