ءوزىن- ءوزى جەگەن جاڭا ىندەت

 استانا. قازاقپارات - ادامداردىڭ كۇيزەلىسكە ءتۇسۋى جىل سايىن الاڭداتارلىق جاعدايعا اينالىپ بارادى. ءتىپتى «باياۋ جارىلاتىن بومباعا» الەم ەلدەرى دە الاڭداپ وتىر.

ادامنىڭ ومىردەگى ءارتۇرلى قيىندىقتارعا كەزىگۋى مەن جۇمىس ىستەۋ قابىلەتىنىڭ تومەندەۋى جانە اۋىر وقيعالارعا تاپ بولۋى ولاردىڭ جۇيكەسىن جۇقارتۋى مۇمكىن. گارۆارد ۋنيۆەرسيتەتى عالىمدارىنىڭ زەرتتەۋىنە قاراعاندا، الەمدە اۋىر كۇيزەلىسكە تاپ بولعاندار كوبەيىپ بارادى. ەڭ قيىنى مىنادا: سوڭعى بىرنەشە جىل ىشىندە جۇيكەنى جۇقارتقان اۋىر كۇيزەلىستەن الەم بويىنشا 850 مىڭ ادام ءوز- ءوزىن قۇرباندىققا شالعان.

مامانداردىڭ ايتۋىنا قاراعاندا، سوڭعى ونداعان جىلدار ىشىندە كۇيزەلىسكە تاپ بولعان حالىق رەتىندە گوللاندىقتار العاشقى ورىندى بەرمەي تۇر. ودان كەيىنگى ورىن 36 پايىزبەن ءۇندىستان ەلىنە تيەسىلى. نەگىزى، كۇيزەلىسكە كەز كەلگەن حالىق تۇسە بەرمەيدى عوي. بۇل جاعىنان ءوز- ءوزىن ۇستاي الاتىن جانە تاربيەلەي الاتىن ۇلت رەتىندە جاپونيا مەن يزرايل ەلىنىڭ حالقىنا ەشكىم جەتپەي تۇر.

دۇنيەجۇزىلىك دەنساۋلىق ساقتاۋ ۇيىمىنىڭ مالىمەتىنە قاراعاندا، ەرلەرگە قاراعاندا ايەلدەر قاۋىمى كۇيزەلىسكە كوبىرەك ۇشىرايدى ەكەن. ساراپشىلار باي قۋاتتى ەلدەردىڭ تۇرعىندارىنا قاراعاندا، كەدەي تۇراتىن مەملەكەتتەردىڭ حالقى كۇيزەلىسكە بەلگىلەنگەن جاستان ەكى جىل بۇرىن كۇيزەلىسكە تۇسەتىن كورىنەدى. دەسەك تە، دامىعان ەلدەردەگى جاعدايعا كوز سالىپ قاراساق، اسىرەسە، جاپوندىقتار اجىراسقان جاعدايدا كۇيزەلىسكە كوبىرەك تۇسەدى ەكەن. ارينە، ۇلتتىق ءومىر ءسۇرۋ سالتى مىقتى، وتباسىلىق قۇندىلىقتارعا زور ءمان بەرەتىن جاپوندارعا مۇنداي ارەكەت جات بولىپ كورىنۋى مۇمكىن.

قالاي ايتقاندا دا، ادام ساناسىندا بولاتىن اۋىر جاعدايلار وزىنە عانا ەمەس، ەلگە دە زيانىن تيگىزۋى ىقتيمال. ساراپشىلاردىڭ ايتۋىنا قاراعاندا، ءتيىستى شارالار قابىلدانباسا، 2020 -جىلعا قاراي دەرتتىڭ بۇل ءتۇرى دامىعان ەلدەرمەن قوسا دامۋشى ەلدەردىڭ دە ەكونوميكالىق وسىمىنە كەرى اسەرىن تيگىزبەك. ماسەلە مىنادا، كۇيزەلىستەن قۇتىلۋ ءۇشىن ءارتۇرلى ءدارى ءىشۋ ارقىلى قيىندىقتان شىعۋعا تىرىساتىن ادامداردىڭ قاتارى كوبەيىپ بارادى. الايدا ادامداردىڭ قيىندىققا توتەپ بەرۋ قاسيەتىن ارتتىرۋعا ارنالعان ءدارى- دارمەكتەرگە قاتىستى پىكىرلەر شوعىرى بىركەلكى ەمەس.

ساراپشىلاردىڭ ايتۋىنا قاراعاندا، ەۋروپادا انتيدەپرەسسانتتارعا ارنالعان رۇقسات قاعازداردىڭ سانى جىل ساناپ 20 پايىزعا ارتۋدا. ال ادامداردىڭ ءوز- وزىنە قول جۇمساۋى نەبارى 0,8 پايىزعا ازايعان. قولدا بار مالىمەتتەرگە قاراعاندا، جىل سايىن 60 مىڭداي ەۋروپالىق قيىندىققا شىداماي، كۇيزەلىسكە ءتۇسىپ، ومىرمەن قوش ايتىسىپ جاتادى.

