احمەت بايتۇرسىن ۇلىنىڭ ءاليحان بوكەيحانعا جازعان حاتى

نۇر- سۇلتان. قازاقپارات - «قادىرلى (قۇرمەتتى) ءالي!استانانىڭ قىزىلورداعا اۋىسۋ ماسەلەسى تۇپكىلىكتى شەشىلمەگەندىكتەن دە، سەنىڭ كوپتەگەن حاتتارىڭا دەر كەزىندە جاۋاپ بەرە المادىم.

ەندى، قازاق ينستيتۋتىنىڭ وندا اۋىسپايتىنىنا قاراماستان، وقۋشىلاردىڭ كەتىپ جاتقانىن كورگەن سوڭ، مەن دە قىزىلورداعا كوشۋگە بەل بايلادىم، سوندىقتان پاتەر قاراپ ىزدەستىرە بەرۋ ءۇشىن ايەلىمدى سوندا جىبەردىم.

بيىل ورتالىقتاعى ءتارجىمانىڭ شىعۋىنا بايلانىستى ەلىمە بارۋعا دا مۇمكىندىك الدىم. قالعانىنا جانە كوشۋدىڭ قامىنا تامىز بەن قىركۇيەكتە كىرىسەرمىز دەپ ويلايمىن. ەگەردە سەنىڭ پروفەسسورىڭ تورعاي مەن ىرعىز ۋەزىنە باراتىن بولسا، وندا مەنىڭ دە سونىمەن بىرگە ءجۇرىپ كەتۋىم كەرەك شىعار. ءان- كۇيلەردى جيىستىرىپ، فوتوگرافياعا ءتۇسىرۋ مەنىڭ دە كوپتەگەن ويىمدا جۇرگەن ءىس ەدى. ەگەردە مەن ونى پروفەسسوردان ۇيرەنىپ السام، ماعان دا پايدالى بولار ەدى.

قازاق مەملەكەتتىك باسپاسىمەن جاساسقان شارتىم بويىنشا جاڭا جازۋ ۇلگىسىنە ورايلاستىرىپ ءۇش گرامماتيكا وقۋلىعىن جانە قىرعىزداردىڭ الىپپەسىن قۇراستىرىپ: ءبىرىنشىسىن - 15 - ماۋسىمدا، ەكىنشىسىن - 1 - شىلدەدە، ءۇشىنشىسىن 1 - تامىزدا جانە ءتورتىنشىسىن 20 - تامىزدا ءبىتىرىپ بەرۋىم كەرەك. مىنە، وسى ۋاقىتقا دەيىن باسقا جۇمىستارعا مويىن بۇرۋعا مۇرشام جوق، سودان كەيىن دە، ەگەردە قازاق ينستيتۋتىندا ءدارىس باستالاتىن بولسا، بوس ۋاقىتقا تاعى دا دىلگىر بولىپ قالامىن. 20 - تامىزعا دەيىن يبراگيمنىڭ (ابايدىڭ) ءومىربايانىن جازىپ بەرە المايمىن دەگەنىم سول. 20 - تامىزدان كەيىن دە ۋاقىت بولا ما - ونى دا ايتا المايمىن. وزىڭە ءوزىمنىڭ فوتوگرافقا تۇسكەن سۋرەتىمدى جىبەرەمىن، ءبىراق بايقارسىڭ، مەنىڭ سۋرەتىم سەنىڭ شىعاتىن قاتيراڭا كىرمەي قالىپ جۇرمەسىن.

ءبىزدىڭ كوممۋنيستەر، سەندەردىڭ ماسكەۋلىكتەرىڭ سياقتى جارتى ەمەس، ناعىز «96-پروبانىڭ» ءوزى.

التىنسارىنىڭ بالاسىنىڭ سۋرەتىن «شولپان» جۋرنالىنىڭ № 6,7,8 كىتابىنان تابا الاسىڭدار. ودان باسقا ونىڭ سۋرەتى مەندە جوق.

ءمىرجاقىپ قوستاناي ۋەزىنە كەتتى. كەشە ودان: «گايا (عاينيجامال، ءمىرجاقىپتىڭ ايەلى - ت. ج.) جەڭىلدەدى، ۇل تاپتى!»، - دەگەن تەلەگرامما الدىم. پىشپەك قالاسىندا وتكەن قىرعىز مۇعالىمدەرىنىڭ قۇرىلتايىنان (بۇل اراداعى ءبىر ءارىپتى نە ساندى اجىراتا المادىق. «كەلدىم» بە، جوق «ە، كەلدى» مە. ەگەردە قىسقارتىلىپ جازىلعان كىسى اتى بولسا، وندا بۇل «ەلدەس وماروۆ» دەگەن ءسوز. ال «2» دەگەن سان بولسا - وندا «2 - كۇنى پىشپەكتەن كەلدىم» دەگەن ءسوز. اۋدارماشىنىڭ ءوزى دە تۇسىنبەگەن سياقتى. سوندىقتان پىشپەكتەگى سيەزگە احمەت بايتۇرسىنوۆ باردى ما، ەلدەس وماروۆ باردى ما، ول اراسىن انىقتاۋ كەرەك. احمەت بايتۇرسىنوۆتىڭ «الىپپەسى» سول جىلى قىرعىز مەكتەپتەرى ءۇشىن باسىلىپ شىققانى انىق - ت. ج. ) 2-دە كەلدىم. كۇن تارتىبىنە قويىلعان ماسەلە مىناداي: ءتىل، قارىپ، جازۋ ۇلگىسى، عىلىمي تەرميندەر، كونە سوزدەردى جيناستىرۋ جانە مەكتەپتىڭ باعدارى.

لاتىن الفاۆيتى تۋرالى بۇلاردا وسى ۋاقىتقا دەيىن ءبىر جينالىس بولىپتى دا، قاۋلى قابىلداپتى. سيەز ونى قولدادى. ول قاۋلىنىڭ مازمۇنى مىناداي: قىرعىزداردىڭ كەلەشەگى ءۇشىن لاتىن جازۋى پايدالى، ءبىراق تا، ونى بىردەن قولدانۋدىڭ ىڭعايى كەلمەيدى، وعان دەيىن اراب قارپىنە ءبىراز وزگەرىستەر ەنگىزۋ قاجەت - دەلىنگەن. ولار: لاتىن - «نازيرا» قارپىنەن ناشار. بىزدە ۇلكەن جانە كىشى قارىپ دەگەن بولماۋ كەرەك، سونداي- اق، باسپاشا جانە جازباشا ءتۇرىنىڭ دە قاجەتى جوق. اكادەميالىق ورتالىق جاعىرافيانى ورىس تىلىندە باسىپ شىعارا المايدى، - دەيدى.

بۇل ۇسىنىستاردى قىرعىز ولكەسىن زەرتتەۋ قوعامىنىڭ تالداۋىنا ۇسىنامىن، ناتيجەسىن كەيىن حابارلايمىن. سوڭعىلار ونى شىعاراتىن شىعار دەپ ۇمىتتەنەمىن، سەبەبى، ولارعا قىرعىز جاعىرافياسى وتە قاجەت.

قۇشاقتاپ ءسۇيدىم. احمەت. ورىنبور. 25 - جىل»

(ءاليحان بوكەيحان، تاڭدامالى، الماتى: «قازاق ەنسەكلوپەدياسى»، 1995 ج.)