ماقسات ءابدىقادىر: بالالاردىڭ سال اۋرۋى - جازىلمايتىن اۋرۋ ەمەس

استانا. قازاقپارات - ادام بولعان سوڭ اۋرۋ- سىرقاۋسىز بولمايدى. باسى اۋىرىپ، بالتىرى سىزداعان ءاربىر جان دەرتىنىڭ شيپاسىن ىزدەپ اق حالاتتى ابزال جانداردىڭ كومەگىنە جۇگىنىپ جاتادى.

الايدا، اۋىل- ءۇيدىڭ اراسىنداعى دارىگەرلەردى قويىپ، الىس- جاقىن شەت ەلدەردەن دە ەمى تابىلمايتىن اۋىر سىرقاتتار مەن جۇمباق اۋرۋلار كوپ ەمەس. ول جاعدايلاردا وكىنىشكە وراي دارىگەرلەردىڭ دە دارمەنسىزدىك تانىتاتىن كەزدەرى بولادى. مەديتسينا تىلىندە «د س پ» اتالىپ جۇرگەن سەرەبرالدى سال اۋرۋى - بۇگىندە ءبىراز وتانداسىمىزدى قايعىعا سالعان اۋىر دەرت بولىپ وتىر. بۇگىنگى اڭگىمەمىز دە وسى اۋىر سىرقاتتىڭ ەمىن تاۋىپ، تىنىمسىز ىزدەنىس پەن قاجىرلى ەڭبەگىنىڭ ارقاسىندا كوپتىڭ ريزاشىلىعىن الىپ جۇرگەن مەديتسينا عىلىمدارىنىڭ ماگيسترى، ق ح ر ينەمەن ەمدەۋ قوعامىنىڭ مۇشەسى، ەرەسەكتەر مەن بالالار نەۆروپاتولوگى، يگلوتەراپيەۆت، جوعارى ساناتتى دارىگەر ماقسات ءابدىقادىر ۇلى باسقاراتىن «MAKSAT مەد» مەديتسينالىق ورتالىعى تۋرالى بولماق.

- اسسالاۋماعالەيكۋم، اعا. وقىرماندارعا ەڭ الدىمەن ورتالىق تۋرالى ايتا وتىرساڭىز.

- ۋاعالەيكۋماسسالام! «MAKSAT مەد» مەديتسينالىق ورتالىعى 2011 -جىلى 1 -مامىردا الماتى قالاسىندا قۇرىلعان بولاتىن. سودان بەرى حالىققا ءوز قىزمەتىن ۇسىنىپ كەلەدى. وسى كۇنگە دەيىن ورتالىققا 55 مىڭنان استام ادام كەلىپ، ەم الدى. ولاردىڭ ىشىندە تەك الماتى تۇرعىندارى عانا ەمەس، ەلىمىزدىڭ باسقا وبلىستارىنان، ت م د ەلدەرىنەن، قىتايدان ارنايى كەلىپ ەم قابىلداعاندار بار.

ورتالىقتا د س پ- دان باسقا دا اۋرۋلاردى زامانعا ساي اپپاراتتار مەن قۇرىلعى، قوندىرعىلاردىڭ كومەگىمەن ەمدەيمىز. اتاپ ايتقاندا، جۇيكە جۇيەسى، قان تامىر، اس قورىتۋ، ءزار شىعارۋ جۇيەلەرىنە قاتىستى سىرقاتتاردى ەمدەيمىز، گينەكولوگيا، ستوماتولوگيا كابينەتتەرىمىز جانە بار.

