ءا. يسەكەشەۆ: بارلىق جول استاناعا اپارادى
- اسەت ورەنتاي ۇلى، اتالعان مەملەكەتتىك باعدارلاما شەڭبەرىندە قانشاما جاڭا قۇرىلىس قولعا الىندى، اۆتو، تەمىرجول جوبالارى جۇزەگە اسىرىلىپ جاتىر. مۇنىڭ ءبارى ءبىزدىڭ ەلىمىزدىڭ ترانزيتتىك دارەجەسىن ارتتىراتىنى ءسوزسىز. ەكى جىلدىڭ ىشىندە اتقارىلعان ىستەر از ەمەس، الايدا وسىنىڭ ءبارىن رەت-رەتىمەن ايتىپ بەرسەڭىز. اۆتوجول ماگيسترالدارىنىڭ قۇرىلىسىنان باستاساق. قانشا جوبا بار؟ ولاردىڭ جايى قالاي؟
- مەملەكەت باسشىسى كۇن ساۋلەسى سياقتى تارماقتالعان - ەل ىشىندەگى وڭىرلەردى ورتالىقپەن بايلانىستىراتىن، ودان ءارى سىرتقى نارىققا جول اشاتىن ينفراقۇرىلىمدى دامىتۋعا، جول قۇرىلىسىنا ايرىقشا كوڭىل ءبولىپ كەلەدى.
شىن مانىندە، جولداردى سالۋ، جاڭا تەڭىز، تەمىرجول جانە اۆيا مارشرۋتتاردىڭ اشىلۋى، لوگيستيكالىق ورتالىقتاردىڭ قۇرىلۋى ءبىزدىڭ ەكونوميكامىزدى دامىتۋ ءۇشىن، ءبىزدىڭ بيزنەسمەندەرىمىزدىڭ ەكسپورتقا شىعۋى ءۇشىن وتە قاجەت. ۇلكەن جولداردىڭ بويىندا ساۋدا-ساتتىق ورىستەيدى، جول بويىنداعى اۋىلداردىڭ تىرشىلىگى جاندانادى.
وسى رەتتە ءبىز بارلىق جول استاناعا باراتىن، ال قازاقستان ترانسپورتتىق حاب بولاتىن تارماقتى جاساماقپىز.
بىلتىر ەلىمىزدەگى 11 ءىرى جوبانىڭ 8 ءىنىڭ قۇرىلىسىن باستادىق. بۇل - «باتىس ەۋروپا - باتىس قىتاي»، «ورتالىق - وڭتۇستىك»، «ورتالىق - شىعىس»، «بەينەۋ - اقتاۋ»، «الماتى - وسكەمەن»، «استانا - پەتروپاۆل»، «اقتوبە - اتىراۋ» جانە «ورال - كامەنكا». بيىل 1700 كيلومەتر جول سالۋ قامتىلادى. ونىڭ ىشىندە 900 كيلومەترى جىل اياعىنا دەيىن قايتا قالپىنا كەلتىرىلەدى.
- ءسوز باسىندا جولدار كۇن ساۋلەسى قاعيداتىمەن وڭىرلەردىڭ ءبارىن استاناعا جالعايدى دەپ قالدىڭىز. وسى اۆتوجولداردىڭ جايى تۋرالى ەگجەي-تەگجەيلى ايتا كەتسەڭىز.
- استانا مەن الماتى اراسىن جالعايتىن جول قۇرىلىسى «ورتالىق - وڭتۇستىك» دەپ اتالادى. بۇگىنگى تاڭدا استانا-تەمىرتاۋ جانە الماتى-قاپشاعاي باعىتىندا جول سالىنىپ جاتىر. مۇنى بيىل ءبىتىرۋدى جوسپارلاپ وتىرمىز. ال وسى جوباداعى ەڭ ۇزىن جول - 888 كيلومەتر، بۇل قاراعاندى- بالقاش-بۋرىلبايتال- كۇرتى اراسىنداعى جولدى سالۋ حالىقارالىق بانكتەردىڭ قارجىسىن تارتۋ ەسەبىنەن كەلەسى جىلى باستالادى. استانا-الماتى جوباسىن، ياعني 4 جولاقتى جول قۇرىلىسىن تولىق اياقتاۋدى 2021-جىلعا مەجەلەپ وتىرمىز.
