جىگىتتى جاۋىنگەرلىك قاسيەتتەرگە تاربيەلەيتىن قازاق داستۇرلەرى
سول شاقتا قازاق س س ر- ى حالىق كوميسسارلارى سوۆەتىنىڭ پرەدسەداتەلى ن. وڭداسىنوۆقا جازعان حاتىنان ءۇزىندى ۇسىنامىز.
مەن ءوزىمنىڭ ۇرىستاعى تاجىريبەمنەن سولداتتاردىڭ بويىندا جاۋىنگەرلىك قاسيەتتى تاربيەلەۋدە حالىقتىڭ باسىنان وتكەن جاۋىنگەرلىك جولدارى مەن ۇلتتىق داستۇرلەردىڭ ماڭىزى اسا زور ەكەنىنە كوزىم جەتتى.
1. ادەت جانە ادەپ.
«ۇيادا نەنى كورسە، ۇشقاندا سونى الادى».
«ۇلىڭ وسسە ۇلى جاقسىمەن، قىزىڭ وسسە قىزى جاقسىمەن اۋىلداس بولعىن».
«تەنكسىزدەن تەزەك ارتىق».
«جانىم ارىمنىڭ ساداعاسى».
«ولىمنەن ۇيات كۇشتى».
«قوياندى قامىس، ەردى نامىس ولتىرەدى».
بۇل ماقالداردىڭ ءتۇبىرى مەن ءمان- ماعىناسىن بايانداعىم كەلەدى. سىرىن اشساق، تاربيە انا سۇتىمەن بىرگە سانا- سەزىمگە ءسىڭىپ داعدىعا، ادەتكە اينالۋى قاجەت. ۇلكەندى سىيلاۋ، پارىز بەن ار- ۇياتتى قاسيەت تۇتۋ، قوعامدىق ءتارتىپتى مۇلتىكسىز ساقتاۋ، زاڭعا مويىنمۇنۋشىلىق، ادامدى بارىنەن دە ارداقتاۋ - ادام بويىندا ادامگەرشىلىك، وتانعا، ەلگە، حالىققا، ءۇي ىشىنە، ادامعا، ومىرگە دەگەن سۇيىسپەنشىلىك سياقتى جاقسى قاسيەتتەرگە تاربيەلەيدى. ونەگەلى تاربيە العان ادام وتانعا بەرىلگەندىك، ادىلدىك، تارتىپتىلىك سياقتى جاۋىنگەرلىك قاسيەتتەردىڭ نەگىزىن بويىنا سىڭىرەدى.
2. اسىق، شىلىك، جاسىرىنباق ويناۋ، جارىس، كۇرەس، اقسۇيەك ويناۋ - جاستاردى ەپتىلىككە، شەبەرلىككە، ايلاكەرلىككە، مەرگەندىككە، شيراقتىققا، تاباندىلىققا، سونداي- اق جانە ۇرىستا سولداتقا اۋاداي قاجەت باسقا دا جاقسى اسكەري (جاۋىنگەرلىك) قاسيەتتەرگە تاربيەلەيدى.
سوعىس تاجىريبەلەرى، ادىسسىزدىك - السىزدىك، ەپتىلىك تە ەرلىك ەكەنىنە كوزىمدى جەتكىزدىم. قازاق حالقىنىڭ وتكەن تاريحىنداعى بارلىق جاقسى داستۇرلەر بۇگىنگى تاڭدا قايتا سالتانات قۇرۋعا ءتيىس. حالىق دانالىعىنىڭ التىن قازىناسى ءبىزدىڭ جەتىستىگىمىزگە اينالىپ، ءبىلىمىمىز بەن تاجىريبەمىزدى بايىتىپ، ىستەرىمىزگە قولعابىس جاساۋعا ءتيىس.
تاريحىمىزداعى داڭقتى قازاق جىگىتتەرى - يساتاي، ماحامبەت، امانگەلدى جانە تاعى باسقالاردىڭ ەرلىك ىستەرى ءبىزدىڭ قازىرگى زامانعى جىگىتتەرىمىزدىڭ داستۇرىنە اينالۋى كەرەك - جاستارىمىزدىڭ ولاردى ناشار بىلەتىنى قانداي وكىنىشتى دەسەڭشى.
3. « ءسوز تاپقانعا قولقا جوق».
بادىك ايتۋ، توي، ايتىس - تەز ويلاۋعا، تاپقىرلىققا تاربيەلەيتىن ونەر سايىسى. ايتىستاي ادامدى اڭداۋسىزدا كۇتپەگەن، ۇرىمتال جەردەن توپەپ تاستارلىق ءبىر دە ءبىر ونەر سايىسى جوق. ايتىس، بادىك ايتۋ، تويدا جاسوسپىرىمدەر مەن قىزدار ولەڭدى سۋىرىپ سالىپ ايتۋعا ماشىقتانادى، اۋىز ادەبيەتى مەن مۋزىكاعا سۇيىسپەنشىلىگىن ارتتىرادى، ولاردىڭ وي ءورىسىن كەڭىتەدى، تاپقىرلىق پەن ەپتىلىككە ۇيرەنەدى.
ال ۇرىستا كۇتپەگەن وقىس جاعدايلار كوپ. تاپقىرلىق پەن پايىمداعىش قاسيەت سولداتتىڭ بويىندا ۇنەمى بولۋعا ءتيىس، ول كەيدە تۇيىققا تىرەلىپ، شىعار جول جوقتاي كورىنگەن جاعدايدا جەڭىستى قامتاماسىز ەتەدى - بىلەك ءبىردى، ايلا، اقىل مىڭدى جەڭەدى.
4. كوكپار، بايگە، اۋدارىسپاق - باتىلدىققا، ەپتىلىككە، بۇلشىق ەتتى شىنىقتىراتىن، قۇمارلىقتى وياتار، ەسەپپەن تاۋەكەلگە بەل بايلاۋعا، ءتىپتى ءوزىنىڭ ارى مەن اتاعى ءۇشىن ولىمگە باس تىگۋگە دەيىن باراتىن ءداستۇرلى ۇلتتىق سپورتتىق ويىندار. بۇل ويىنداردىڭ يگىلىكتى ەكەندىگىنە ەشقانداي كۇدىك بولماۋعا ءتيىس. بۇل ويىندار ەر جىگىتتىڭ بويىندا، قىزىل ارميا سولداتىنا سونشالىقتى قاجەتتى يگىلىكتى رىتسارلىق قاسيەت تاربيەلەيدى.
massaget.kz