- ءجون ەكەن. جاڭا وسى كۇنگە دەيىن ورتالىققا 55 مىڭ ادام كەلىپ، ەم الدى دەپ قالدىڭىز. بەس جىل ىشىندە بۇل از كورسەتكىش ەمەس. ال، سولاردىڭ ىشىندە، د س پ سەكىلدى بۇگىنگى مەديتسينا قاۋقارسىزدىق تانىتىپ وتىرعان اۋىر سىرقاتتار بويىنشا كومەككە جۇگىنگەندەر سانى قانشا؟

- وسى 55 مىڭ كىسىنىڭ ىشىندە تەك 1130 ناۋقاس «د س پ»، ياعني سەرەبرالدى سال اۋرۋى دەرتى بويىنشا ەمدەلگەندەر. اتالعان اۋرۋ تۇرىمەن ورتالىعىمىزعا كەلگەن وسى مىڭنان استام ناۋقاستىڭ ىشىندە سەكسەن ناۋقاس بۇگىندە ناۋقاسىنان ايىعىپ، ورتالىقتا تۇساۋى كەسىلدى. بۇل دەگەنىڭىز دتسپ- مەن كەلگەندەردىڭ ون پايىزعا جۋىعى بۇگىندە اۋرۋىنان ايىعىپ كەتتى دەگەن ءسوز. ءالى دە كۇردەلى ەمدەۋ پروتسەدۋرالارىنان ءوتىپ جاتقان ناۋقاستار بار. ولاردىڭ دا جاقىن كۇندەرى ناۋقاسىنان ايىعاتىنىنا سەنىمدىمىز. وسى ورايدا، ءبىزدىڭ «MAKSAT مەد» ورتالىعى دتسپ- مەن اۋىراتىن بالالاردىڭ ەمى ويداعىداي اياقتالىپ، وڭ ناتيجەگە جەتكەندە قازاق داستۇرىمەن ولاردىڭ تۇساۋىن كەسۋدى، ءسويتىپ اق جول تىلەپ اتتاندىرۋدى تۇراقتى جۇرگىزىلەتىن راسىمگە اينالدىرعانىن دا ايتا كەتكەن ءجون دەپ سانايمىن.

- ەلدە وسى د س پ دەرتىنە شالدىققاندار سانى تۋرالى ناقتى ستاتيستيكالىق مالىمەتتەر بار ما؟

- ونىڭ ەشقانداي قۇپياسى جوق. 2015 -جىلى وسى ناۋقاسپەن اۋىراتىن بالالار سانى قازاقستاندا 13238 بالانى قۇراعان. 2010 -جىلى بۇل كورسەتكىش 11018 دى قۇراعان ەدى. بۇل جەردەن ءبىز اتالعان ناۋقاسپەن اۋىراتىن بالالار سانىنىڭ ءبىرشاما ءوسىپ وتىرعانىن كورەمىز. بۇل اۋرۋعا نارەستەنىڭ ميىنىڭ دامۋىنداعى كەمشىلىكتەر، تۇقىم قۋالاۋشىلىق، شالا تۋعان بالالاردىڭ جەتىلۋىندەگى كەمشىلىكتەر سەبەپ بولادى.

وسى ورايدا، د س پ- مەنن اۋىراتىن بالالاردى ەمدەۋدەگى مىنا ءبىر جايتتى ايتا كەتۋ كەرەك. بالالاردىڭ ميى 8 جاسقا تولعاندا ەرەسەك ادامداردىڭ ميىنداي جەتىلىپ قويادى. سول ءۇشىن ناۋقاس بالالاردى سەگىز جاسقا دەيىن ەمدەتسە، وڭ ناتيجەگە قول جەتكىزۋگە مۇمكىندىك مول.

- ورتالىقتىڭ نەگىزگى ەمدەۋ تاسىلدەرى، قولداناتىن ءدارى- دارمەكتەرى جايلى دا ايتا وتىرساڭىز.