«ورتالىق - شىعىس» جوباسىنا كەلەتىن بولساق، بۇل جەردەگى اڭگىمە استانا - وسكەمەن باعىتىنداعى جول قۇرىلىسى تۋرالى. قازىر استانا-پاۆلودار- سەمەي-قالباتاۋ ۋچاسكەلەرىندە سالىنىپ جاتىر. 218 كيلومەتر جول پايدالانۋعا بەرىلدى.
بيىل استانا-پاۆلودار اراسىنداعى 200 كيلومەتر جولدى اشۋدى جانە ەرتىس وزەنىندەگى كوپىر وتكەلىنىڭ قۇرىلىسىن ءبىتىرۋدى جوسپارلاپ وتىرمىز. قالباتاۋ - وسكەمەن ۋچاسكەسى ەكسيمبانك قاراجاتى ەسەبىنەن سالىناتىن بولادى. ونىڭ قۇرىلىسىن كەلەر جىلى باستايمىز. «ورتالىق - شىعىس» جوباسى تولىعىمەن 2020-جىلى بىتەتىن بولادى.
ءۇشىنشى ۇلكەن جوبا - «ورتالىق - باتىس» - /استانا- اقتوبە-اتىراۋ-اقتاۋ/. قازىر بەينەۋ- اقتاۋ ۋچاسكەسىندەگى 470 كيلومەتر جول سالىنۋدا. ونىڭ 252 كيلومەترىندە جول اشىلعان. بيىل 100 كيلومەترى بىتەدى.
سونداي-اق، اقتوبە مەن اتىراۋ اراسىنداعى جول قۇرىلىسى دا ءجۇرىپ جاتىر، ول كەلەسى جىلى اياقتالادى. قالعان جولداردى سىرتقى زايمدار ارقىلى سالۋدى جوسپارلاپ وتىرمىز. قازىرگى كۇندە حالىقارالىق بانكتەرمەن بۇل تۋراسىندا كەلىسسوزدەر جۇرگىزىلۋدە. «ورتالىق-باتىس» جوباسى تولىعىمەن 2020-جىلى اياقتالاتىن بولادى.
- استانادان سولتۇستىك قازاقستانعا قاراي باعىتتالاتىن جولدى ايتپادىڭىز...
- ءيا، قازىر استانا - پەتروپاۆل اۆتوجولىنىڭ قۇرىلىسى ءجۇرىپ جاتىر. ۇزاقتىعى 531 كيلومەتر بولاتىن بۇل جولدىڭ كوكشەتاۋ - پەتروپاۆل ۋچاسكەسىندەگى جۇمىستار جۇرگىزىلۋدە. بيىل ءساتىن سالسا، استانادان پەتروپاۆلعا دەيىنگى جول قوزعالىسىن اشامىز. پەتروپاۆلدان رەسەي شەكاراسىنا دەيىنگى ۋچاسكەنى قارجى بولىنگەن جاعدايدا كەلەسى جىلى باستاپ، 2020-جىلى ءبىتىرۋدى مەجەلەپ وتىرمىز.
رەسەي تاراپىنا قاراي تاعى ءبىر جول باتىس قازاقستان وبلىسىندا سالىنىپ جاتىر. بۇل - «ورال-كامەنكا» جولى، ول ساراتوۆقا شىعادى. مۇنى 2018-جىلى پايدالانۋعا بەرەتىن بولامىز.
- «نۇرلى جول» باعدارلاماسى باستالعاندا قاراعاندى وبلىسىنىڭ تۇرعىندارى «قاراعاندى مەن جەزقازعان اراسىندا جول سالىناتىن بولار» دەپ ءبىر ۇمىتتەنىپ، جەلپىنىپ قالعان ەدى. بۇل باعىتتا جول سالۋ جوسپاردا بار ما ءوزى؟
- « قىزىلوردا-جەزقازعان-قاراعاندى» باعىتىنداعى 925 شاقىرىمدىق جول «نۇرلى جول» باعدارلاماسىنداعى وزەكتى جوبالاردىڭ ءبىرى. بۇل جولدى سىرتقى زايم ەسەبىنەن سالاتىن بولامىز. قازىرگى تاڭدا حالىقارالىق قارجى ينستيتۋتتارىمەن كەلىسسوزدەر جۇرگىزىپ جاتىرمىز. ەگەر ءبارى ساتىمەن بولسا، كەلەسى جىلى قاجەتتى قۇجاتتاردى ازىرلەپ، قول قويىپ، سوسىن جول سالۋعا كىرسەمىز.
