اقوردا ەلباسىنىڭ ق ر جاڭا مەملەكەتتىك رامىزدەرىن تانىستىرۋ سالتاناتىندا سويلەگەن تاريحي ءسوزىن جاريالادى
وسىعان وراي اقوردانىڭ باسپا ءسوز قىزمەتى تاۋەلسىز ەلىمىزدىڭ مەملەكەتتىك رامىزدەرىن ازىرلەۋ، تالقىلاۋ، ولاردى بەكىتۋ ۇدەرىسى بارىسىنداعى ەلباسىنىڭ ءرولى مەن قايراتكەرلىك قىزمەتىنەن سىر شەرتەتىن بىرنەشە فوتو ماتەريال مەن ەلباسىنىڭ ق ر جاڭا مەملەكەتتىك رامىزدەرىن تانىستىرۋ سالتاناتىندا سويلەگەن تاريحي ءسوزىن جاريالادى.
قازاقپارات وسى قۇجاتتاردى وقىرماندارعا ۇسىنادى.
ن. ءا. نازاربايەۆتىڭ قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ جاڭا مەملەكەتتىك رامىزدەرىن تانىستىرۋ سالتاناتىندا سويلەگەن ءسوزى.
الماتى قالاسى، 5 - ماۋسىم، 1992 -جىل.
قادىرلى وتانداستار!
ءبىز بۇگىن اسا ماڭىزدى تاريحي وقيعانى باستان كەشىپ وتىرمىز. ءبارىمىز اسىعا، سارعايا كۇتكەن كۇن ەندى تاريح جىلناماسىنا ەنەتىن بولادى.
جيىرماسىنشى عاسىردىڭ توقسانىنشى جىلدارى قازاق ەلىنىڭ شەجىرەسىنەن ويىپ تۇرىپ ورىن الاتىنىنا كۇمان جوق. ويتكەنى، بۇل كەزەڭ - ەجەلدەن ەركىن ءجۇرىپ، ەركىن تۇرىپ ۇيرەنگەن بۇل حالىقتىڭ باسقا تۇسكەن بۇعالىقتى سەرپىپ تاستاپ، ەگەمەن ەل، تاۋەلسىز مەملەكەت بولۋعا بەت بۇرعان كەزەڭى؛ ويتكەنى، بۇل كەزەڭ - جانشىلىپ قالعان ۇلتتىق سانانىڭ، جاسىپ قالعان ۇلتتىق رۋحتىڭ، قاسيەتىنە ءسوز جەتپەس انا ءتىلىمىزدىڭ، قيىن- قىستاۋ تۇستاردا مەدەت بولعان ءدىنىمىزدىڭ، نە ىقىلىم زامانداردان كەلە جاتقان اتا ءداستۇرىمىزدىڭ ءدۇر سىلكىنىپ، تۇلەپ سالا بەرگەن كەزەڭى؛ ويتكەنى، بۇل كەزەڭ - قازاق حالقىن، قازاقستان رەسپۋبليكاسىن ءدۇيىم دۇنيە تۇگەل تانىپ، وركەنيەتتى الەمنىڭ ەڭ مارتەبەلى حالىقارالىق قاۋىمداستىعى - بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمىنا تولىق قۇقىلى مۇشە بولىپ قابىلدانعان كەزەڭى.
ءيا، قادىرلى باۋىرلار، وسىنىڭ ءبارى دە اينالاسى ەكى- ءۇش جىلدىڭ جەمىسى. ءساتىن سالسا، سۇق كوزدەن، سۋىق سوزدەن ساقتاسا، قازىر حالىقتى قيناپ تۇرعان جوقشىلىق تا، قىمباتشىلىق تا وتەر دەپ كامىل سەنەمىن. ولاي دەيتىنىمىز - تاعدىردىڭ تالاي- تالاي تەپەرىشىنە ءتوزىپ، دالا ءومىرىنىڭ دانالىعىن ساناعا سىڭىرگەن ۇلتىمىز بار، ءبىر- بىرىمەن قوڭسى قونىپ، سىرالعى بولىپ كەتكەن، ەجەلدەن تاتۋلىقتى تۋ ەتكەن كوپۇلتتى حالقىمىز بار. ولاي دەيتىنىم - اتا- بابالارىمىزدىڭ اق بىلەكتىڭ كۇشىمەن، اق نايزانىڭ ۇشىمەن قورعاپ قالعان ۇلان- بايتاق جەرىمىز، سول جەردىڭ استىندا دا، ۇستىندە دە تۇنىپ جاتقان بايلىعىمىز بار. ولاي دەيتىنىم - بىزدە تۋعان ەلىمىزدىڭ ەگەمەن مەملەكەت رەتىندە قالىپتاسۋى مەن دامۋىنىڭ جان- جاقتى ويلاستىرىلعان ستراتەگياسى بار. بۇل جونىندەگى تۇجىرىمدارىمدى مەن جاقىندا باسپا سوزدە جاريالاعانىمدى جاقسى بىلەسىزدەر.