- ءبىزدىڭ ورتالىقتاعى نەگىزگى ەمدەۋ جولدارى ول - ينە سالۋ، سىلاپ، سيپاپ ەمدەۋ (ماسساج) جانە تابيعي دارىلىك شوپتەر پايدالانۋ. مي جۇيەسىنە، جۇيكە جۇيەسىنە اسەر ەتەتىن تىتىركەندىرگىش قۇرالدار بار. سولاردىڭ كومەگىمەن ەم جاسايمىز. قازىر ورتالىقتا قىزمەت اتقاراتىن 24 دارىگەر وسىنداي تاسىلدەرمەن ناۋقاستارعا كومەك كورسەتۋدە.

جالپى، ءبىزدىڭ ورتالىق شىعىس مەديتسيناسى مەن قازاقتىڭ ءداستۇرلى شيپاگەرلىك ونەرىن ۇشتاستىرۋدى ماقسات تۇتادى. مىسالى، ءبىر عانا تامىر ۇستاۋ ارقىلى دياگنوستيكا جاساۋدى الايىق. بىلمەيتىن ازاماتتار مۇنى باقسى- بالگەرلىكپەن شاتىستىرۋى مۇمكىن. ال، تامىر ۇستاۋ دەگەنىمىز - ۇلكەن عىلىم. ونىڭ قازاق مەديتسيناسىندا توعىز ءتۇرلى ءادىسى بار. اتا- بابالارىمىز ەرتە زامانداردان باستاپ وسى تاسىلمەن، كوزىنە قاراپ، وڭىنە قاراپ- اق دياگنوز قويۋ قاسيەتىنە يە بولعان. ءبىز كەلۋشىلەردىڭ تەك تامىرىن ۇستاپ قانا قويماي، اۋرۋىنىڭ سىرىن ۋزي سياقتى زامانعا ساي قۇرالداردى پايدالانۋ ارقىلى دا انىقتايمىز. ءشوپ دارىلەردى پايدالانۋدا، ينە سالۋدا دا ۇلكەن عىلىمي نەگىزدەر بار. ول تۋرالى قىزىعۋشىلىق تانىتقان ازاماتتار مەنىڭ 2015 -جىلى جارىققا شىعارعان «قازاق مەديتسيناسى» كىتابىمنان وقىپ بىلسە بولادى.

- ەستۋىمىزشە سىزدەر بەدەۋلىكتى دە ەمدەيتىن كورىنەسىزدەر...

- بىزدە بەدەۋلىك ەمدەلمەيدى دەگەن تۇسىنىك قالىپتاسقان. ولاي ەمەس. وسى ۋاقىتقا دەيىن ءوز باسىم بىرنەشە وتباسىنىڭ بالالى بولۋىنا قول ۇشىن سوزدىم.

ءبىر عانا مىسال، ون بەس جاستا قىزى بار، ەكىنشى رەت بالا كوتەرە الماعان ءبىر ايەل جاركەنتتەن كەلىپ ەمدەلدى. سويتسەك، قالقانشا بەزى ءىسىنىپ كەتكەن ەكەن. اۋەلى «زوبىن» ەمدەدىك، ءبىرىنشى ەمدەۋ مەرزىمى اياقتالعان سوڭ، «ءبىراز دەمالىپ، قايتا اينالىپ كەلەرسىڭ» دەپ ۇيىنە قايتاردىم. سول ەكى ارادا تولىسا باستايدى. «ءىشىم ءىسىنىپ كەتتى» دەپ جەرگىلىكتى دارىگەرگە بارسا، قۇرساعىندا ءۇش ايلىق بالاسى بارىن ايتىپتى. قۇدايعا شۇكىر، امان- ەسەن بوسانىپ الدى.

ناۋقاستاردىڭ قۇلان- تازا ايىعىپ، ءبىر پەرزەنتكە زار بولىپ جۇرگەندەردىڭ ءسابي سۇيگەندىگىنەن اسقان قۋانىش بار ما؟!