سىرتقى زايم ەسەبىنەن سالىناتىن تاعى ەكى جوبا تۋرالى ايتا كەتكىم كەلەدى. بۇل - مەركە-بۋرىلبايتال / 273 ك م/ جانە بەينەۋ- اقجىگىت /84 ك م./ اۆتوجولدارى. ونىڭ قۇرىلىسىن كەلەسى جىلى باستايمىز، ءسويتىپ كەزەڭ-كەزەڭىمەن پايدالانۋعا بەرەتىن بولامىز. تولىق اياقتاۋدى 2020-جىلعا بەلگىلەدىك.
- اسەت ورەنتاي ۇلى، ءسىز جاقىندا ەلىمىزدىڭ وڭتۇستىگىندە بولىپ، «باتىس ەۋروپا - باتىس قىتاي» اۆتوماگيسترالىنىڭ قۇرىلىسىن تەكسەرىپ قايتتىڭىز. جولدىڭ ساپاسى قالاي ەكەن؟ مەجەلەگەن مەرزىمدە بىتە مە؟ قانداي ولقىلىق بار؟
- «باتىس ەۋروپا - باتىس قىتاي» اۆتودالىزىن ءبىز بيىل تولىق پايدالانۋعا بەرۋدى جوسپارلاپ وتىرمىز. ەكى مىڭ كيلومەتردەن استام جول سالىندى، قازىر شىمكەنتتەن رەسەي شەكاراسىنا - ورىنبورعا شىعاتىن، سونداي-اق تاراز-الماتى باعىتى بويىنشا جول قوزعالىسى اشىلدى.
قازىر الماتى-قورعاس، شىمكەنت-تاشكەنت جانە شىمكەنت پەن جامبىل وبلىسىنىڭ شەكاراسىنداعى جول قۇرىلىسى ءجۇرىپ جاتىر. سونداي-اق بىلتىردان بەرى قورداي اسۋىن اينالىپ وتەتىن جول قۇرىلىسىنىڭ 2- كەزەڭى باستالعانىن ايتۋ كەرەك.
الماتى - بىشكەك اۆتوجولىنداعى كولىك قوزعالىسى 2 ەسە وسكەنىن جانە جول اپاتتارىنىڭ كوبەيگەنىن ەسكەرە وتىرىپ، ۇزىناعاش- وتار ۋچاسكەسىندەگى 96 كيلومەتر جولدى Ⅱتەحنيكالىق كاتەگوريادان 4 جولاقتى ءبىرىنشى كاتەگورياعا اۋىستىرۋ جوسپارلانىپ وتىر.
رەكونسترۋكتسيا 2017-جىلدان باستالادى، 2019-جىلى اياقتايمىز. سوندا قورعاستان - قىزىلورداعا دەيىنگى جولدىڭ ءبارى 1- كاتەگوريالى بولادى. بۇل ءوز كەزەگىندە جول اپاتتارى مەن ءولىم-ءجىتىمدى ايتارلىقتاي ازايتادى.
جول قۇرىلىسىنىڭ مەرزىمىندە ازداعان اۋىتقۋشىلىق بولعانى راس. نەگىزى سەبەپ - كليماتتىق جاعدايلارعا تىرەلەدى /جاۋىن-شاشىننىڭ شامادان تىس كوپ بولۋى/ جانە جول بويىنداعى جەر ۋچاسكەلەرىن ساتىپ الۋ ءىسىنىڭ سوزباقتالىپ كەتۋىنە بايلانىستى بولدى. ماسەلەن، وڭتۇستىك قازاقستان وبلىسىندا تاپ وسى ماسەلەلەر جول قۇرىلىسىنىڭ كەشەۋىلدەۋىنە سەبەپ بولدى. ءبىراق جەرگىلىكتى اكىمشىلىك بارلىق ماسەلەنى شەشتى، قازىر جول قۇرىلىسى قىزۋ ءجۇرىپ جاتىر.
