قازاقستاندا توڭكەرىس جاساماق بولعان توقتار تولەشيەۆتىڭ وكىنىشى

استانا. قازاقپارات - قازاقستانداعى بيلىكتى كۇشپەن باسىپ الماق بولعان شىمكەنتتىك كاسىپكەر توقتار تولەشيەۆتىڭ قىلمىستىق ءىسى بويىنشا سوتتىڭ باستالعانىنا جارتى ايدان استى.

 قىلمىستىق ءىستىڭ ماتەريالدارىندا مەملەكەتتىك قۇپياعا جاتاتىن مالىمەتتەردىڭ بولۋىنا بايلانىستى سوت جابىق وتۋدە. ت. تولەشيەۆكە 18 اۋىر جانە اسا اۋىر قىلمىستار، سونىڭ ىشىندە ادام ءولتىرۋ، ايۋاندىقپەن ازاپتاۋ، ادام ۇرلاۋ جانە ت. ب. قىلمىستار جاسادى دەگەن ايىپتار تاعىلۋدا.

ماكس پەن تالعات - ت. تولەشيەۆتىڭ سىبايلاستارى

بيلىك ورگاندارىنىڭ ايتۋىنشا، ەلىمىزدىڭ وڭىرلەرىندە «جەر ميتينگىلەرىن» ۇيىمداستىرۋعا مۇرىندىق بولعان وسى ت. تولەشيەۆ. ايتارلىعى، وسى ىسپەن ءبىر مەزگىلدە «سىرا كورولىنىڭ» قولىنداعى قۇرالى بولعان ماكس بوقايەۆ پەن تالعات اياننىڭ ءىسى بويىنشا سوت باستالادى. بىرەر ايعا ءسال شەگىنىس جاسايتىن بولساق، بوقايەۆ پەن اياننىڭ كوتەرگەن شۋىن مەملەكەتتىك توڭكەرىسكە جاتقىزا المايمىز. ءبىراق ولاردىڭ قوعامداعى تىنىشتىقتى تەڭسەلتكەنى ايدان انىق. «قازاقستاننىڭ ەكونوميكاسىن جاۋلاپ الۋعا الەكەدەي جالانعان قىتايعا قارسىلىق ءبىلدىرۋدى» ماقسات ەتكەن ەكى بەلسەندىنىڭ ارەكەتى ىسكە استى. جۇرتتى زاڭسىز شەرۋگە باستاپ شىقتى. ءبىراق ودان نە وزگەردى؟

جەر رەفورماسىنىڭ تۇپكى ماعىناسىن كوپشىلىكتىڭ تۇسىنبەگەنى راس. مەملەكەت ءوزارا ديالوگتى كوشەدە ەمەس، كونسترۋكتيۆتى پىكىرتالاس الاڭىندا جۇرگىزۋگە شاقىردى. بيلىك قوعاممەن كەڭ، كونسترۋكتيۆتى، جۇيەلى ديالوگ ورناتۋ ءۇشىن جەر رەفورماسى جونىندە كوميسسيا قۇردى. دەر كەزىندە قۇرىلعان كوميسسيا قوعامدىق- ساياسي شيەلەنىستى تومەندەتتى. مەملەكەت باسشىسى جەر زاڭناماسىنا 5 جىلعا دەيىن موراتوري جاريالادى. ءبىراق بيلىك بۇنىڭ بارىنە قىرۋار كۇش- جىگەر جۇمسادى ەمەس پە.. . ءوز باسىم بۇل جەردە ماكس پەن تالعاتتى ايىپتامايمىن دا، جاقتامايمىن دا.. . ءبىراق ولاردىڭ توقتار تولەشيەۆپەن سىبايلاس بولعانىنا قىنجىلامىن. ال تولەشيەۆتىڭ ءوزى قىلمىس جاساعانىنا وكىنىپ، قۇزىرلى ورگاندارعا حات جازدى.

