جازۋشى تولەن ابدىكتىڭ تۇشىمدى ويلارى
جازۋشى، دراماتۋرگ، قوعام قايراتكەرىنىڭ باسپا ءسوز بەتتەرىندە جارىق كورگەن سۇقباتتارىنان توپتاستىرىلعان وتكىر دە تۇشىمدى ويلارىن نازارلارىڭىزعا ۇسىنامىز.
***
ادەبيەت پەن ۇلت ءبىر- بىرىنە وتە جاقىن ۇعىمدار. بىرىنشىدەن، ادەبيەت، نەگىزىنەن، ۇلتتىق كوركەم ويدىڭ جەمىسى بولسا، ەكىنشى جاعىنان، ۇلتتىڭ ءوزى بەلگىلى ءبىر دارەجەدە ادەبيەت بەرەتىن تاربيەنىڭ جەمىسى. ويتكەنى ۇرپاق تاربيەنى ادەبيەت پەن ونەردەن الادى. كوزى اشىق ادامنىڭ دۇنيەتانىمى وتكىنشى ادەبيەتپەن ەمەس، كلاسسيكالىق ادەبيەتپەن قالىپتاسادى.
ادەبيەت ءوزىنىڭ قۇنىن جوعالتسا، ۇلتتىق سيپات تا بىرتە-بىرتە ءوز ەرەكشەلىگىنەن ايىرىلا باستايدى. ال ۇلتتىڭ قۇرۋى - ادامداردىڭ قىرىلىپ قالۋى ەمەس، ارينە، ۇلتتىڭ جويىلۋى - تىلىنەن، داستۇرىنەن ايىرىلىپ، سيپاتسىز توبىرعا اينالۋى.
***
«الداعى جازدا»، «الداعى كۇزدە»، «الداعى جىلمەن» مىنەكي ەندى ءومىردىڭ ساناۋلى ءساتىنىڭ ۇستىندە وتىرمىز. ومىرىندە نە اتا- اناعا، نە دوس-جارانعا كوڭىلدەگى جاقسىلىعىندى جاساي الماي بۇكىل ۋاقىتىندى وتكىزىپ الۋ قانداي وكىنىشتى.
ءومىردىڭ ماعىناسىن ۇنەمى الىستان ىزدەيمىز. الدەبىر ۇلى وقيعانى، ۇلى ارەكەتتى الىستان باستاعىمىز كەلەدى. ءدال جانىمىزداعى نەگىزگى ماقساتقا ۋاقىتىمىز جوق. وعان الداعى جاز، الداعى كۇز نەمەسە الداعى جىل بار.
***
بۇرىنعى قازاقتار دا جاس كەزدەرىندە جاس ادامشا ءومىر سۇرگەن. جاس كەلىپ، ءومىردىڭ ىستىق سۋىعىن كورىپ، جاقسى مەن جاماندى، ارام مەن ادالدى تارازىلاي الاتىن، اقيقاتتى تاني الاتىن دارەجەگە جەتكەندە بارىپ، دىنگە بوي ۇرعان.
***
«... ۇلتتى ءسۇيۋدى ناعىز ۇلتجاندىلاردان ۇيرەنۋ كەرەك!»
***
مەنىڭ ۇعىمىمدا بۇگىنگى زاماننىڭ ادەبيەتى بيلىككە جالتاقتامايتىن، جاعىمپازدانبايتىن، ادەبيەتتى مال تابۋ مەن نان تابۋعا اينالدىرمايتىن، بۇكىل ادامزاتتىق قۇندىلىققا نەگىزدەلگەن، ەركىن ويدىڭ، ەركىن تاقىرىپتىڭ، ەركىن ىزدەنىستىڭ ادەبيەتى بولۋى كەرەك. بۇل - ءبىر. ەكىنشىدەن، بۇگىنگى ادەبيەتتى جاساۋ ءۇشىن مىندەتتى تۇردە بۇگىنگى وقيعانى جازۋعا ءتيىس ەمەسپىز. كوركەم يدەيا بۇگىنگى ومىرمەن ۇشتاسىپ جاتسا بولعانى.
***
«... ادەبيەت پەن ونەردە «ۇلتتى قورلادى» دەگەن ءسوز بولۋعا ءتيىستى ەمەس. ولاي بولمايدى! سەبەبى، ادەبيەت بىرەۋدى تاربيەلەۋ ءۇشىن نە بولماسا، ۇلتتى كوتەرۋ ءۇشىن جازىلمايدى. جازۋ جازعان كەزدە سەنىڭ الدىڭدا ەڭ ۇلكەن تورەشى جالعىز قۇداي تۇرادى. سەن سوعان عانا جۇگىنە الاسىڭ. قولىڭنان شىققان دۇنيەنىڭ اقيقاتى مەن جالعانىنا جاراتۋشىنىڭ الدىندا عانا جاۋاپ بەرەسىڭ. ال، شىندىق، دالدىك - ءومىردىڭ اقيقاتى، ول ۇلتتىق مۇددەگە قايشى كەلمەيدى».
***
ادامنىڭ كىسىلىك كەلبەتى بەلگىلى ءبىر دارەجەدە تۇرمىسقا بايلانىستى. كەدەيلىك، قايىرشىلىق، ەرىكسىزدىك، زورلىق-زومبىلىق - وسىنىڭ ءبارى ادامدى كىسىلىك قاعيدالاردى بۇزۋعا يتەرمەلەيدى. سوندىقتان قوعام تازارۋ كەرەك. «زامان تۇزەلسە، جامان دا تۇزەلەدى». ومىردە جولى بولماعان، سانا سەزىمى تومەنگى دارەجەدەگى ادام ءار نارسەگە ۇرىنعىش كەلەدى.
massaget.kz