جامبىل وبلىسىمەن شەكتەس جەردە قازىر اۆتوموبيل تۋننەلى سالىنۋدا. الدىندا بۇرىنعى جولدى پايدالانا بەرەمىز بە دەگەن وي بولعان، الايدا ول تۋرا اسۋعا بارىپ تىرەلەتىن-ءدى، سونىڭ سالدارىنان قىستا بۇل ماڭايدى قالىڭ قار باسىپ قالاتىن. ادامدار مەن كولىكتەر قار استىندا قالىپ، جۇرت وسىدان ابدەن زارداپ شەگىپ كەلدى. ءتىپتى ازىق-تۇلىكتى تىكۇشاق ارقىلى جەتكىزگەن كەزدەر دە بولدى. سول سەبەپتەن دە بۇل تۇستان ۇزىندىعى ءبىر كيلومەتر بولاتىن تۋننەل قازۋدى ۇيعاردىق. جىل سوڭىنا دەيىن ول دا پايدالانۋعا بەرىلەتىن بولادى.
ال ساپا ماسەلەسىنە كەلەتىن بولساق، بۇل - ەڭ وزەكتى جانە وتكىر ماسەلە. رەسپۋبليكالىق جول تارماقتارى نىساندارىندا 5 دەڭگەيلى باقىلاۋ جۇيەسى ەنگىزىلگەن: مەردىگەردىڭ ساپا قىزمەتى؛ تەحنيكالىق قاداعالاۋ؛ اۆتورلىق قاداعالاۋ؛ وبلىستىق جول لابوراتورييلەرى؛ تاپسىرىس بەرۋشىنىڭ ساپا قىزمەتى. سونىمەن بىرگە، جول ساپاسىن اكىمدىكتەر مەن «قازاۆتوجول» ۇلتتىق كومپانياسى جانە مينيسترلىك ءوز باقىلاۋىنا العانىن ايتساق تا بولادى. ستاندارتتارعا ساي كەلمەيتىن ۋچاسكەلەردى قايتا جاساۋعا ماجبۇرلەيمىز.
- سوندا قالاي؟ جول سالۋشىلاردىڭ ءوز ەسەبىنەن بە؟
- ارينە! مەردىگەرلىك كەلىسىم-شارتتاردا قۇرىلىس بىتكەننەن كەيىنگى 5 جىلدىق مەرزىمگە كەپىلدىك كەزەڭى كورسەتىلگەن، ونىڭ ۇستىنە بانكتىك كەپىلدىك ەنگىزىلگەن. ەگەر وسى ۋاقىت ارالىعىندا جول ساپاسىندا اقاۋ ورىن السا، مەردىگەر كومپانيا ونى تەك ءوز ەسەبى مەن ءوز كۇشتەرىمەن قالپىنا كەلتىرۋى ءتيىس.
بۇدان وزگە، ساپاعا باقىلاۋدى ارتتىرۋ ماقساتىندا ەلىمىزدىڭ بارلىق وڭىرىندە جول لابوراتوريالارى جۇمىس ىستەيدى. ولار رەسپۋبليكالىق جانە جەرگىلىكتى جول تارماقتارىن قامتيدى. مەملەكەت باسشىسىنىڭ تاپسىرماسى بويىنشا استانا جانە الماتى قالالارىندا قوسىمشا ەكى لابوراتوري قۇرىلىپ جاتىر.
قازاقستاننىڭ كليماتتىق جاعدايىنا سايكەس كەلەتىن جاڭا تسەمەنتبەتون مەن قيىرشىق تاستى اسفالتبەتون جابىندىلارى جول قۇرىلىسىندا كەڭىنەن پايدالانىلۋدا. اۆتوجولداردىڭ ساپاسىن جاقسارتۋ مەن ساقتالۋىن ارتتىرۋ ءۇشىن ءتۇرلى پوليمەرلى موديفيكاتورلار، توپىراق ستابيليزاتورلارى پايدالانىلىپ كەلەدى. اسفالتبەتونعا ارنالعان وزىق تەحنولوگيالار مەن قورعانىش قاباتتارى دا قولدانىلۋدا.
