ءيسى قازاق امان با، قانداستارىم
«ءبىز ءبارىمىز ءبىر اتانىڭ - قازاق حالقىنىڭ ۇلىمىز. ءبارىمىزدىڭ دە تۋعان جەرىمىز بىرەۋ - ول قاسيەتتى قازاق دالاسى»، دەگەن ەدى تاۋەلسىزدىكتىڭ العاشقى جىلدارىندا ەلباسى نۇرسۇلتان نازاربايەۆ.
بۇل بار قازاققا، كيەلى توپىراعىنداعى بۇگىنگى يەسىنە دە، سۇم زاماندا بالاپان باسىنا، تۇرىمتاي تۇسىنا كەتىپ، تەلىم-تەلىمى شىققان شەتتەگى قانداستارعا دا ورتاق قاعيدا. وسىنداي ىزگى نيەتتەن تۋعان، ادەمى داستۇرگە اينالعان ءبىر ءبىلىم سايىسى بار ەدى. ول «قازاقستان - اتاجۇرتىم، قاسيەتىم - انا ءتىلىم» دەپ اتالاتىن قازاق ءتىلى مەن ادەبيەتى پاندەرىنەن بولاتىن حالىقارالىق وليمپيادا ەدى.
جالپى، بۇل وليمپيادانىڭ نەگىزگى ارقاۋىندا - بابالار مەكەنىنەن الىستا جاتقان، الەمنىڭ 40 تان اسا ەلىندە تۇراتىن وتانداستاردىڭ، ياعني قازاق دياسپوراسىنىڭ ۇلى مەن قىزى بابالارىنىڭ كىندىك قانى تامعان كيەلى توپىراقتى قارعاداي كەزىندە باسسىن، انا ءتىلىنىڭ قاسيەتىن ۇقسىن، ۇلت قۇندىلىقتارىمەن ەرتە تانىسىپ، سۋسىنداسىن، بۇگىنگى تاۋەلسىز مەملەكەتتىڭ ءورىستى وركەندەۋلەرىن ءوز كوزدەرىمەن كورسىن، ءسويتىپ، وتان دەگەن ارداقتى ۇعىمدى سانالارىنا ءسىڭىرىپ، قاناتتارى قاتايىپ، بۇعانالارى بەكىگەندە ەلىنە ورالىپ، ۇلەسىن قوسسىن، ۇلت دەموگرافياسىن دامىتۋعا سەپتىگى ءتيسىن دەگەن ىزگى نيەت جاتتى، دەپ جازىلعان «ەگەمەن قازاقستان» گازەتىندە جارىق كورگەن ماقالادا.
بيىلعى ءبىر مۇشەلگە تولعان وليمپيادا الماتى قالاسىنداعى عيماراتتارىنىڭ ءتورت قۇبىلاسى تۇگەل، توڭىرەگى كوز تارتاتىن جاسىل جەلەكتى «بوبەك» ۇلتتىق عىلىمي- پراكتيكالىق ورتالىعىندا ءوتتى. ءبىلىم جارىسىنىڭ سالتاناتتى اشىلۋ ساتىندە: حالىقارالىق قازاق ءتىلى قوعامىنىڭ پرەزيدەنتى، قازىلار القاسىنىڭ ءتوراعاسى، اكادەميك ءومىرزاق ايتباي ۇلى اتاجۇرتىن اڭساپ كەلگەن جاستارعا جىلى شىرايمەن، ىستىق ىقىلاسپەن، ەرەكشە مەيىرىممەن ءسوز ارنادى: «اتاجۇرتىن اڭساپ كەلگەن قۇلدىراڭداعان قۇلىندارىم، قاناتتارىڭ تالماسىن قارلىعاشتارىم، كوزدەرى بال-بۇل جانعان بوتالارىم!» دەپ، «الىستان التى جاسار بالا كەلسە، الپىستاعى كىسى تىك تۇرىپ قارسى الاتىن اتاسالتپەن سەكسەندەگى مەن سول ۇلگىنى جاڭعىرتىپ، اقساقالدىق نيەتىممەن قۇشاق اشىپ قارسى الىپ تۇرمىن.