تاۋەلسىز مەملەكەت، ەگەمەن ەل بولۋدىڭ قىرۋار قيىندىعى، ەرەكشە جاۋاپكەرشىلىگىمەن قاتار ءبىرقاتار شارتتارى، باستى- باستى بەلگىلەرى بار ەكەنى ءمالىم. سولاردىڭ اراسىندا ەلدىڭ ەلدىگىن تانىتىپ تۇراتىن ايرىقشا ماندىلەرى - جالاۋ، ەلتاڭبا جانە ءانۇران.
بۇگىنگى سالتاناتتى ماجىلىسكە ءبىزدى الدىڭعى كۇنى جوعارى كەڭەسىمىز قابىلداعان تاريحي شەشىمدەر جيىپ وتىر. ەندى تاۋەلسىز قازاقستاننىڭ ءوزىنىڭ مەملەكەتتىك سيمۆولدارى، ياعني ايشىقتى نىشاندارى بار. رەسپۋبليكا كونستيتۋتسياسىن ءبىرىنشى وقىلىمىندا قابىلداۋ، مەملەكەتتىك نىشاندارىمىزدى بەكىتۋ ارقىلى ءبىز ەلىمىزدىڭ قوعامدىق- ساياسي قۇرىلىسىنىڭ دامۋىنداعى ماڭىزدى كەزەڭىنە - ونىڭ كونستيتۋتسيالىق تۇرعىدان حاتتالۋ كەزەڭىنە اياق باسىپ وتىرمىز. قازاق ەلىنىڭ تاۋەلسىزدىگى وسىدان جارتى جىل بۇرىن جاريالانعانىمەن، مويىندالعانىمەن، جۇزەگە اسا باستاعانىمەن، ونىڭ تايعا تاڭبا باسقانداي ايقىن تانىلاتىن بەلگىلەرىنە ەندى عانا يە بولىپ وتىرمىز. وسى قۋانىشىمىز قۇتتى بولسىن!
بۇل جەردە مەملەكەتتىك ايشىقتى نىشانداردى قايتادان جاساۋ نە ءۇشىن قاجەت بولعانىن ايتىپ جاتۋ ارتىق دەپ ويلايمىن. جاڭا نىشانداردى دۇنيەگە كەلتىرۋ وڭايعا تۇسپەگەنى بەلگىلى. وسى ورايلى ءساتتى پايدالانىپ، قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى رەتىندە ەلىمىزدىڭ مەملەكەتتىك نىشاندارىن جاساۋعا اتسالىسقان، وي قوسقان، جاناشىرلىق تانىتقان، تىلەكتەستىك بىلدىرگەن، كومەك كورسەتكەن ازاماتتاردىڭ بارشاسىنا العىسىمدى ايتقىم كەلەدى.
«كەڭەسىپ پىشكەن تون كەلتە بولمايدى»، - دەگەن عوي بابالارىمىز. راسىندا دا، قۇرامىنا حالىق قالاۋلىلارى، عىلىم مەن مادەنيەتتىڭ بەلدى وكىلدەرى، زيالى قاۋىم ەنگەن ارناۋلى كوميسسيانىڭ جۇمىسى جەمىستى بولدى دەپ ايتۋعا ابدەن نەگىز بار.
جاڭا جالاۋ مەن ەلتاڭبانى قابىلداۋ، ءانۇراننىڭ اۋەنى جونىندە ءبىر ۇيعارىمعا كەلۋ حالىق دەپۋتاتتارىنىڭ تاريحي جاۋاپكەرشىلىكتى تەرەڭ سەزىنۋىنىڭ، ۇلتتىق داستۇرلەرگە قۇرمەتپەن قاراۋىنىڭ ارقاسى ەكەنىن ايرىقشا اتاپ ايتقىم كەلەدى. سەسسياداعى كۇنى بويعى اقىلداسۋ رەسپۋبليكانىڭ ىشكى- سىرتقى ساياساتىنىڭ تەمىرقازىعىنا اينالعان بەيبىتشىلىك، ىنتىماق، ىزگىلىك پەن كەلىسىم رۋحىن ونەر تىلىندە بەينەلەيتىن نىشانداردى ءدال تابۋعا قول جەتكىزدى.
جاڭا عانا مەن تىزەرلەپ تاعزىم ەتكەن، شاشاعىنان سۇيگەن جالاۋدىڭ ءتۇسىن ءدال تابۋ وڭاي بولعان جوق. ون ويلانىپ، ءجۇز تولعانا كەلىپ توقتاعان وسى زەڭگىر كوك ءتۇستىڭ ماعىناسى وتە تەرەڭ. مۇندا ءبىزدىڭ اشىق اسپاندى، ياعني بەيبىت كۇندى ايشىقتايتىن كىرشىكسىز كوڭىلىمىز بار، مۇندا كوكتى ءتاڭىر تۇتقان اتا- بابالارىمىزدىڭ ارمان- اڭسارى بار، مۇندا ءبىزدىڭ حالقىمىزدىڭ بىرتەكتىلىگىن، مەملەكەتىمىزدىڭ بولىنبەيتىنىن بىلدىرەتىن ۇلى تۇتاستىق يدەياسى بار.