- مۇلدە بالا كوتەرمەگەن، جاسى ءبىرازعا كەلىپ قالعان قىز-كەلىنشەكتەرگە قانداي كەڭەس بەرەسىز؟

- ايەلدەردىڭ ىشىندە ءبىر- اق ادام بالا كوتەرە المايدى. ول - بەدەۋ، ياعني انالىق بەزى جوق ايەل. تابيعي جاراتىلىسىنان انالىق بەزى جوق نازىك جاندىلار وتە از. سوندىقتان دەنساۋلىعىندا كىناراتى بار ايەلدەر دۇرىستاپ ەمدەلسە، بالا ءسۇيۋ مۇمكىندىگى ۇلكەن. ەكولوگيانىڭ بۇزىلۋىنان نەشە ءتۇرلى اۋرۋلار باس كوتەردى، ايتپەسە بۇرىنعى اپالارىمىز 53-55 جاسىنا دەيىن بالا تاپقان. 55 جاستان كەيىن مۇمكىندىك وتە از، ءبىراق بۇل جاستا دا انا اتانۋعا بولادى. سوندىقتان انا بولۋ باقىتىنان ەشقاشان ءۇمىت ۇزبەڭىزدەر. تەك ايتارىم، بويجەتكەندەرىمىز ەرتەرەك تۇرمىس قۇرىپ، بالا سۇيۋگە اسىقسا ەكەن. ويتكەنى ايەلدەردىڭ قاساعا سۇيەكتەرى 25 جاستا بىرىنە- ءبىرى ءبىتىپ كەتەدى. 21-23 جاسىندا بوساعا اتتاپ، بالالى بولسا، وزدىگىنەن بوسانۋ مۇمكىندىگى مول. ال ەكى مۇشەلدەن اسقان سوڭ شات سۇيەگى اشىلمايدى. سونىڭ سالدارىنان كوپتەگەن كلينيكالاردا ءوزى بوسانادى دەپ، اتا- انا تاۋەكەلگە بارىپ، كەسەر تىلىگىن جاساۋعا رۇقسات بەرمەي جاتادى. دارىگەر مامانداردىڭ دا ءوز كۇشى جەتىپ قالار دەگەن ءۇمىتى بولادى. ءسويتىپ وتىرعاندا، بالا ىشتە تۇنشىعىپ قالادى. سوندىقتان دارىگەرلەردىڭ كەڭەسىنە جۇگىنىپ، ورتاق شەشىم قابىلداعان دۇرىس. اتا- انالار پەرزەنتىنىڭ ەرتەرەك ۇيلەنىپ، ەرتەرەك پەرزەنتتى بولۋىنا ىقپال ەتسە، قۇدا دا، قۇداعي دا تىنىش.

- جاقسى. ەندى وقىرماندار اراسىندا ورتالىقتىڭ كومەگىنە مۇقتاج ازاماتتار بولۋى مۇمكىن. سول كىسىلەرگە مەديتسينالىق مەكەمەنىڭ مەكەن- جايىن ايتا كەتسەڭىز.

- قازىر ءبىز تەك الماتى قالاسىندا قىزمەت كورسەتەمىز. جاقىندا كەڭ، ەمدەۋ پروتسەدۋرالارىنا مول مۇمكىندىك بەرەتىن جاڭا عيماراتقا كوشتىك. ناقتى مەكەن- جايى: الماتى قالاسى، «اقبۇلاق-1» ىقشام اۋدانى №3 ءۇي (رىسقۇلوۆ داڭعىلى مەن ب. مومىش ۇلى كوشەسىنىڭ قيىلىسى). الىستاعى اعايىندار 87272257007، 87273383092 تەلەفوندارىنا حابارلاسىپ، كەڭەس السا بولادى. سونىمەن قاتار، ورتالىقتىڭ جۇمىسى تۋرالى maqsat.kz, maksat.kz سايتتارىنان دا مالىمەتتەر تابا الادى.

- سۇحبات بەرگەنىڭىزگە راقمەت.

سۇحباتتاسقان: جومارت ابدوللا ۇلى

«قامشى»