وسى رەتتە ءبىزدىڭ مينيسترلىك ءۇش كاتەگوريا بويىنشا دارەجەلەنگەن جول بويىنداعى سەرۆيس نىساندارىنىڭ ستاندارتتارىن بەكىتكەنىن اتاپ وتكىم كەلەدى. ستاندارتقا سايكەس جولدىڭ ءار 50 كيلومەترىندە 3- كاتەگوريالى نىساندار بولۋعا ءتيىستى - بۇل جانارماي قۇيۋ بەكەتى، تاماقتانۋ پۋنكتى، اۆتوتۇراقتار. ال ءاربىر 200 كيلومەتردە ەكىنشى كاتەگوريالى نىساندار - كەمپينگتەر، ال تۋريستىك نەمەسە تاريحي ورىنداردا كەلۋشىلەردىڭ بىرنەشە كۇن تۇراقتاۋى ءۇشىن جاعداي جاسايتىن ءبىرىنشى كاتەگوريالى نىساندار بولۋعا ءتيىستى.
- اۆتوجول قۇرىلىسىن سالعاندا وتاندىق ءوندىرىس ماتەريالدارىن قولدانۋ كەرەكتىگى تۋرالى تالاي رەت ايتىلعان بولاتىن. جەرگىلىكتى ماتەريالدار حالىقارالىق ستاندارتتارعا ساي كەلە مە؟ وسى جاعى قالاي؟
- ءيا، وتاندىق ءوندىرىس ماتەريالدارى حالىقارالىق ستاندارتتارعا ساي كەلەدى. بۇگىنگى كۇنى جول- قۇرىلىس ماتەريالدارىنىڭ 90 پايىزى - وتاندىق ءوندىرىس. بارلىق 4 بيتۋم جانە 10 سەمەنت زاۋىتى ىسكە قوسىلعان. ولاردىڭ وندىرىستىك قۋاتى ارقاسىندا بيتۋم مەن سەمەنتكە دەگەن قاجەتتىلىك تولىق قامتاماسىز ەتىلدى. سونىمەن بىرگە، بارلىق جول قۇرىلىسىندا 9 مىڭ داناعا جۋىق جول-قۇرىلىس تەحنيكاسى جۇمىلدىرىلدى.
«نۇرلى جول» باعدارلاماسىنداعى قۇرىلىس جوبالارىنىڭ شارىقتاۋ كەزەڭى 2017-2019 -جىلعا تاپ كەلەدى. بۇل كەزەڭدە جول قۇرىلىسى جۇمىستارىنا سەمەنت، بيتۋم، ينەرتتى ماتەريالدار، تەمىربەتون بۇيىمدارىن وندىرەتىن بارلىق وتاندىق وندىرىسشىلەر تارتىلاتىن بولادى.
- بۇل كەزەڭدە جۇمىسقا قانشا ادام تارتىلاتىنىن ايتپايسىز با؟
- شامامەن العاندا 170-200 مىڭ ادام. ماسەلەن، الماتى وبلىسىندا - 31 مىڭ ادام، قاراعاندى وبلىسىندا - 27 مىڭ ادام، اقمولا وبلىسىندا - 22 مىڭ ادام، اقتوبە وبلىسىندا - 17 مىڭ ادام، جامبىل جانە شىعىس قازاقستان وبلىستارىندا اربىرىندە 15 مىڭ ادامنان جۇمىسقا جۇمىلدىرىلادى. قالعان وبلىستاردا - 10 مىڭ ادام مۇعدارىندا بولادى / ماڭعىستاۋدا - 11 مىڭ، پاۆلودار مەن سولتۇستىك قازاقستان وبلىستارىندا 10 مىڭ ادامنان، قىزىلوردا، قوستاناي جانە اتىراۋ وبلىستارىندا 8 مىڭ ادامنان، باتىس قازاقستان وبلىسى مەن استانادا 6 مىڭ ادامنان تارتىلاتىن بولادى.
