قۇنانبايدىڭ ەر تۇرمانى مەن شاپانى قىتاي مۇراجايىندا ساقتاۋلى

نۇر- سۇلتان. قازاقپارات - قۇنانباي قاجىنىڭ جيەنىنە جاپقان شاپانى مەن ەر تۇرمانى قىتايدىڭ التاي قالاسىنداعى تاريحي مۇراجايدا ساقتاۋلى تۇر.

بۇل تۋرالى بىزگە بەلگىلى تاريحشى عالىم، تاريح عىلىمدارىنىڭ دوكتورى احمەت توقتاباي ايتتى. تاريحقا ۇڭىلەر بولساق، قۇنانباي ءوزىنىڭ اياۋلى قارىنداسى ايبالانى زايسان وڭىرىندەگى 5 مىڭ جىلقى بىتكەن وتەۋ بايعا ۇزاتقان. سول وتەۋدىڭ بالالارى ناعاشىلاپ قۇنانباي اۋىلىنا بارعاندا ولارعا ات مىنگىزىلىپ، شاپان جابىلادى. ەرەكشە بەزەندىرىلگەن، ءساندى ەر تۇرمان سىيعا تارتىلادى. بۇل بۇيىمداردى ۇرپاقتارى ەرەكشە قاستەرلەپ، بەرتىنگە دەيىن ساقتاپ كەلگەن. قازىر وتەۋ ۇرپاقتارى قىتايدىڭ تارباعاتاي، التاي، ىلە ايماقتارىندا تۇرىپ جاتىر. بارلىعى 60 ۇيدەن اسىپتى.

احمەت توقتاباي، تاريح عىلىمدارىنىڭ دوكتورى:

- 1929- جىلى اۋمالى- توكپەلى زاماندا وتەۋ ۇرپاقتارى قىتايعا وتكەن. سوندا الگى ەر تۇرمان مەن شاپاندى وزدەرىمەن بىرگە الا كەتىپتى. وتە قاستەرلەپ ۇستاپ، ۇرپاقتان- ۇرپاققا مۇرا قىلىپ قالدىرىپ وتىرعان. الايدا قىتايدا 1966-جىلعى «مادەنيەت توڭكەرىسى» بۇلاردى دا شارپىپ ءوتىپتى. قىزىل بەلسەندىلەر ەر تۇرماندى قولعا ءتۇسىرىپ، ورتەپ جىبەرگەن. ويتكەنى ەر تۇرمان التىنمەن اپتالىپ، كۇمىسپەن كومكەرىلگەن اشەكەيگە تولى سالتاناتتى بۇيىم ەدى. باي فەودالدىڭ زاتتارى جويىلسىن دەگەن جەلەۋمەن وتقا جاققان. ەردىڭ تەك قاڭقاسى قالعاندا، «مىنە، ەندى تازا كەدەيدىكى، پرولەتارياتتىكى بولدى» دەپ ۇرپاقتارىنا قايتارىپ بەرىپتى. وسكەنبايدىڭ جيەنشارلارى، وتەۋ بايدىڭ ۇرپاقتارى 2012-جىلى ەر تۇرمان مەن شاپاندى التاي قالاسىنداعى تاريحي مۇراجايعا وتكىزگەن. شاپان وتە جاقسى ساقتالعان. جاسىل ءتۇستى، بىرنەشە قابات بولىپ تىگىلگەن.