توقتار تولەشوۆ نەگە وكىندى؟

 

جۋىردا «Facebook» جەلىسىندە ت. تولەشيەۆتىڭ قىلمىس جاساعانىنا ادال كوڭىلىمەن وكىنگەنى جونىندە قۇجاتتار جاريالاندى. ۇ ق ك- ءنىڭ باسشىسىنا جازعان ءوتىنىش- حاتىندا «شىمكەنت سىرا» ج ش س- نىڭ ەكس- ديرەكتورى ت. تولەشيەۆ قازاقستاندا جەردى شەتەلدىكتەرگە ساتۋ مەن جالعا بەرۋگە قارسى شەرۋلەردى ۇيىمداستىرعانىن مويىندادى. «حالىق مەنى قولداۋ ءۇشىن بيلىكتىڭ بەدەلىن ءتۇسىرۋ كەرەكتىگىن ءبىلدىم. ول ءۇشىن الەۋمەتتىك جارىلىس جاساۋ كەرەك ەدى. مۇنداي ءىس ءوز قولىمنان كەلمەيتىنىن ءتۇسىندىم. سول ءۇشىن اتىراۋداعى ەرىك- جىگەرى مول تالعات اياندى ىزدەپ- تاپتىم. ول ءوزىنىڭ سوڭىنان حالىقتى ەرتە الاتىنىنا سەندىم. سوندىقتان اقشالاي دەمەۋشىلىك جاساپ، «حالىق باتىرىنىڭ» بەينەسىن سومداۋدى تاپسىردىم. مەن ب ا ق- تاردا ۇزاق ۋاقىت تالقىعا تۇسكەن جەر رەفورماسىنىڭ بولاتىنىن ءبىلدىم. قازاقتاردىڭ تۋعان جەرىن قورعاۋ ءۇشىن ەشتەڭەدەن تايىنبايتىنىن ەسكەرىپ، وسى مۇمكىندىكتى پايدالانعىم كەلدى. سول ءۇشىن قىزبا مىنەزدى تۇرعىندارى كوپ اتىراۋدى تاڭدادىم. جانە ول جەردەگى بۇلىككە قاتىسىمنىڭ بارىن ەشكىم سەزبەيدى دەپ ءتۇيدىم. ءسويتىپ، ءوز قىزمەتكەرلەرىمە تالعات ايانعا  100000 دوللار جىبەرىپ، «جەر ماسەلەسىمەن» اينالىسۋعا جانە قازاق جەرىن شەتەلدىكتەرگە ساتۋ تۋرالى وسەك تاراتۋعا نۇسقاۋ بەردىم. مۇنداي ارەكەت جۇرتتى دۇرلىكتىرىپ، حالىق تۋعان جەردى قورعاۋ ءۇشىن كوتەرىلەتىنىن ءبىلدىم» ، - دەلىنگەن قۇجاتتا. ول ءوزىنىڭ تۇپكى ماقساتى حالىقتىڭ بيلىككە دەگەن اشۋ- ىزاسىن تۋعىزۋ جولىمەن ەلدە ۆيتسە- پرەزيدەنت لاۋازىمىن ەنگىزۋگە قول جەتكىزۋدى كوزدەگەن. ءبىراق ت. تولەشيەۆتىڭ ارام ويى ىسكە اسپاي، قاماۋعا الىندى.

ايتارلىعى، ت. تولەشيەۆتىڭ حاتىنداعى جاۋاپتارىنىڭ شىنايىلىعىن قورعاۋشىسى ەۆگەني ياۆورسكي راستادى. «الەۋمەتتىك جەلىلەردە جاريا بولعان حاتتى ت. تولەشيەۆ ءوز قولىمەن جازعانى راس. قىلمىستىق ءىستىڭ قۇپيا بولعاندىقتان كوپ نارسە ايتا المايمىن. ءبىراق حاتتامانى ت. تولەشوۆ ءوز قولىمەن جازدى. ونداعى جازۋ دا، ايتقان جاۋاپ تا وزىنىكى. ول مۇنى ەشكىمنىڭ قىسىمىنسىز ءوز ەركىمەن جازدى. ماعان ەشقانداي شاعىم ايتقان جوق. وعان فيزيكالىق جانە پسيحيكالىق قىسىم كورسەتىلگەن جوق. عالامتوردا جاريا بولعان اقپاراتتان وقىعانىمىزداي، ول ءوز قاتەسىن ءتۇسىنىپ، شىنايى وكىنىپ وتىر» ، - دەپ ءتۇسىندىردى ە. ياۆورسكي وتاندىق ەلەكتروندى ب ا ق- قا بەرگەن سۇحباتىندا.