ال كۇيزەلىسكە قارسى ءدارى- دارمەكتەرگە تاۋەلدى ادامداردىڭ قاتارى ارتىپ بارادى. پسيحوتروپتىق زاتتاردىڭ 80 پايىزىن قولداناتىن باتىس ەۋروپا ەلدەرىمەن قوسا ا ق ش پەن كانادادا انتيدەپرەسسانتتاردى كوبىنە- كوپ بىلىكتى پسيحياترلار ەمەس، جالپى تاجىريبەلىك دارىگەرلەر بەلگىلەپ بەرەتىن بولدى. كۇيزەلىسكە قارسى ءدارى- دارمەكتەردى كوبىنە ءومىر ءسۇرۋ دەڭگەيى جوعارى سكانديناۆيالىقتار قولدانادى ەكەن. بۇل ورايدا شۆەتسيا الدىڭعى ورىندا تۇر. مۇندا سوڭعى 20  جىلدا جۇيكە جۇيەسىنىڭ توزۋىنا قارسى پرەپاراتتاردى قولدانۋ 1000 پايىزعا ارتقان، ەكىنشى ورىندا - دانيا، ال ءۇشىنشى ورىندا - پورتۋگاليا ەلى تۇر. دەرەككە جۇگىنەر بولساق، بۇگىندە بۇل تىزىمدە ءتورتىنشى ورىندا تۇرعان ۇلىبريتانيادا ءاربىر ونىنشى ادام كۇيزەلىسكە توتەپ بەرە الماي، ءتۇرلى ءدارى- دارمەك ىشەدى ەكەن. تۇماندى البيون ەلىندە سوڭعى 10  جىلدا انتيدەپرەسسانتتاردى قولداناتىن ادامداردىڭ سانى 2 ەسەگە ارتقان.

وتكەن جىلدىڭ وزىندە بريتانيالىق دارىگەرلەر 55 ميلليون ادامعا وسىنداي ءدارى- دارمەكتى قابىلداۋعا رۇقسات بەرىپتى.

دارىگەرلەردىڭ دەرەگىنە سەنسەك، كۇيزەلىس (دەپرەسسيا) - جۇيكە اۋرۋلارىنىڭ اراسىنداعى ەڭ كەڭ تاراعان دەرت. وعان بۇگىنگى تاڭدا 350 ميلليوننان استام ادام شالدىققان. دۇنيەجۇزىلىك دەنساۋلىق ساقتاۋ ۇيىمىنىڭ ماماندارى ادامنىڭ، ۋايىم- قايعىعا سالىنىپ، «ءوزىن- ءوزى جەۋىن» جاڭا ىندەت دەپ تە اتاپ ءجۇر. ۇلىبريتانيا پسيحياترلارى كۇيزەلىسكە قارسى دارىلەردى بەي- بەرەكەت قابىلداۋعا بولمايتىنىن ايتىپ، تاۋەلدىلىكتەن قۇتىلۋعا كەڭەس بەرىپ وتىر.

ادام بالاسى ءدارى- دارمەك ءىشۋ ارقىلى كۇيزەلىستەن شىعا المايدى. ءبىراق مىنا ءبىر دەرەكتەر شىندىعىندا دا، ادام شوشىتارلىقتاي. ساراپشىلار ا ق ش- تا جاعدايدىڭ جەتىسىپ تۇرماعانىن ايتادى. دەرەككە سەنسەك، ەلدە تۇراتىن 320 ميلليوننان اسا حالىقتىڭ 30,74 ميلليونى كۇيزەلىستە ءومىر ءسۇرىپ جاتقانعا ۇقسايدى. ويتكەنى مۇندا جانىن اياماي جۇمىس ىستەيتىندەر عانا جوعارى جالاقى الادى، جۇمىسسىزدىق كوپ، اقش- تا الەۋمەتتىك جاردەماقى تولەۋ وتە تومەنگى دەڭگەيدە. مۇنان سوڭ، سوعىستان كوز اشپاي جاتقان ۋكرايناداعى جاعداي دا حالىقتىڭ جۇيكەسىن جۇقارتىپ وتىرعان جايى بار. حالقىنىڭ سانى 63 ميلليوننان اسسا دا، ونىڭ 10 ميلليونعا جۋىعى كۇيزەلىستى جاعدايدا ءومىر ءسۇرىپ جاتىر دەگەن دەرەك بار.

 ادام كۇيزەلىسكە كەنەتتەن تۇسپەيدى. ومىردەگى، وتباسىنداعى ۇزاققا سوزىلعان ءارتۇرلى جاعداي اسەر ەتۋى مۇمكىن. ءبىراق قيىن جاعدايعا تۇسۋدەن اللا ساقتاسىن!

 

ەركىن قالدان

«ايقىن»