ءشولىڭىز قانسىن دەسەڭىز
قاۋىننىڭ قۇرامىندا قانت، ا، ر، س دارۋمەندەرى، اسكوربين قىشقىلدارى، تەمىردىڭ مينەرالدى تۇزدارى، كالي، ناتري جانە فرۋكتوزا، ساحاروزا، گليۋكوزا كومىرتەكتەرى بار. دارۋمەندەر مەن قانت قۇرامى بويىنشا قاۋىن ءتىپتى قاربىزدان دا اسىپ كەتەدى. جازدىڭ ىستىق كۇندەرى ءشولدى جاقسى باسادى.
قازاقستاندا قاۋىننىڭ 22 اۋدانداستىرىلعان سورتتارى ەگىلەدى. جەمىستەرى قايتا وڭدەلگەن كۇيدە كەڭىنەن قولدانىلادى. قاۋىننان بال، سۋكاتتار، توساپ، مارمەلاد دايىندالادى. ولاردى كەپتىرەدى جانە قاقتايدى. قاقتالعان قاۋىنداردى «قاۋىنقاق» دەپ اتايدى، ولار ۇزاق ۋاقىت بويى ساقتالادى. داندەرىنەن جوعارى ساپالى تاعامدىق ماي وندىرەدى.
قاۋىن حالىق مەديتسيناسىندا بەلگىلى ءبىر ماعىناعا يە:
قاۋىن قۇرامىندا قانت كوپ. ول اسقازان اۋرۋلارىنا ەم. بەتتەگى بەزەۋدى، سەكپىلدەردى كەتىرۋگە كومەكتەسەدى. ەت قايناپ جاتقاندا قاۋىننىڭ قابىعىن سالسا جۇمساق بولادى.
ونىڭ قۇرامىندا فولي قىشقىلى بولاتىندىقتان، قان ازدىق اۋرۋلارىندا كەڭىنەن قولدانادى.
جەمىستەرىن تۋبەركۋلەز، برونحيت، ريەۆماتيزم اۋرۋلارىندا قولدانادى جانە جۇرەك- قان تامىر اۋرۋلارىندا، بۇيرەك پەن باۋىردىڭ دەرتتەرىندە قولدانۋ ۇسىنىلادى.
ەجەلدەن- اق قاۋىن شىرىنىن ىشەك قۇرتتارىنا قارسى ەم رەتىندە، تاماق اۋرۋلارى مەن سوزىلمالى جوتەلگە قارسى قولدانادى.
قاۋىندى قالاي تاڭداۋ كەرەك؟
جاقسى قاۋىننىڭ ساباعى قالىڭ بولادى. ال قاۋىننىڭ پىسكەندىگىن ءبىلۋ ءۇشىن ساباعىنا قاراما- قارسى بەتتەگى قىرتىسىن باسىپ كورۋ كەرەك، شالا قاۋىننىڭ سول تۇستاعى قابىعى- قاتتى، ال پىسكەن قاۋىننىڭ قابىعى - باسقان كەزدە ازداپ باسىلىپ، جۇمساق ەكەندىگى بايقالىپ تۇرادى.
جاز بويى بويىمىزدى سەرگىتىپ، دەنساۋلىعىمىزعا كۇش بەرەتىن وتە ءدامدى دە، شيپالى داقىلدىڭ ءبىرى - قاربىز.
قان اينالىم جۇيەسىن جاقسارتادى.
قاربىز سۋى قۋىق جانە ءزار جولدارىن جاقسى تازارتادى.
اعزانى شلاكتاردان تازارتادى.
بۇيرەك، باۋىردى تازالاپ، تاس جانە قۇمداردى كەتىرەدى.
قاربىزدىڭ 92 پايىزى سۋدان تۇراتىندىقتان بۇيرەكتىڭ جۇمىسىن جاقسارتادى.
از مولشەردە بولسا دا قۇرامىنداعى ليكوپەن جۇرەككە پايدالى.
قۇرامىندا كوپ مولشەردە ۆ، س دارۋمەندەرى جانە انتيوكسيدانت بار.
قۇرامىنداعى كاليي مەن بەتا- كاروتين جۇرەك اۋرۋىنا قارسى ەم.
ەگەر قاربىزعا ءزىمبىر قوسىپ جەسەڭىز، قاقىرىقتى تۇسىرۋگە كومەكتەسەدى.
قاربىزدا كالوريا مولشەرى وتە از.
بىرنەشە ءتىلىمى ءبىر كۇندىك س ۆيتامينى مولشەرىن تولتىرادى.
قاربىز اعزاداعى زياندى زاتتاردى، شەكتەردى جانە قان تامىرلارىن تازالايدى. سۇيەكتىڭ جەتىلۋىن جاقسارتادى.
«ايقىن»