وسى ديدارلاسۋدى سول بابالاردىڭ ۇلگىسى دەپ بىلىڭدەر!» دەگەن ابىز قازاقتىڭ باعى دا باقىتى بولىپ ەسەپتەلەتىن تاۋەلسىزدىك تۋرالى وي تەربەپ، سودان بەرى 25 جىل ۋاقىتتىڭ وتە شىققانىن تىلگە تيەك ەتىپ، «اسىل قازاعىمنىڭ ۇل-قىزى، بۇگىن سەندەر ومىرلەرىڭدەگى ۇمىتىلماس كۇننىڭ كۋاسى بولىپ وتىرسىڭدار. الىس-جاقىننان مۇندا قازاق ءتىلىنىڭ تۋىن كوتەرىپ، باستارىڭدى ءيىپ كەلدىڭدەر. ءتىل بايگەسى ءوز الدىنا، ازات وتاندارىڭدى كورۋ قانداي باقىت!» دەپ ءسات-ساپار تىلەدى. وسى يگىلىكتى جۇمىسقا ۇيىتقى بولىپ وتىرعان «دارىن» رەسپۋبليكالىق عىلىمي-پراكتيكالىق ورتالىعىنىڭ زەرتحانا مەڭگەرۋشىسى زاۋرە امانوۆا وليمپيادانىڭ جاي-جاپسارىمەن تانىستىردى.
العاشقى كۇنى جازباشا سىناق تاپسىرىپ، ەكىنشى كۇنى اۋىزشا سۇراقتارعا جاۋاپ بەردى. جازباشا جۇمىستا دا، اۋىزشا جاۋاپ بەرگەندە دە وقۋشىلار شەتىنەن اتاجۇرتقا دەگەن ءىلتيپاتتارىن، ساعىنىشتارىن ايتىپ، كەيدە جاندارىنان شىعارعان ولەڭدەرىن وقىپ، جۇرەك تەربەتەر مۇڭدى ءاندى دە اۋەلەتىپ ايىزدى قاندىردى.
وزگە جۇرتتاردىڭ الىپبيىمەن ساۋات اشقان، ءبىلىم ستاندارتىمەن وقىعان، وقۋ قۇرالدارى دا وزگەشە بولا تۇرا، ءتۇپ قازىعى سانالاتىن انا تىلىنە ىنتالارى بولەك ەكەنى ءسۇيسىنتتى. ء«يسى قازاق امان با، قانداستارىم»، دەگەن موڭعوليالىق ۇلپىرشىكتەي كادىرتاڭ مارعۇلان قىزى «اتاجۇرتىم اڭساپ جەتتىم الىستان، اتامەكەن جىر قالىقتاپ، ءان ۇشقان»، دەپ ءسوز سوڭىن تۇيىندەدى. سىناقتان بوس كەزىندە وقۋشىلار الماتى قالاسىنىڭ كورىكتى جەرلەرىن ارالاپ، ع. مۇسىرەپوۆ اتىنداعى قازاق دراما تەاترىندا «قوزى كورپەش - بايان سۇلۋ» قويىلىمىن تاماشالادى.