ارام اقشا وپىق جەگىزدى

توقتار تولەشيەۆ ءوز قولىمەن جازعان وكىنىش حاتىندا اتىراۋلىق بەلسەندىلەردىڭ شەرۋىن قارجىلاندىرعانىن مويىندادى. وسىلايشا اتىراۋدا م. بوقايەۆ پەن ت. اياندار ۇيىمداستىرعان شەرۋدىڭ تۇپكى ماقساتى بەلگىلى بولدى. دەمەك اتىراۋلىق بەلسەندىلەردىڭ جۇرتتى زاڭسىز شەرۋگە شاقىرۋعا ارام اقشانىڭ قاتىسى بولعانى راستالدى. ماكس بوقايەۆ پەن تالعات ايان ۇران سوزدەرىندە «ءبىز ادىلەتتىلىك ءۇشىن كۇرەسەمىز» دەدى. الايدا ولار ۇيىمداستىرعان شەرۋدىڭ اقشاسىن توقتار تولەشوۆ تولەدى عوي. ەندەشە ول اقشانىڭ قانداي جولمەن تابىلعانى انىق. ەسىرتكى ساتۋ، قارۋ- جاراق ساۋداسى، رەيدەرلىك قىلمىستار. ياعني، ءبىر سوزبەن ايتساق، ارام اقشا. ال ونداي اقشانىڭ نە ماقساتقا جۇمسالاتىنىن بىلەمىز. ءبىراق ارام نيەتتىلەردىڭ جوسپارى ىسكە اسپادى. قۇزىرلى قۇقىق قورعاۋ ورگاندارى توسقاۋىل قويدى. مەنى تولعاندىراتىنى، بۇعان توسقاۋىل قويا الماي قالىپ، بەيبەرەكەتسىزدىك ەل اۋماعىنا جايىلىپ كەتسە نە بولار ەدى؟

سوناۋ 2015 -جىلدىڭ سوڭىندا ت. تولەشيەۆ ءوزىنىڭ سەنىمدى سەرىكتەرى ارقىلى اتىراۋداعى زاڭسىز شەرۋلەردى ۇيىمداستىرۋعا ءىرى كولەمدە اقشا جىبەرەدى. سونىڭ ناتيجەسىندە ماكس بوقايەۆ ءساۋىر ايىندا اتىراۋدا، مامىر ايىندا الماتىدا رۇقسات ەتىلمەگەن قارسىلىق اكتسيالارىن ۇيىمداستىرادى. ت. تولەشيەۆ ۋاقىتشا تەرگەۋ اباقتىسىندا وتىرىپ، اينالاسىنداعى ادامدار ارقىلى ءوزى تۋىپ- وسكەن سارىعاشتاعى جاپپاي قارسىلىق اكسياسىن ۇيىمداستىرۋعا ۇمتىلعان. «تەرگەۋ اباقتىسىندا وتىرىپ، قورعاۋشىمنىڭ كومەگىمەن سارىاعاش اۋدانىنىڭ تۇرعىندارىن بۇلىككە شىعارۋعا ۇمتىلدىم.

مەن قارسىلىق اكسياسىنا قاتىسقان ءار ادامعا 200 دوللاردان تاراتىپ، كەم دەگەندە 5 مىڭ ادامدى جيناۋدى ويلادىم. بۇلىكتەن ۇرەيلەنگەن بيلىك مەنى بوساتادى دەپ ۇمىتتەندىم. ءبىراق ولاي بولماي شىقتى» ، - دەپ جازدى ول ءوزىنىڭ وكىنىش حاتىندا. سوندا ارتىنان قاتتى وكىنەتىنىن بىلسە، اۋەلدە نەمەنەگە كىسىمسىگەن؟ سونى تۇسىنبەدىم.

 

كەمەل تورتايەۆ

Baq.kz