امانگەلدى باتىر قۇرباندىق شالعان مەشىتتە ءبىر عاسىردان كەيىن وسى ءراسىم قايتالاندى
11- قىركۇيەك كۇنى ارقالىق قالاسىنان باستاۋ العان ەكسپەديتسيا قوستاناي وبلىسىنىڭ امانگەلدى اۋدانىندا ورنالاسقان كەيكى باتىردىڭ قاپىدا قازا بولعان جەرى مەن جەرلەنگەن جەرى بەگىمبەتتىڭ الاكولىندە جانە سونىمەن بىرگە ۇلت- ازاتتىق كوتەرىلىسىنىڭ باس ساردارى امانگەلدى باتىردىڭ جالاۋلى وزەنىنىڭ بويىنداعى جاكەن قىستاۋىندا ەكىنشى رەت جەرلەنگەن زيراتىندا بولىپ تاعزىم جاساپ، ارۋاقتار رۋحىنا قۇران باعىشتادى.
تاريحشىلار مەن ولكەتانۋشىلار وسى تاريحي ورىندار تۋرالى وزدەرى بىلەتىن، زەرىتتەپ جيناعان دەرەكتەرىمەن ءبولىستى. وسىدان كەيىن «ءور تورعاي ەرلىك مەكەنى» ەكسپەديتسياسىنىڭ مۇشەلەرى ايگىلى دۋلىعالى مەشىتىنىڭ باسىندا جەزقازعاندىق دەلەگاتسيامەن كەزدەستى. بۇل دەلەگاتسيانى جەزقازعان قالاسى مەملەكەتتىك ءارحيۆىنىڭ دەرەكتورى باعدات تىلەۋلى ۇلى باستاپ كەلدى. كەشكى قونالقىدا باس قوسقان ەكى ايماقتىڭ كوشەلى اقساقالدارى مەن تاريحشى عالىمدارى پىكىر الماسىپ، كەڭەس وتكىزدى.
ەكى توپتىڭ مۇشەلەرىنىڭ قاتىسۋمەن12 - قىركۇيەكتە، قۇربان ايت كۇنى دۋلىعالى مەشىتىندە ايت ناماز وقىلىپ، قۇربان شالىندى. وسى مەشىتتە 1916 -جىلى امانگەلدى باتىر باستاعان كوتەرىلىسشىلەر قۇربان شالىپ، العاشقى جورىقتارىنا اتتانعان ەكەن. سول ۋاقىتتا سويىلعان قوشقاردىڭ باس سۇيەگى قۇلمۇحاممەد يشان ارىستانباي ۇلىنىڭ كەسەنەسىندە بۇگىنگى كۇنگە دەيىن ساقتالىپ كەلگەن. ال ەندى سودان ءبىر عاسىر وتكەننەن كەيىنگى ارنايى شالىنعان، كوپ ادام قاتىسقان قۇرباندىق وسى بولدى.
دۋلعالى مەشىتى ۇلىتاۋ اۋدانى، جانگەلدى سەلولىق وكرۋگى، اشىلى وزەنىنىڭ بويىندا ورىنالاسقان ءدىني ساۋلەت ەسكەرتكىشى.
مەشىت 20 عاسىردىڭ باسىندا كۇيدىرىلگەن كىرپىشتەن 9 كۇمبەزدى ەتىپ سالىنعان، ءۇش بولەكتەن (ورتالىق جانە ەكى جان بولمەلەر) ، ازان شاقىرۋ مۇناراسىنان تۇراتىن كۇردەلى ارحيتەكتۋرالىق نىسان. مەشىتتى ءدىندار قۇلمۇحاممەد يشان ارىستانباي ۇلى سالدىرعان. سوندىقتان دا ول ەل اۋزىندا «قۇلمۇحاممەد مەشىتى» ، «بەردىكەي مەشىتى» دەپتە اتالادى. 1934 -جىلعا دەيىن جاقسى ساقتالىپ كەلدى. بۇل جەر مەشىتپەن قاتار يشاننىڭ قىزىل ءۇيى، 24 بولمەلى مەدرەسە، كەرۋەن نەمەسە ءمىناجات ەتۋشىلەر ايالدايتىن قونالقىلىق ۇيدەن تۇراتىن ۇلكەن كەشەن بولعان.
ەستەرىڭىزگە سالا كەتەيىك، ەكسپەديتسيا مۇشەلەرىنىڭ ءبىر اپتاعا مەجەلەنگەن ساپارى بارىسىندا ەكى مىڭ شاقىرىم جولدى باسىپ ءوتىپ، تاريحي ماڭىزى زور وتىزدان استام نىسانعا بارۋ جوسپارلانعان. ەكسپەديتسيا قۇرامىندا عالىمدار، ولكەتانۋشىلار، قوعام بەلسەندىلەرى، جۋرناليستتەر مەن بلوگەرلەر بار. ەكسپەديتسياعا دەمەۋشىلىك جاساعان ءارى باستاماشى بولىپ ۇيىمداستىرعان - «Тorgay expedition» توبىنىڭ بەلسەندى ازاماتتارى.
باقىتجول كاكەش