- باتىس باعىتتاعى ەكسپورتتىق الەۋەتىمىزدى ارتتىرۋعا قۇرىق پورتىنان پارومدىق وتكىزۋ جانە بورجاقتى- ەرساي تەمىرجول جەلىسى، «قۇرعاق پورت» قورعاستاعى تەرميانالدىق قۋاتتىلىقتىڭ ارتۋى ىقپال ەتەتىنى بەلگىلى. بۇل جوبالاردى پايدالانۋعا بەرگەننەن كەيىن تاعى قانداي تيىمدىلىكتەر بولاتىنىن ايتا الاسىز با؟
- «قورعاس - شىعىس قاقپا» ەركىن ەكونوميكالىق ايماعىندا قۇرعاق پورتتىڭ ءبىرىنشى كەزەڭى پايدالانۋعا بەرىلدى. بۇل قورعاس ارقىلى جۇرەتىن تاۋار اينالىمىنىڭ كولەمىن 8 ەسە ارتتىرۋعا نەمەس جۇك تاسىمالىن جىلىنا 4 ميلليون تونناعا دەيىن ۇلعايتۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. قۇرعاق پورت - قىتايمەن شەكاراداعى ۇلكەن كولىكتىك-لوگيستيكالىق توراپتىڭ - «قورعاس - شىعىس قاقپا» ەركىن ەكونوميكالىق ايماعىنىڭ نەگىزگى قۇرامداس بولىگى.
بۇگىنگى تاڭدا كاسپيي ماڭىنداعى ەلدەردىڭ پورتتارىنا تەمىرجول- پارومدىق جۇكتەردى تاسىمالداۋ تەك قانا اقتاۋ پورتى ارقىلى مۇمكىن بولىپ وتىر. كەيىنگى جىلدارى تەڭىز پورتىنداعى پارومدىق تەرمينال ءوزىنىڭ ەڭ شەكتى وتكىزگىش قابىلەتىندە جۇمىس ىستەپ جاتىر. وسىعان بايلانىستى «نۇرلى جول» باعدارلاماسى شەڭبەرىندە كاسپي جاعالاۋى ايماعىندا قوسىمشا پارومدىق قۋات كوزدەرىن قۇرۋ تۋرالى شەشىم قابىلدانعان بولاتىن. بۇل جوبانىڭ ماڭىزدىلىعى مەن وزەكتىلىگى ايرىقشا. تراسەكا كولىكتىك ءدالىزىنىڭ بارلىق كولىكتىك ينفراقۇرىلىمىنىڭ دامۋىندا كاسپي تەڭىزىندەگى پارومدىق ينفراقۇرىلىمعا كىرەتىن قازاقستاندىق تەلىمدە بار. وسىلايشا، قۇرىق پورتىندا پاروم تەرمينالىن قۇرۋداعى باستى ماقسات - قىتاي-ەۋروپا باعىتىنداعى حالىقارالىق كولىك دالىزىندەگى قازاقستاندىق بۋىندى كۇشەيتۋ.
ترانزيتتىك جۇك تاسقىنىنا قىزمەت كورسەتە وتىرىپ، ەلىمىز ءوز كىرىسىن ۇلعايتادى. بۇل سالىقتىق تولەمدەردىڭ ارتۋى مەن بيۋدجەتتىڭ تولىعۋىنا ىقپال ەتەدى. ونىڭ ۇستىنە قازاقستاندىق ەكسپورتەرلەرگە ءوز ونىمدەرىن كاسپيي وڭىرىندەگى ەلدەر مەن ودان ءارى باتىسقا قاراي تاسىمالداۋ ءۇشىن قوسىمشا پارومدىق ينفراقۇرىلىمدار ۇسىنىلاتىن بولادى.
بورجاقتى - ەرساي تەمىرجول تارماعى قۇرىق پورتىندا سالىنىپ جاتقان پارومدىق كەشەندى تەمىرجول ماگيسترالىمەن جالعايدى. تەمىرجول جەلىسى جاعالاۋدا سالىنىپ جاتقان كەمەجاساۋ جانە كەمەجوندەۋ زاۋىتتارىنا، سونداي- اق مەتاللكونسترۋكتسيالارىن شىعاراتىن زاۋىتقا كولىكتىك قىزمەت كورسەتۋگە باعىتتالعان.