مىنا التىن كۇن الاۋلاعان زەڭگىر اسپاننىڭ اياسىندا باياۋ قالىقتاعان دالا بۇركىتى، قيال بۇركىتى، ارمان ارقالاعان التىن بۇركىت قازاقتىڭ قىران كوڭىلىن، دارقان دا اق، ءبىتىمشىل دە بەيبىت كوڭىلىن شىرقاۋ بيىككە الىپ شىققانداي. مازمۇنىنا ورنەگى جاراسقان تاۋەلسىزدىكتىڭ قاسيەتتى تۋى ماڭگى جەلبىرەسىن، كۇنىمىز ماڭگى سونبەسىن!
ەلتاڭبامىز دا كوپ كوڭىلىنەن شىعادى دەپ ويلايمىن. ۇلتتىق رۋحتى وسىنشاما كەمەل جەتكىزگەن ەلتاڭبا الەمدە سيرەك كەزدەسەدى دەسەك تە، ارتىق بولماس. قازاق ءومىرىنىڭ ۇلى بەلگىسى - شاڭىراقتان تاراعان تاڭ شاپاعىنداي ۋىقتار اياسىنداعى اي ءمۇيىزدى، التىن قاناتتى عاجايىپ پىراقتار حالقىمىزدىڭ بولاشاققا ۇمتىلعان اسقاق ارمانىنىڭ بەينەسىندەي بولىپ كورىنەدى. قوس پىراقتىڭ ورتاق شاڭىراقتى قاناتىمەن قورعاپ تۇرعانى دا كوپ وي سالادى. ەلتاڭبادا وتە- موتە كەلىستى كوركەمدىك شەشىمىن تاپقان ۇلى يدەيا - ەركىندىك يدەياسى ءبىزدىڭ ەسىمىزگە قازاقتىڭ: «وتان ءۇشىن كۇرەس- ەرگە تيگەن ۇلەس» دەگەن قاناتتى ءسوزىن سالىپ تۇراتىن بولسىن. ايبىنىمىزدى اسىرىپ، رۋحىمىزدى اسپانداتار ەلتاڭبامىز قۇتتى بولسىن!
ارداقتى اعايىن!
بۇگىندە ءوز تاعدىرىن ءوزى ايقىنداعان قازاق ۇلتىنىڭ جاس ەگەمەندى مەملەكەتى، قازاقستاننىڭ بۇكىل حالقى مەن ەكونوميكاسى جاڭاشا جاعدايدا تۇر. قازىرگىدەي الماعايىپ زاماندا، كۇرمەۋى كوپ كۇردەلى دۇنيەدە ەشكىمگە ەسەمىزدى جىبەرمەۋ ءۇشىن، ءوز سىباعامىز وزىمىزگە بۇيىرۋى ءۇشىن بىزگە ەرەكشە اۋىزبىرلىك كەرەك، ەرەكشە جاۋاپكەرشىلىك كەرەك، ەرەكشە پاراساتتىلىق كەرەك، ەرەكشە ەڭبەكقورلىق كەرەك.
مىنە، جاڭارعان جالاۋى، ەلتاڭباسى، ءانۇرانى بار ەل بولدىق. بۇگىنگى سالتاناتتا تەك جاڭا مەملەكەتتىك نىشانداردى ەلگە جاريا ەتۋ ءراسىمى رەتىندە قاراماساق دەيمىن. جالاۋىمىز، ەلتاڭبامىز، ءانۇرانىمىز ءبىزدىڭ حالقىمىزدى، كوپ ۇلتتى قازاقستان جۇرتشىلىعىن ورتاق ماقساتقا جۇمىلدىرىپ، قاسيەتتى ىستەرگە شاقىرىپ، جىگەرلەندىرىپ، رۋحتاندىرىپ تۇرسا دەيمىن.
ءبىز تاۋەلسىزدىككە اڭساپ، زارىعىپ جەتتىك. ەندى سول تاۋەلسىزدىكتىڭ قاسيەتتى بەلگىلەرىن دە ەرەكشە قادىرلەۋىمىز، قاستەرلەۋىمىز كەرەك. ءاربىر ازامات قازاقستاننىڭ جالاۋىن، ەلتاڭباسىن، ءانۇرانىن تۇمارداي قاسيەت تۇتۋى قاجەت. ەلدىگىمىزدىڭ سىنالاتىن ءبىر تۇسى وسى.
قۋانىشىمىز قۇتتى بولسىن!
ۇزاعىنان ءسۇيىندىرسىن!