ءبىلىم باسەكەسىنىڭ قورىتىندىسىن اكادەميك ءومىرزاق ايتباي ۇلى باستاعان ءتوراعا مەن پروفەسسورلار ق. ەرگوبەك، ت. بايمولدايەۆ، ن. مۇحامەتجان ۇلى، فيلولوگيا عىلىمدارىنىڭ كانديداتتارى گ. ايتبايەۆا، ا. دوسىبايەۆالار سارالاپ، ءبىلىم جانە عىلىم مينيسترلىگىنىڭ ءى دارەجەلى ديپلومىن ك. مارعۇلان قىزى باستاعان ءۇش وقۋشىعا، Ⅱدارەجەلى ديپلومدى ا. كۇنتۋعان سەكىلدى بەس تالاپكەرگە، Ⅲدارەجەلى ديپلومدى ك. حۋمىرزاح ءتارىزدى جەتى ۇمىتكەرگە بەردى. قازىلار القاسىنىڭ مۇشەسى، بەلگىلى الاشتانۋشى عالىم، «ارىس» باسپاسىنىڭ ديرەكتورى عاريفوللا انەس ءتىل ءبىلىمى الىپتارىنىڭ كولەمدى جيناقتارىن تارتۋ ەتتى. «قازاق تىلىنەن اسقان قۇدىرەت جوق دەسەك، ءبىز ءۇشىن بۇل سىيلىقتىڭ ەڭ ۇلكەنى بولدى. قولىمىز جەتە بەرمەيتىن ق. جۇبانوۆ، ءى. كەڭەسبايەۆ، ع. مۇسابايەۆ، ق. ومىرالييەۆ، ءو. ايتباي ۇلى، وزگە دە وقىمىستىلاردىڭ ءتىلىمىزدىڭ ءتورت قۇبىلاسىن تۇگەندەگەن ەڭبەگى ءوزىمىز كۇن كەشىپ جاتقان مەملەكەتتەرگە بارعاندا، قازاق ۇرپاعى ءۇشىن تاپتىرماس قۇرال بولارى ايداي انىق»، دەيدى قىتاي مەملەكەتىنەن كەلگەن قوزىحان سابىر ۇلى.
الىستا جۇرگەن اعايىننىڭ ۇرپاعىنا ارنالعان بۇل وليمپيادا بۇرىن دۇرىلدەپ وتەتىن ەدى. ويتكەنى، ايتۋلى شارا ەلىمىزدەگى وليمپيادالار تىزبەسىنە تىركەلگەن، قارجى جاعى دا قاراستىرىلعان. ءبىراق بيىل سولعىنداۋ بولعانىن نەسىن جاسىرامىز. وعان ءبىر سەبەپ، وليمپيادا العاش اقتوبەدە ءوتۋى ءتيىس ەدى.
ونداعى جاعداي مۇرسات بەرمەدى. سوندىقتان رۋحاني استاناداعى «بوبەك» ۇلتتىق عىلىمي- پراكتيكالىق ورتالىعى تاڭداپ الىنعان. «بوبەك» ورتالىعىنىڭ ۇجىمى قولدان كەلگەننىڭ ءبارىن جاسادى. ايتسە دە، ءوڭىردىڭ ءبىلىم سالاسىنا جاۋاپتى باسشىلار مەن قوسشىلار قالامىزعا الىس-جاقىننان ۇلت ۇرپاعى كەلىپتى دەپ نە اشىلۋىنا، بولماسا جابىلۋىنا اتىزىن سالا قويمادى. بۇرىنعى جىلدارى استانادا بولعاندا سەنات پەن ءماجىلىس دەپۋتاتتارى قابىلداپ، ەلىم، جەرىم دەگەن وقۋشىلاردىڭ مەرەيىن وسىرەتىن. وبلىستارعا بارعاندا ايماق اكىمدەرى قارسى الىپ، جىلى قۇشاعىن اشاتىن.
جۇرەك جىلىتار سوزدەرىن ارنايتىن. وڭىردە قالىپ جوعارى وقۋ ورىندارىندا، بولماسا كوللەدجدەردە ءبىلىم الامىز دەگەندەرگە مۇمكىندىك جاساپ جاتاتىن. ءبىر مىسال كەلتىرەر بولساق، كيەلى تاراز جەرىنە اتباسىن تىرەگەندە ءقادىرلى شەراعاڭ، قايسار قالامگەر شەرحان مۇرتازا: «شەتەلدەگى قانداس قازاق بالالارىمەن ەلوردادا، ءماجىلىس دەپۋتاتى بولىپ جۇرگەندە جۇزدەسىپ ەدىم. ەندى، مىنە، كيەلى توپىراقتا كەزدەسىپ وتىرمىن. وزگە ەلدە، وزگە تىلدە ءبىلىم الىپ جاتسا دا، ءوز ءتىلىن قۇرمەتتەگەن بۇلاردى ناعىز ۇلت پاتريوتى دەۋ كەرەك. وسىعان ۇيىتقى بولعاندار اتاجۇرتىنا بوتاسىن شاقىرىپ، اتاسىنا «ال كەلمەي كور»، دەپ جۇرگەندەي اسەر قالدىرادى ماعان»، دەپ سول تۇستاعى وبلىس اكىمى ءبورىباي جەكسەنبينگە: «ءبورىباي مىرزا، بايقادىڭ با، بۇل جاستار بىزگە قاراپ جالتاقتاپ تۇر. ارقاسىن تىرەسىن، نىق تۇرايىق» دەگەن. سول كەزدە ءبىزدىڭ ويىمىزعا الاش ارىسى جۇسىپبەك ايماۋىت ۇلىنىڭ؛ «ۇلتى ءۇشىن قۇرمەت قىلماي، باس قامىن ويلاپ جۇرگەن ازاماتتاردىڭ ەلى ارتتا قالىپ وتىر.
