قۇراندا ورمەكشىنىڭ تورىن نە سەبەپتى مىسالعا كەلتىرگەن
وسى اياتتا ماڭىزدى ەكى ماسەلە بار:
ءبىرىنشى ماسەلە مىناۋ: اياتتاعى انكابۋت سوزىمەن ۇرعاشى ورمەكشى ايتىلىپ تۇر. اياتتاعى جاساپ العان «ءيتتاھازات» (ەتىستىك ايەل تەگىنە بايلانىستى ايتىلعان)، بۇل ءسوزدىڭ ەر تەگىنە بايلانىستى قولدانىلۋى «ءيتتاھازا» بولادى. اللا تاعالا ايەل تەگىنە بايلانىستى ءسوزدى قولدانىپ، ۇيانى ۇرعاشى ورمەكشىنىڭ سالاتىنىن بىلدىرگەن. قۇراندا ۇرعاشىعا ءتان ءسوزدى قولدانا وتىرىپ قۇراننىڭ مۇعجيزالى كىتاپ ەكەندىگىن تاعى ءبىر رەت كورسەتىپ وتكەن. ول مۇعجيزا مىناداي:
جانۋارلار مەن جاندىكتەرگە جۇرگىزىلگەن زەرتتەۋ جۇمىستارىندا ورمەكشىلەرگە بايلانىستى تاڭقالارلىق عىلىمي قورىتىندىلار جاسالعان. ولاردىڭ ءبىرى - ورمەكشىنىڭ ۇياسىن ەركەك ورمەكشى ەمەس، ۇرعاشى ورمەكشىنىڭ سالاتىندىعى.
عىلىمي زەرتتەۋ ناتيجەسىندە جاسالعان قورىتىندى قۇران كارىمدەگى مالىمەتپەن سايكەس كەلىپ تۇر. قۇران ورمەكشىنىڭ ۇياسىن ۇرعاشى ورمەكشى سالاتىندىعىن بىلدىرگەن. عىلىم دا مۇنى راستاپ، دۇرىستىعىن قابىلدايدى.
اياتتاعى ەكىنشى ءبىر ماسەلە مىناۋ: ورمەكشىگە جاسالعان زەرتتەۋ جۇمىستارىنىڭ ناتيجەسىندە جاسالعان ەندىگى ءبىر قورىتىندى تاعى دا تاڭعالارلىق شەشىمگە تولى. جانۋارلاردىڭ باسىم كوپشىلىگىندە ەركەكتەر ۇرعاشىلارعا قاراعاندا ءىرى ءارى كۇشتى بولىپ كەلەدى. ال، ورمەكشىلەردە بۇل كەرىسىنشە، ياعني ۇرعاشىلار ەركەكتەردەن ۇلكەن بولىپ كەلەدى. جانۋارلار ۇيلەرىن ىستىقتان، سۋىقتان، دۇشپانداردان، ءتۇرلى زياندارداردان قورعانۋ ءۇشىن سالادى. ال، ورمەكشىلەر بولسا، ۇيلەرىن زيان تيگىزۋ، تۇزاق قۇرۋ، ۇيلەرىنە قاتەلەسىپ كىرىپ كەتكەندەردى ءولتىرۋ ءۇشىن سالادى.
سوندىقتان دا ۇيلەردىڭ ەڭ سەنىمسىزى - ورمەكشىنىڭ ۇياسى. ۇرعاشى ورمەكشى ەركەك ورمەكشىمەن جۇپتاسقاننان كەيىن ءوز ەرىن دە جەپ قويادى. وسىعان وراي ورمەكشىنىڭ ۇياسى وزگەلەر ءۇشىن عانا ەمەس، ۇرپاق قالدىرۋشى ەرى ءۇشىن دە سەنىمسىز بولىپ تابىلادى. ەگەر ەركەك ورمەكشى جۇپتاسقاننان كەيىن قاشىپ قۇتىلۋعا مۇمكىندىك تاپپاسا، ءوز ءۇيى وزىنە مازار بولادى.