- تەمىرجول تاقىرىبى قوزعالىپ قالدى عوي. اسەت ورەنتاي ۇلى، تەمىرجول ۋچاسكەلەرىنىڭ وتكىزگىشتىك قابىلەتىن ارتتىرۋ تۋرالى تالايدان بەرى ايتىلىپ كەلە جاتقان ماسەلەلەر قالاي شەشىلەدى؟
- بۇل - ءبىزدىڭ الدىمىزدا تۇرعان مىندەتتەردىڭ ءبىرى. جانە ول شەشىلىپ تە جاتىر. قالاي دەيسىز بە؟ مىسال كەلتىرە كەتەيىن. الماتى-شۋ ۋچاسكەسىن الايىق. جوبانىڭ ماڭىزى مەن وزەكتىلىگىن ءتۇسىنۋ ءۇشىن توقتالا كەتكەن ءجون شىعار. بۇل ۋچاسكە ءۇش جاقتان ەكى جولدىق تارماقپەن - الماتى ستانساسىنان شىعىس باعىتقا قاراي ەكى جولدىق تەمىرجول جۇمىس ىستەپ تۇر؛ شۋ ستانساسىنان سولتۇستىك جانە باتىس باعىتقا قاراي دا ەكى جولدىق تەمىرجول ينفراقۇرىلىمى بار. سوندا شۋ مەن الماتى ستانسالارى اراسىنداعى ءبىرجولدىق ۋچاسكە ەڭ تومەن وتكىزگىش بولىپ، بىلايشا ايتقاندا، وڭتۇستىك وڭىردەگى بارلىق تەمىرجول جەلىسىنە «كەپتەلىس» تۋعىزىپ وتىر. ءوز كەزەگىندە شۋ-الماتى ۋچاسكەسى وتە ماڭىزدى! ول قىتاي باعىتىندا - ازيا ەلدەرىنە قاراي ترانزيتتىك جۇكتەردى تاسىمالداۋ ءۇشىن جانە الماتى وڭىرىنەن قازاقستاننىڭ بۇتكىل تارابىنا بارلىق ىشكى تاسىمالداردى جاساۋعا پايدالانىلىپ وتىرعان جايى بار. ياعني، جاڭا جوبا وتكىزگىشتىك قابىلەتىن كوتەرۋ جانە جەتكىزۋ مەرزىمىن قىسقارتۋ، سونداي-اق كولىكتىك شىعىنداردى تومەندەتۋ ەسەبىنەن قازاقستاننىڭ ترانزيتتىك الەۋەتىن ارتتىرۋعا مۇمكىندىك جاسايدى. ال بۇل اينالىپ كەلگەندە، قازاقستاندىق ساتۋشىعا دا، تۇتىنۋشىعا دا وتە ءتيىمدى.
وسى ورايدا، بۇگىنگىدەي ەكونوميكالىق قيىن كەزەڭدە «نۇرلى جول» باعدارلاماسى ەلىمىزدىڭ يندۋستريالاندىرۋ باعدارلاماسىمەن قوسا العاندا تۇراقتاندىرۋشى ءرول اتقاراتىنىن تاعى دا ايتا كەتكىم كەلەدى.
بۇل باعدارلامانىڭ ءمان- ماعىناسى ودان دا تەرەڭدە جاتىر: قازاق ەلىندە بۇرىن بولماعان جاڭاتۇرپاتتى كولىكتىك ينفراقۇرىلىم جاسالىپ جاتىر. ءبىز سول ارقىلى ۇلى جىبەك جولىنىڭ ءبىر بولىگىن قايتا جاڭعىرتىپ جاتىرمىز. ال بۇل اللا جازسا، عاسىردان - عاسىرلارعا جالعاساتىن جوبا بولا بەرمەك.
- اڭگىمەڭىزگە راقمەت!
سۇحباتتاسقان ن. نارجان
«ايقىن» گازەتى