ۇلتشىل جۇرتتار، انە، گەرمانيا، جاپونيا، انگليا، تۇركيالار، ولاردىڭ بالاسى جاسىنان «ۇلتىم» دەپ وسەدى. .. .ەستەرىڭىزدە بولسىن: قارا حالىقتىڭ مادەنيەتتى بولۋىنان مادەنيەتتى كىسىنىڭ قازاق بولۋى قيىن، بالاسىنا وسى باستان ۇلت رۋحىن ءسىڭىرىپ، قازاق ومىرىنە جاقىنداتىپ تاربيەلەۋ كەرەك... قازاققا، ايۋداي اقىرعان شەنەۋنىك تابىلۋى وڭاي، ەرىنبەي- جالىقپاي، باقىرماي، شاقىرماي، ءىس بىتىرەتىن، تەرىسى قالىڭ، كونبىس، تاباندى قىزمەتكەر تابىلۋى قيىن... ورىس تاربيەسىن العان بالا ۇلت قىزمەتكەرى بولا المايدى»، دەگەن ءسوزى ورالىپ ەدى.
ەلباسى نۇرسۇلتان نازاربايەۆتىڭ «100 ناقتى قادام» ۇلت جوسپارى اياسىندا «حالىقتىڭ كوشى-قونى تۋرالى» زاڭعا وزگەرىستەر ەنگىزىلىپ، ەتنوستىق قازاقتارعا، ياعني وتانداستارىمىزعا جەڭىلدىكتەر قاراستىرىلعانى بەلگىلى. ءبىز اڭگىمە ارقاۋىنا اينالدىرىپ وتىرعان حالىقارالىق وليمپيادا نەگىزىندە ەلدىك ماسەلە جاتقانى انىق. اسىرەسە، بايتاق جەرىمىزدەگى حالقىمىزدىڭ سانىن ارتتىرۋ باستى ويدىڭ التىن ارقاۋى ەكەنى دە تۇسىنىكتى.
ءار جىل سايىن ونداعان بالا اتامەكەندە قالىپ جاتسا، نۇر ۇستىنە نۇر بولارى ءسوزسىز. ەگەر ەلىم دەپ كەلگەن وسى ۇل مەن قىزعا جەتە كوڭىل ءبولىپ اتاجۇرتىنا الىپ قالىپ، وڭىرلىك كۆوتالار بويىنشا وقۋ ورىندارىنا جىبەرۋ جايىن ويلاستىرساق، ۇتىلماس ەدى. ولار بۇل ۇسىنىسقا ەشقاشان قارسى بولمايدى، بولعان دا ەمەس. اڭگىمەگە تارتقانىمىزدا ەلۋگە تارتا وقۋشىنىڭ قاي- قايسىسى دا قازاقتىڭ كيەلى جەرىنىڭ ءبارى وزدەرىنە جاتتىعى جوق ەكەندىگىن ايتادى. وسىعان دەيىن ءبىلىم سايىسىنىڭ جەڭىمپازدارى رەتىندە قازاق توپىراعىنداعى جوعارى وقۋ ورىندارى مەن كوللەدجدەردە ءبىلىم العان جۇزدەگەن جاس ەل دامۋىنا ءوز ۇلەستەرىن قوسۋمەن قاتار، ءبىرازى ۇلتتىق دەموگرافيامىزعا دا سەپتەسىپ جاتقانىن ايتا كەتسەك دەيمىز.