قۇران ورمەكشىنىڭ ۇياسىنىڭ وسال ەكەندىگىن ايتۋ ارقىلى، وسى ءبىر شىندىقتى بىلدىرمەك بولعان. دەمەك، قۇران ءھام ورمەكشىنىڭ ۇياسىن ۇرعاشى ورمەكشىنىڭ سالاتىندىعىن ءھام ءۇيىنىڭ وسال ەكەندىگىن ءبىلدىرۋ ارقىلى وتباسى مۇشەلەرىنىڭ ينستينكتى دەڭگەيىندەگى ءتۇرلى ارەكەتتەرى قاراما- قايشى بولا بەرەتىنىن ەسكەرتىپ، ادامزات اراسىنداعى قارىم- قاتىناستى رۋحاني تازا، بيىك سانالى اقىل- پاراساتى ارقىلى ساقتانۋى مۇمكىندىگى بەرىلگەنىن قۇران مۇعجيزاسى ەكەندىگىن دالەلدەگەن.
قۇران عارىشتىڭ كەڭدىگىنەن، اتموسفەرا قاباتتارىنىڭ قورعايتىن قالقان رەتىندە جاراتىلعاندىعىنا دەيىن، تەڭىزدىڭ استىنداعى تولقىنداردان، تەڭىزدەردىڭ ءبىر- بىرىنە ارالاسپايتىندىعىنا دەيىن، جۇلدىزداردىڭ وزىندىك جولى مەن ورمەكشىنىڭ ۇياسىن ۇرعاشى ورمەكشىنىڭ سالاتىندىعىن، ءۇيىنىڭ وسال ەكەندىگىن ت. ب. كوپتەگەن تاقىرىپتار جايلى بايانداپ وتكەن. وسىنداي ءتۇرلى تاقىرىپتار جايلى، وسىنشالىقتى تۇسىنىكتەمە بەرگەن قۇران كارىم ەشقانداي قاتەلىككە جول بەرمەيدى. كەرىسىنشە كوزى اشىق كوكىرەگى وياۋ ادامداردىڭ كوڭىل الەمىنە نۇر شاشىپ، تاڭقالارىق جايتتاردىڭ اۋەلدەن ۇكىم- زاڭدار ارقىلى اللا تاراپىنان تۇسىندىرىلگەن عىلىمي نەگىزدەرى جاراتۋشى جۇيەسىندە وزگە الەمدەر قارىم- قاتىناسى دەڭگەيلەرىندە بۇكپەسىز شىندىق، زاڭدى اقيقاتتارعا تاپ قىلادى.
وسىدان 14 عاسىر بۇرىن ءومىر سۇرگەن وقۋ مەن جازۋدى بىلمەيتىن ادامنىڭ ءوز بەتىنشە وسىنىڭ بارلىعىن ءبىلۋى ءارى ادامزات- عالامزات تىرشىلىگى زاڭدارى مەن ولاردىڭ ءبىر- بىرىنە ورە بايلانىسى تۇرعىسىنان ءبۇتىن جۇيە رەتىندە حابارلانۋى مۇمكىن ەمەس. ولاي بولسا، قۇران كارىم تەك قانا بارشا الەمدى جاراتقان جاراتۋشىنىڭ ادامزات- عالامزات ماعلۇماتىن جاھانعا جايىپ حابارلاعان جالعىز كىتابى.
ويتكەنى، الەم دەگەن كىتاپتا نە بولسا قۇران كارىم سول جايلى تاڭقالارلىق تۇردە مالىمەت بەرىپ، سول مالىمەتتەردىڭ بارلىعى دۇرىس شىعىپ جاتىر، «عىلىم جەتىلگەن سايىن يسلام (قۇران) ادامزاتىنا ۇعىنىقتى بولا تۇسەدى» دەگەن ءاز پايعامبارىمىز مۇحاممەد (س. ع. س. ) ءحاديسى الگىندەي كوپتەگەن اقيقاتتار مەن ماعلۇماتتاردىڭ شىنايى دەرەكتەر ەكەنىن دالەلدەي تۇسەدى.
stan.kz