وليمپيادا وتكىزۋ يدەياسى 1996-جىلعى پرەزيدەنتتىڭ «شەتەلدە تۇراتىن وتانداستاردى قولداۋدىڭ مەملەكەتتىك باعدارلاماسى» دەگەن جارلىعىنان باستاۋ الىپ، 1998-جىلى ۇكىمەت قاۋلىسىن جۇزەگە اسىرۋدا «دارىن» ورتالىعىنىڭ سول كەزدەگى باسشىسىنىڭ (ت. بيتۋوۆا) ۇيىتقىلىعىمەن، ءبىلىم جانە عىلىم مينيسترلىگىنىڭ (ج. كۇلەكەيەۆ) قولداۋىمەن وليمپيادا جۇمىس ىستەي باستاعان ەدى. ەندىگى جەردە وسى ادەمى شارانى، ۇلت ءتىلىنىڭ التىن ارقاۋىن ۇزبەۋ نيەتىندەگى جۇمىستى بيلىك تىزگىنىن ۇستاعان ازاماتتار، اسىرەسە، ءبىلىم جانە عىلىم مينيسترلىگى شەتتەگى 5 ميلليون قازاق ۇرپاعىن ەلگە تارتۋ جۇمىسى قاي-قايسىمىزعا دا مىندەت دەسە، اتۇستى قاراماي، «شامام كەلگەنشە قازاق جانىنا قابىسۋعا تىرىستىم» (م. جۇمابايەۆ) دەيتىن كىسى تابىلسا 13 جىلدان بەرگى التىن ارقاۋ ۇزارا بەرەرى كۇمانسىز. بۇلاي دەۋىمىزگە سەبەپ، جىلدا وزگە ەلدەردەن 12 سىنىپتى ءبىتىرىپ كەلگەندەرگە ۇلت پەن ۇرپاقتى ءبولىپ قارامايتىن جوعارى وقۋ ورىندارىنىڭ باسشىلارى قامقورلىق قولىن سوزاتىن ەدى.
بيىل تەك قانا ق. ا. ياساۋي اتىنداعى حالىقارالىق قازاق- تۇرىك ۋنيۆەرسيتەتى 4 گرانت تاعايىنداپ، ونى ىرگەلى وقۋ ورىنىنىڭ ەۋرازيا عىلىمي- زەرتتەۋ ينستيتۋتىنىڭ ديرەكتورى، ەكونوميكا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى نيەۆزات شيمشەك قىتاي مەن وزبەكستاننان كەلگەن ۇمىتكەرلەردىڭ قولىنا تابىس ەتتى. وسى وليمپيادا باستالعاننان بەرى باۋىرلاردىڭ بالالارىن وقىتۋ ىسىنە كەلگەندە ق. ا. ياساۋي اتىنداعى قازاق-تۇرىك ۋنيۆەرسيتەتى رەكتورىنىڭ گرانتىن الۋعا كوپ كۇش سالىپ جۇرگەن الاش رۋحتى ازامات، سول ءبىلىم ورداسىنىڭ پروفەسسورى قۇلبەك ەرگوبەك ەكەنىن ايتا كەتۋدى پارىز سانايمىز.
وسى ارادا مىنا ءبىر بايلامدارىمىزدى دا ايتا كەتسەك دەيمىز. بۇرىن قىتايداعى اعايىنداردىڭ بالالارى ءتىل جاعىنا كەلگەندە شەتىنەن جورعاداي جۇيتكىپ تۇراتىن ەدى. قازىر كەيبىرەۋلەرىنىڭ ءتىلى مۇكىستەنە باستاپتى. ۋاقىت وتە كەلە كسرو زامانىنداعى ءبىزدىڭ كۇيدى كەشەر مە ەكەن دەگەن كۇدىك كوكەيدەن كەتپەيدى. ءبىر كەزدەرى قازاق جىرىنىڭ شوقتىعى بيىك شوڭى ءابدىلدا تاجىبايەۆ:
«باسىما كيدىم اق قالپاق، ويۋلاپ شەتىن سىرعىزعان. مەنىڭ دە بەتىم جاپ- جالپاق، ايىرمام قايسى قىرعىزدان؟»، دەگەن ىرگەدەگى ءبىر تۋعان قىرعىز جۇرتىنان كەلگەن قازاق بالالارى انا تىلىنەن مۇلدەم ماقۇرىم قالعان دەسە دە بولعانداي. ابايدى بىلەدى، ايتماتوۆتى ايتادى، مۇحتار اۋەزوۆتى تانىمايدى. اقيىق اقىن قادىر مىرزا ءالى: «مەن بوتەندىك بايقامادىم، قىرعىز-قازاق تۇرىنەن. ءبىز ۇمىتقان قازاق ءسوزىن، تابام قىرعىز تىلىنەن»، دەپ ەدى ءبىر كەزدەرى. قازاق قىرعىزبەن ءتۇرى ءبىر ۇرپاعىمىز، ۋاقىت وتە كەلە تىلدەن جۇتاپ، ءسىڭىپ كەتە مە دەگەن وي سول تۇستا مازانى العانى حاق. «مەكتەپ جوق، ءبىز ءۇشىن ۇيات، قايتەمىز ەندى»، دەيدى ۋماتكۇل برالكييەۆا. قالاي ەكەنىن قايدام، رەسەيدىڭ قوساعاشىنان كەلگەن بالالار سەرگەك، بويلارىندا قان بار، تىلگە دەگەن قۇرمەتتەرى بولەك. ءيا، ولاردا دا مەكتەپ جوق.
ءوز اعامىز سانالاتىن وزبەكتەن جەتكەن بازارگۇل ەرتايەۆا 1,5 ميلليون قازاقتىڭ اتىنان كەلگەنىن العا تارىپ، ول جاقتاعى وزگە ۇلت بالالارى 1 مەن 9 سىنىپ ارالىعىندا كيريلليتسامەن وقيتىنىن، ودان كەيىن ءبىلىم الۋدى قاي ۇلتتىڭ ۇل- قىزى بولساڭ دا تەك وزبەك تىلىندە، لاتىن جازۋىمەن كوللەدجدە جالعايتىنىن ايتتى.
جوعارى وقۋ ورىندارىندا دا سول ءتاسىل ەكەن. ء«بىز، بۇل قالاي دەي المايمىز. مەملەكەتتىك ءتىلدى سىيلاۋىڭ كەرەك. سول ءۇشىن باستاۋىش سىنىپتان كەيىن وزبەك تىلىندە وقۋعا، لاتىن ارپىمەن جازۋعا دايىندالا باستايمىز. ۇمتىلساڭ، تالپىنساڭ ءبارىن جەڭۋگە بولادى» ، دەيدى ول. ارتىنان ۇرپاعىمىز اتا جۇرتىندا، انا تىلىندە ءبىلىم السا دەگەن ويىن جەتكىزدى. «قامقور بولساڭىزدار، وتانىمىزعا قىزمەت ەتۋگە ۇلكەن-كىشىمىز تۇگەل ءازىرمىز» ، دەيدى ەرتايەۆ. قازىرشە موڭعوليا ەلىنەن كەلگەندەر عانا قازاقى قالىپتى ساقتاپ تۇر ەكەن...
وليمپيادانىڭ ءون بويىندا تىكەسىنەن تىك تۇرىپ قىزمەت ەتكەن الماتىداعى ۇلتتىق رۋحتاعى ەكى ءبىلىم ورداسىن ەرەكشە اتاۋعا بولادى. ونىڭ ءبىرىنشىسى، اباي اتىنداعى رەسپۋبليكالىق مامانداندىرىلعان دارىندى بالالارعا ارنالعان قازاق ءتىلى مەن ادەبيەتىن تەرەڭدەتە وقىتاتىن ورتا مەكتەپ- ينتەرناتىنىڭ ۇجىمى، ولارعا جەتەكشىلىك جاساپ جۇرگەن مەكتەپ ديرەكتورىنىڭ عىلىمي ىستەرى جونىندەگى ورىنباسارى روزا سەكسەنوۆا بولسا، ەكىنشىسى كۇلاش بايسەيىتوۆا اتىنداعى دارىندى بالالارعا ارنالعان مۋزىكالىق مامانداندىرىلعان ورتا مەكتەپ ينتەرناتىنىڭ تانىمال ۇستازى، بەلگىلى كۇيشى قايىربەك ءادىلوۆ باستاعان ونەرلى جاندار ەدى.
ءيا، انا ءتىلىم دەپ اتاجۇرتىنا كەلگەن ۇل مەن قىزدىڭ تىلدەرىندەگى كەيبىر الا-قۇلالىقتى كورگەندە، «ۇلتتىڭ ۇلت بولۋىنا ءبىرىنشى شارت - ءتىل»، دەگەن الاش ارىسى ماعجان جۇمابايەۆتىڭ ءسوزى ەسكە تۇسەدى ەكەن. ءبىرىنشى شارت بىتسە ۇلت وكىلى جۇتاماي تۇرا المايدى. ءاپ- ادەمى قىزمەت اتقارىپ كەلە جاتقان جارىستى تىلمەن عانا شەكتەپ قويماي جاراتىلىستانۋ پاندەرى بويىنشا دا وتكىزۋدى ءبىراز جىلدان بەرى كوتەرىپ كەلە جاتقان ەدىك. ويتكەنى، ماتەماتيكا، فيزيكا، حيميا، بيولوگيا سەكىلدى پاندەردەن دارىنى اسقان قازاقتىڭ جاس تالانتتارى الىستاعى اعايىندار بالالارىنىڭ اراسىندا دا مول ەكەنىنە ەش ءشۇبا كەلتىرە المايسىڭ. سولاردى اتاجۇرتىنا تارتىپ، جاھاندانۋ زامانىنىڭ تەگەرشىگىنە اينالعان تەحنيكانىڭ باستاۋ باسى سانالاتىن پاندەر ارقىلى دا باۋىرعا باسۋ جونىندە تالاي وي قوزعاعان بولاتىنبىز.
«كىتاپ جازىپ، گازەت- جۋرنالعا ماقالا شىعارىپ، الاشقا قىزمەت قىلماساق، باسقا جول بوگەۋلى» ، دەپ ۇلتىن قايتسەم وركەنيەت جولىنا تۇسىرەم دەگەن ءاليحان بوكەيحانوۆتىڭ بۇل ءسوزىنىڭ قازىر الدى اشىق بوگەلمەيدى. ويتكەنى، زامان كەلبەتى وزگەردى. تاۋەلسىزدىككە قاجەتتىڭ ءبارىن جاساۋ ءوز قولىمىزدا. مۇنى ەلباسى جاقىندا عانا وتكەن يندۋستريالاندىرۋ باعىتىنىڭ جۇزەگە اسىرىلۋ قورىتىندىسىندا تاراتىپ ايتقان بولاتىن. وسىنداي الىپ يدەياعا شەتتەگى 5 ميلليون قانداستارىمىزدىڭ ۇلكەنىن دە، كىشىسىن دە تارتساق، تاعىلىمدى ول ءىس داستۇرگە اينالسا، قانە. سونىمەن، قانداس باۋىرلاردىڭ بابالارىنا ارنالعان بۇل حالىقارالىق وليمپيادا الداعى جىلى جوعارى دارەجەدە وتەدى، وعان ءتيىستى مەكەمەلەر، ونىڭ ىشىندە تالانتتى بالالاردىڭ التىن تۇعىرى سانالاتىن «دارىن» ورتالىعى دارا قيمىل كورسەتەدى دەگەن ۇكىلى ۇمىتكە تابان تىرەيىك.
